Cilët janë shkaktarët e vdekjeve në Kosovë nga COVID-19?

Vonesat e paraqitjes me kohë te mjeku, mosvaksinimi kundër COVID-19 dhe mungesa e stafit shëndetësor në spitalet, sipas epidemiologut, Isuf Dedushaj janë disa prej arsyeve pse po vazhdon të ketë numër të lartë të vdekjeve në Kosovë nga koronavirusi.

Në një bisedë për Radion Evropa e Lirë, Dedushaj thotë se të infektuarit me koronavirus duhet të paraqiten me kohë te mjeku, pasi në të kundërtën, pasojat mund të jenë shumë të rënda.

“Vetëm kur ata (pacientët) kanë nevojë për oksigjen ose iu rëndohet shumë gjendja, në shumicën e rasteve kërkojnë ndihmë mjekësore. Mandej, oksigjeni në gjak iu bie shumë dhe gjendja e tyre keqësohet për së tepërmi. Por, (arsye tjetër) është edhe numri i vogël i ekipeve mjekësore”, thotë epidemiologu Dedushaj.

“Në trajtimin e të sëmurëve është dashur që një motër mjekësore të jetë të paktën 24 orë pranë çdo pacienti, në rastet kur pacientët janë me oksigjeno-terapi. Edhe arsye tjetër është që nuk janë të vaksinuar. Njerëzit që janë të vaksinuar nuk vdesin”, shton ai.

Mbi 250 vdekje për dhjetë ditë

Në dhjetë ditët e fundit, në Kosovë janë regjistruar 254 raste të vdekjes.    

Sipas të dhënave, që prej 13 marsit 2020 e deri më 10 shtator, Kosova ka regjistruar rreth 155,995 mijë raste me koronavirus dhe 2,788 viktima.

Për drejtorin e Klinikës Infektive në Qendrën Klinike Universitare të Kosovës, Arben Vishaj, arsyeja kryesore se pse pacientët me COVID-19 po vdesin, është numri i lartë i të infektuarve dhe mosvaksinimi.

“Afër 99 për qind janë të pavaksinuar, pra pjesa dërmuese janë të pavaksinuar. Kemi raste të shumta. Një e treta e pacientëve që kanë ardhur për një vit e gjysmë, na kanë ardhur për dy javë. Ka numër të madh të infektimeve dhe niveli i trajtimit tani është shumë i lartë”, thotë Vishaj për Radion Evropa e Lirë.

 Deri më 10 shtator, në Kosovë janë administruar një milion vaksina. Me të dy dozat e vaksinës, janë vaksinuar 351,475 qytetarë.

Teoritë konspirative frikësuan njerëzit që të vaksinohen

Ndërkaq, epidemiologia Teuta Fejza, drejtoreshë e Institutit të Shëndetësisë Publike në Mitrovicë, thotë se propaganda kundër vaksinave ka bërë që shumë qytetarë të hezitojnë që të vaksinohen kundër koronavirusit.  

“Këto konspiracione në rrjetet sociale e kanë bërë të veten dhe kjo mendoj se është duke ndikuar (në mosvaksinim). Përndryshe, qytetarët nuk kanë arsye që të hezitojnë që të vaksinohen. Ne kemi dhënë rekomandimet që duhet për të gjitha grupmoshat që duhet të vaksinohen. Vaksinimi parandalon vdekjen”, thotë ajo.

Fejza thotë se institucionet kanë bërë mjaftueshëm fushatë për vaksinim, por sipas saj “nuk ka asnjë dilemë që thirrjet janë neglizhuar”.

“Prapë po them se për mosvaksinim askush nuk është fajtorë, as Ministria (e Shëndetësisë) e as Instituti (Kombëtar i Shëndetësisë Publike). Fajtorë janë konsipracionet e ndryshme. Çështja e vaksinimit nuk është neglizhuar nga institucionet dhe nuk mendoj se është bërë pak fushatë për vaksinim”, thotë Fejza.  

Për shkak të kalimit të afatit të qëndrueshmërisë, Kosova pritet që të asgjësojë mbi 133,000 doza të vaksinës të kompanisë farmaceutike, AstraZeneca. Këto vaksina ishin në kuadër të një donacioni të Mbretërisë së Norvegjisë.

Lidhur me asgjësimin e këtyre dozave, epidemiologu Dedushaj thotë se nuk mund të fajësohen institucionet, pasi që sipas tij, që nga fillimi është ditur se pasur afat të gjatë të qëndrueshmërisë dhe nuk ka mundur që të bëhet më shumë në atë drejtim.

“Është jokompetente që është bërë një fushatë joparimore, që e kemi paguar shtrenjtë, kurse vaksinat vetë kanë pasur një afat të shkurtër”, thotë ai.

Kosova, përveç se ka blerë 1.2 milion doza të vaksinës së kompanisë Pfizer, po ashtu ka pranuar një sërë donacionesh. Donacioni i fundit, dhe më i madhi, erdhi më 6 shtator. Shtetet e Bashkuara, përmes mekanizmit COVAX, dërguan në Kosovë 556.920 doza të Pfizerit.

Po ashtu, Ministria e Shëndetësisë ka bërë të ditur se vitin e ardhshëm mëton të blejë edhe një milion doza nga kompania Pfizer.

Në Kosovë lejohen që të vaksinuar të gjithë personat mbi 16 vjeç. Ndërkaq, grupmosha 12-15 vjeç lejohet vetëm nëse ka rekomandim nga mjeku. Aktualisht, në Kosovë përdoren dy lloje të vaksinave ajo e AstraZenecas dhe e Pfizerit.

Kosova, që prej muajit gusht, është përballur me rritje të rasteve me koronavirus dhe të vdekjeve. Aktualisht raste aktive janë rreth 20,000.