Новости за 11.01.2022

Казакстандагы 150дөн ашык кыргыз жараны чек арадагы "Ак-Жол" өткөрмө бекети аркылуу мекенине келди. Эвакуациялангандар автобус менен Бишкекке жеткирилди. Мекенине келген кыргызстандыктардын көпчүлүгү жаңы жылга карата Казакстанга тууган-туушкандарыныкына барганын айтып жатышты. Алардын дээрлик бардыгы өлкөдөгү башаламандык учурунда үйдөн чыкпаганын, сырттагы атышуулардын үнүн гана угуп тургандыгын билдиришти. Алардын бири Бактыгүл Сабырбекова. “Кызым Алматыда жашайт, жаңы жылдын алдында ага учурашайын деп Бишкектен барган элем. Читать дальше...

Казакстандагы окуялар өнүгүүдө. Президент Касым-Жомарт Токаев жаңы өкмөттү курады жана ЖККУнун аскерлери эки-үч күн аралыгында чыгарыла баштарын билдирди. Ал тапта коңшу өлкөдөгү соңку окуялардын Кыргызстанга жаңырыгынын жаңы жагдайлары ачыкка чыгууда. Алматыда экинчи кыргыз жараны каза болгону белгилүү болсо, төрт кыргызстандык камакта. Казакстанда эмне болууда? Өзгөрүүнүн желаргысы сезилеби? Бул окуялардын Кыргызстанга таасири кандай болот?

Мамлекеттик ишмер, Кыргызстандын Казакстандагы мурдагы элчиси Жумагул Сааданбеков “Азаттыкка” курган маегинде коңшу өлкөдөгү тополоңдун үч себебин атады. Ошондой эле президент Касым-Жомарт Токаевдин реформасына Назарбаевдин кланы кыйла тоскоолдуктарды жаратышы мүмкүн экенин белгиледи. Казакстан бийлигин солкулдаткан үч себеп - Жумагул мырза, Борбор Азиядагы байгер өлкө саналган Казакстанда элдин көтөрүлүшү, тополоңдун чыгышы сиз үчүн канчалык деңгээлде күтүүсүз болду? - Бул өзү бышып жетилген жараян. Читать дальше...

Казакстандын лидери Касым-Жомарт Токаев туңгуч президент Нурсултан Назарбаевди сындады. ЖККУнун бейпилдик күчтөрү эки күндөн кийин коңшу өлкөдөн чыгарыла баштарын билдирди. Алматыдан 150дөй кыргызстандык Бишкекке жеткирилди. Сот камактагы саясатчы Бактыбек Калмаматовдун адвокаттарынын арызын карап, аны канааттандырган жок.

11-январда Кабулда оаялдар жумуш орундарын, эркиндикти жана саясатка катышууга мүмкүнчүлүк берүүнү талап кылып акцияга чыгышты. Ушундай эле акция былтыр декабрдын ортосунда да уюштурулган. Аларды куралчан талибдер курчап турушту. Соңку айларда талибдер Ооганстанда кыз-келиндер шариятка ылайык иштеп, окуй аларын билдирип келет. Анткен менен өлкөнүн бир катар аймактарында талибдер бийликке келгени кыздарга мектепке барууга, ал эми аялдарга иштегенге уруксат бериле элек. Ошондой эле, аялдарга сапарга жалгыз чыкканга тыюу салынган. Читать дальше...

"Алматыда башаламандыкта каза тапкан жана кармалган кыргыз жарандары тууралуу так жана далилдүү маалымат бериши керек" деген пикирин мурдагы башкы прокурор Аида Салянова билдирди. Ал 11-январда "Азаттыктын" "Эксперттер талдайт" берүүсүнө катышкан учурда коңшу өлкөдө кармалган жарандарга жардам берүү үчүн тезирээк аракет көрүүгө чакырды. "Биздин жарандар кандай жагдайда каза болгону тууралуу так маалымат берилиши керек. "Тергөө бүтсүн" деген шылтоо менен ар кандай ушак-айыңга жол бербөө зарыл. Бул... Читать дальше...

Казакстандын президенти Касым-Жомарт Токаев 11-январда парламентте сүйлөп жатып "Оператор РОП" компаниясынын ишмердүүлүгүн токтотууну тапшырды. Бул ишкананы Казакстандын туңгуч президенти Нурсултан Назарбаевдин кенже кызы Алия Назарбаева менен байланыштырып келишет. "Оператор РОП" деген компаниянын ишмердүүлүгү ишкерлер арасында жана жалпы эле коомчулукта көптөгөн суроолорду жаратып келет", - деди Токаев. 2015-жылы пайда болгон компания таштандыларды чогултуп, иштеткени үчүн мекемелерден атайын төлөм чогултат. Читать дальше...

