Προσοχή στη συντήρηση των φαρμάκων λόγω καύσωνα

Ο αναπληρωτής καθηγητής Παθολογίας στο Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων, Ευάγγελος Λυμπερόπουλος, αναλύει τους κινδύνους και δίνει χρήσιμες συμβουλές

Οι υψηλές θερμοκρασίες που επικρατούν τους καλοκαιρινούς μήνες στη χώρα μας σε συνδυασμό με την υγρασία επηρεάζουν σημαντικά όχι μόνο την υγεία μας αλλά και τα φάρμακα. Δεν είναι άλλωστε τυχαίο ότι στις συσκευασίες αναγράφονται οι συνθήκες φύλαξής τους, με έμφαση στην κατάλληλη θερμοκρασία αποθήκευσης - που είναι κατά κανόνα κάτω από 25 βαθμούς Κελσίου.

Ωστόσο, τι μπορεί να συμβεί όταν δεν φυλάσσουμε τα φάρμακα σύμφωνα με τις οδηγίες - ξεχνώντας τα για παράδειγμα στο αυτοκίνητο ή στο τσαντάκι της θάλασσας; Ο αναπληρωτής καθηγητής Παθολογίας στο Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων Ευάγγελος Λυμπερόπουλος αναλύει τους κινδύνους και δίνει τις απαντήσεις.

Πώς επηρεάζουν τα φάρμακα η ζέστη και η υγρασία;

Οταν βρίσκονται εκτεθειμένα σε υψηλές θερμοκρασίες, είναι πιθανόν να αλλοιωθούν, χάνοντας την αποτελεσματικότητά τους, γεγονός που εγκυμονεί κινδύνους.

Ετσι, αν χάσουν την αποτελεσματικότητά τους ζωτικής σημασίας φάρμακα, όπως η ινσουλίνη για τους ασθενείς με διαβήτη, μπορεί να απειληθεί ακόμα και η ζωή. «Παγίδα» αποτελεί το γεγονός ότι η αλλοίωση συνήθως δεν μπορεί να εντοπιστεί με... γυμνό μάτι, συνεπώς δεν είναι πάντοτε εύκολο να καταλάβει ο ασθενής κοιτάζοντας το χάπι, το σιρόπι ή το ενέσιμο διάλυμα αν έχει επηρεαστεί από τη ζέστη.

Επιπροσθέτως, η αυξημένη υγρασία δημιουργεί προβλήματα κυρίως στα φάρμακα με μορφή ταμπλέτας που διαλύεται σε νερό, αλλά και στις ταινίες που χρησιμοποιούνται στα διαγνωστικά τεστ για το σπίτι (για τη μέτρηση του σακχάρου, την ωορρηξία ή το τεστ εγκυμοσύνης, αλλά και τα αυτοδιαγνωστικά τεστ για τον κορωνοϊό).

Λαμβάνοντας υπόψη τα παραπάνω, καθίσταται σαφές, όπως επισημαίνει ο ειδικός, ότι είναι αναγκαίο να τηρούνται πιστά οι συστάσεις για τις συνθήκες φύλαξης, οι οποίες αναγράφονται στη συσκευασία κάθε φαρμάκου ξεχωριστά.

Μήπως το ψυγείο είναι η λύση;

Οπως προκύπτει από τις σχετικές οδηγίες, τα περισσότερα φάρμακα πρέπει να φυλάσσονται σε θερμοκρασία δωματίου (20-25 βαθμούς Κελσίου). Ορισμένα πάλι αντέχουν το πολύ τους έως 30 βαθμούς, ενώ άλλα πρέπει να φυλάσσονται στο ψυγείο.

Στην αντίθετη περίπτωση - και ιδιαίτερα στη χώρα μας, όπου τους καλοκαιρινούς μήνες το θερμόμετρο χτυπά... κόκκινο - η αποθήκευσή τους για μερικές ημέρες στο ντουλαπάκι του μπάνιου στο εξοχικό, στο πάσο της κουζίνας δίπλα από τον φούρνο ή στο αυτοκίνητο μπορεί να τα αλλοιώσει.

Παρ' όλα αυτά δεν συνιστάται η φύλαξή τους στο ψυγείο, καθώς οι χαμηλές θερμοκρασίες επίσης μπορεί να τα αλλοιώσουν - εκτός βέβαια από εκείνα που σύμφωνα με τις οδηγίες μπορούν να αποθηκεύονται στην ψύξη. Αξίζει να σημειωθεί ότι ιδιαίτερα ευάλωτα στο ψύχος είναι εκείνα τα σκευάσματα που πρέπει να τα ανακινήσουμε πριν από τη χρήση για να διαλυθεί καλύτερα η δραστική ουσία τους (εναιωρήματα).

Συνεπώς, κάθε φάρμακο που δεν αναγράφει ότι πρέπει να φυλάσσεται εντός ψυγείου πρέπει να βρίσκεται σε ελεγχόμενη θερμοκρασία δωματίου (η καταλληλότερη είναι οι 25 βαθμοί Κελσίου). Εξίσου σημαντικό όμως είναι να τοποθετείται μακριά από κάθε είδους πηγή θερμότητας, όπως είναι για παράδειγμα τα μάτια της κουζίνας, αλλά και από τον ήλιο (δηλαδή, να μην τα φυλάσσουμε δίπλα στο παράθυρο) και την υγρασία. Ακολουθώντας τις παραπάνω συστάσεις αντιλαμβάνεται κανείς ότι δωμάτια του σπιτιού όπως είναι η κουζίνα και το μπάνιο πρέπει να αποκλείονται από τη φύλαξη των φαρμάκων. Προτιμότερο είναι να επιλέγεται ένα δωμάτιο του σπιτιού όπου ο χώρος κλιματίζεται.

Ποια σκευάσματα είναι ιδιαίτερα ευαίσθητα;

Ο κανόνας λέει ότι κανένα φάρμακο δεν πρέπει να εκτίθεται σε θερμοκρασίες υψηλότερες από τις συνιστώμενες, παρ' όλα αυτά αποτελεί... κοινό μυστικό ότι ορισμένα σκευάσματα είναι πιο ευάλωτα στη ζέστη.

Στην κρίσιμη αυτή λίστα συμπεριλαμβάνεται η δραστική ουσία νιτρογλυκερίνη για την αντιμετώπιση των καρδιακών παθήσεων, η οποία αλλοιώνεται πολύ γρήγορα εάν υπερθερμανθεί. Πιστά πρέπει να ακολουθούν τις οδηγίες φύλαξης και εκείνοι που λαμβάνουν τη δραστική ουσία λεβοθυροξίνη που χορηγείται για τον θυρεοειδή.

Γενικότερα, τα σκευάσματα για τον θυρεοειδή, τα αντισυλληπτικά και τα ορμονικά φάρμακα είναι πιο ευαίσθητα στις αλλαγές της θερμοκρασίας. Επίσης, οι πρωτεΐνες, με χαρακτηριστικότερο παράδειγμα την ινσουλίνη, χρήζουν ιδιαίτερης προσοχής.

Επιπροσθέτως, τα αντιεπιληπτικά και τα αντιπηκτικά φάρμακα βρίσκονται στη λίστα με «ευαίσθητα» σκευάσματα, υπό την έννοια ότι ακόμα και μια μικρή αλλαγή στην αποτελεσματικότητά τους μπορεί να έχει σοβαρές συνέπειες για την υγεία.