11-январда Бишкектеги Биринчи май райондук сотунда камактагы саясатчы Бактыбек Калмаматовдун кармалышынын мыйзамдуулугу боюнча жактоочулардын арызы каралып, атайын кызматтын тергөөчүсү кабыл алган токтомдорду жокко чыгаруу өтүнүчү канааттандырылган жок. Саясатчынын жактоочулары Бактыбек Калмаматов Улуттук коопсуздук боюнча мамлекеттик комитеттин кызматкерлери кармаган учурда талапкер болгонун жүйө кылып, "анын камалышы мыйзамсыз" деп сотко арызданышкан. Жараянга Бактыбек Калмаматов өзү алып келинген жок. Читать дальше...

Тарыхчы, окумуштуу Нарынбек Алымкулов 11-январда таңга жуук каза болду. Бул тууралуу анын жакындары кабарлады. Тарых илимдеринин кандидаты, доцент Нарынбек Ашыралы уулу Алымкулов 63 жашта болчу. Ал 1958-жылы Нарын облусунун Нарын районуна караштуу 8-март айылында жарык дүйнөгө келген. Алымкулов Кыргыз улуттук университетинде, Москва мамлекеттик университетинде (ММУ) жогорку билим алган. 1988-жылы Москва  шаарында (ММУда) кандидаттык  диссертациясын коргоп, тарых илимдеринин кандидаты илимий даражасына ээ болгон. Читать дальше...

Кытай-Кыргызстан-Өзбекстан темир жолун куруу Евразия экономикалык биримдигинин экономикасына оң таасирин тийгизе турган долбоор. Бул тууралуу президент Садыр Жапаров Жогорку Евразиялык экономикалык кеңешинин төрагасы катары ЕАЭБге мүчө мамлекеттердин башчыларына кайрылып жатып билдирди. "Биз мүчө мамлекеттердин жана бүтүндөй биримдиктин экономикасына оң таасирин тийгизе турган инфраструктуралык долбоорлордун пулун жана аларды ишке ашыруу механизмин түзүүнү сунуштайбыз. Мисал катары Кытай-Кыргызстан-Өзбекстан... Читать дальше...

Казакстандагы башаламандыкка "жалданып келди" деген шек менен кармалып, кийин кайра бошотулган кыргызстандык музыкант Викрам Рузахунов Бишкекке кайтып келди. "Тополоңчуга" айланган музыкант Өткөн жекшембиде "Qazaqstan Ұлттық Телеарнасы" бети-башы көгөрүп, токмоктолгон адамдын видеосун көрсөткөн. Ал “белгисиз адамдар 90 миң теңгеге (18 миң сомдун тегерегинде) жалдап, Өзбекстан жана Тажикстандын башка жарандары менен кошо Алматыдагы митингге чакырганын" айткан. Интернеттин кыргыз сегментинде... Читать дальше...

Президент Садыр Жапаров Евразиялык экономикалык биримдигинин Жогорку Евразиялык экономикалык кеңешине төрагалык кылуу Кыргызстанга өткөндүгүнө байланыштуу биримдикке мүчө мамлекеттердин башчыларына кайрылуу жасады. Өлкө башчысы Кыргызстан кеңешке төрагалык кылган жылы биримдиктин ишин алдыга жылдыруу үчүн бир катар сунуштарды берген. Анда келишимде бекитилген "төрт эркиндик" принцибин камсыз кылуу, тандалма мамиле кылбоо, тоскоолдуктарды тез арада жоюу жана алардын кайра пайда болушуна каршы туруу... Читать дальше...

Финансы министрлигине караштуу Салык кызматы Кыргызстанда жеке ишкерлер ушул айдан тартып отчетторун salyk.kg порталындагы "жеке кабинет" аркылуу электрондук түрдө тапшырууга милдеттүү экенин билдирди. Мындан улам мекеме ишкерлерди аталган сайттан "жеке кабинет" ачууга чакырды жана толугурак маалыматты 116 номери аркылуу, же www.sti.gov.kg сайтынан алса болорун билдирди. Министрлер кабинетинин төрагасы Акылбек Жапаров бүгүн, 11-январда Финансы министрлигине караштуу Салык кызматында жыйын өткөрдү. Читать дальше...

Тарыхта биринчи ирет америкалык хирургдар адамга чочконун жүрөгүн операциялык жол менен трансплантациялашты. Мэриленд университетинин медициналык борбору билдиргендей, адам организми жаныбардын жүрөгүн дароо өгөйлөгөн жок. Дарыгерлердин айтымында, бул Дэвид Беннет аттуу бейтаптын өмүрүн сактап калуунун жалгыз жолу болчу. Бул үчүн чочконун жүрөгүндөгү айрым гендер алынып, бир аз өзгөртүлгөн. 7-январда болгон операцияга хирургдар көп жылдан берки иликтөөлөрдөн кийин барышты. Алар бул кадам ийгиликтүү болсо... Читать дальше...

Кошуна Казакстандагы оор кырдаалга сыртынан караганда өтө туруктуу, бекем көрүнгөн түзүмдүн өзөгүндө терең катылган зор өксүк – расмий бийликке сын айтып, анын иш-аракеттеринин мыйзамдуулугуна көзөмөл жүргүзгүдөй көз карандысыз жааттын жоктугу да себеп болду окшойт. Мунсуз саясий түзүмдүн тең салмактуу, ырааттуу өнүгүшү, мамлекетти башкаруудагы улантуучулук мүмкүн эмес экен. Коргошундай көлкүткөндө кошомат... Кыргыз элинин тарыхый келечегин ойлоп, эркиндиги үчүн күрөшүп өткөн Азамат Алтай эң соңку маегинде жаш мамлекеттеги биримдикти... Читать дальше...

Ceул билдиргендей, Түндүк Корея учурган ракета добуштун ылдамдыгынан он эсе тездик менен 700 чакырым бийиктикке көтөрүлгөн. "Биздин маалыматка караганда, бул өткөн жумада учурулган ракетадан дагы күчтүү", - деп айтылат Түштүк Корея тараткан маалыматта. Бул маалда Нью-Йоркто Улуттар Уюмунун Коопсуздук кеңеши өткөн жумадагы ракетанын учурулушун талкуулоо үчүн чогулган. Анда Пхеньян "үндүн ылдамдыгынан да тез ракета учурганы" белгилүү болгон. Кеңешке кирген алты мамлекет, анын ичинде АКШ менен... Читать дальше...

Министрлер кабинетинин төрагасы Акылбек Жапаров бүгүн, 11-январда Финансы министрлигине караштуу Салык кызматында жыйын өткөрдү. Өкмөттүн басма сөз кызматы анда бир катар тапшырмалар берилгенин маалымдады. Ага ылайык, Жапаров салыкчыларды быйыл 150 миллиард сом, ал эми бажычыларды 100 миллиарддай сом чогултууга милдеттендирди. Салык кызматы 2021-жылы чогулган салыктын жалпы көлөмү тууралуу азырынча толук маалымат бере элек. Мекеме былтыр тогуз айда 2 миллиард сомдон ашык акча чогулганы, бул мурдагы... Читать дальше...

Борбордук шайлоо комиссиясынын төрайымы Нуржан Шайлдабекова Бишкектин мэри Айбек Жунушалиев жана шаардагы район башчылары, бардык кызматтын жетекчилери менен 11-январда жыйын өткөрдү. Жыйында Шайлдабекова мамлекеттик кызматкерлерди шайлоого аралашпоого чакырып, квартал жана үй комитет башчыларына кайсы бир партия же талапкердин үгүт иштерине катышкан учурдагы жоопкерчиликти эскертти. Буга чейинки шайлоолордо айрым саясий партиялар квартал жана үй комитет жетекчилерин "бийликчил партияларга иштеп жатат" деп сындап чыгышкан. Читать дальше...

Министрлер кабинетинин төрагасы Акылбек Жапаров 2022-жылдагы сугат мезгилине даярдык көрүү боюнча жыйын өткөрдү. Анда өлкө аймагындагы ирригациялык тармакты жана каналдарды калыбына келтирүү, оңдоо боюнча пландар талкууланды. Министрлер кабинетинин басма сөз кызматы билдиргендей, Жапаров сугат иштерине даярдоо 8-мартка чейин бүтүрүү зарыл экенин белгиледи. Өткөн жылы ноябрь айында президент Садыр Жапаров Коопсуздук кеңешинин жыйынында айыл чарба министри Аскарбек Жаныбековго, президенттин Чүй облусундагы... Читать дальше...

Казакстандагы соңку окуяларды чагылдырууга аракет кылган өзбекстандык блогерлер, журналисттер жана социалдык тармактардын катардагы колдонуучулары ички иштер органдарына чакырылды. Алардан “бул темада аз жазууну”, “видеолорду таратпоону” жана “митингдерге чакырбоону” талап кылышкан. "Күч кызматы тарабынан атайын буйрук болгон" "Азаттык" радиосунун өзбек кызматы менен байланышкан блогерлердин бири Өзбекстандын Мамлекеттик коопсуздук кызматы ага коңшу өлкөдөгү окуяларды чагылдырууга тыюу салганын билдирди. Читать дальше...

Жамааттык коопсуздук келишим уюмунун 10-январда өткөн кезексиз онлайн сессиясында сүйлөп жатып Александр Лукашенко «Казакстандагы окуялардан эң биринчи кезекте Өзбекстан сабак алышы керек экенин» билдирди. Анын айтымында «тышкы күчтөр» эми Өзбекстандагы кырдаалды туруксуз кылууга умтулушу мүмкүн. Буга чейин Касым-Жомарт Токаевдин суранычы менен Казакстанга Жамааттык коопсуздук келишим уюмунун күчтөрү кирген. 11-январда казак президенти уюмдун бейпилдик миссиясынын алкагында келген күчтөрү эки күндөн кийин өлкөдөн кете баштай турганын... Читать дальше...

Казакстандын президенти Касым-Жомарт Токаев 11-январда парламентте сүйлөп жатып мурдагы мамлекет башчы Нурсултан Назарбаевди сынга алды. «Биринчи президенттин, «Элбасынын» арты менен өтө кирешелүү компаниялар жана эл аралык деңгээлдеги ашынган байлардын катмары пайда болгон»,-деди Токаев. Ал ошондой эле «экономикалык өнүгүүдөн олигархтык топтор гана пайда көрүшкөнүн» кошумчалады. Токаев тоо-кен жана мунай-газ сектору мамлекет менен кирешесин бөлүшүүсү зарыл экенин билдирди. Бул тармактар Назарбаевдин... Читать дальше...

Профессор, филология илимдеринин доктору, кыргыз тилинин тарыхы боюнча дасык адистердин бири, ракматы Карбоз Дыйканов агай: "Казак менен кыргыз түбү бир эле эл, бир атанын балдары, душмандар алсыратыш үчүн бул бир элди экиге бөлүп салган", – деп айткан эле. Тарыхчы болбогондон кийин кыргыз менен казак качан жана кандай тарыхый жагдайда жана кимдер тарабынан эки элге (же улутка) бөлүнүп калгандыгын так айта албайм. Бирок казак-кыргыз бир атадан тарагандыгына эч күмөнүм жок. Муну кечээ күнкү каргаша дагы бир жолу далилдеди. Читать дальше...

Европарламенттин төрагасы Давид Сассоли 11-январдын таңында Италияда көз жумганын анын маалымат катчысы Роберто Куило билдирди. Италиялык саясатчы ооруканада экенин 10-январда Европарламент бышыктаган. Билдирүүдө ал «иммундук системанын иштөөсү бузулгандан улам абалы оорлошуп ооруканага жаткан» деп жазылат. 65 жаштагы Сассоли 2009-жылдан бери Европарламенттин мүчөсү болгон.   2019-жылы Европарламенттин төрагалыгына шайланган. Сассолинин кызматтагы мөөнөтү ушул айда аяктамак.

Улуттук коопсуздук боюнча мамлекеттик комитетинин (УКМК) Чек ара кызматы Тажикстандын күч кызматкерлери тарабынан кармалган   30 жаштагы Р.Исмаилов мекенине кайтарылганын маалымдады. “2021-жылдын 1-ноябрында Баткендин Лейлек районундагы Арка-Борбордук жолунда 1992-жылы туулган кыргыз жараны Р.Исмаиловду Тажикстандын УКМК кызматкерлери кармашкан”, - деп айтылат билдирүүдө. Кыргызстандык жаран 10-январда кыргыз-тажик чек арасындагы “Кулунду” бекети аркылуу алып келинди. Анын кандай шартта кармалып же бошотулганы жөнүндө маалымат айтылган жок.