Մարդկանց հայրենիք վերադարձնել կարելի է, եթե արտահոսած ավելի քան $20 մլրդ կապիտալի գոնե մի մասը կարողանան վերադարձնել. տնտեսագետ
Ժողովրդագրական խնդիրը շարունակում է մնալ բավական տխուր վիճակում և դա պայմանավորված է ոչ միայն բնական աճի, այլ նաև մեխանիկական աճի ծավալների կրճատմամբ. Tert.am-ի հետ զրույցում նման տեսակետ հայտնեց տնտեսագետ Ատոմ Մարգարյանը՝ պնդելով, թե 2040 թվականի համար սահմանված թիրախները, որ մինչև այդ ժամանակահատվածը ՀՀ-ն պետք է ունենա 4 մլն և ավելի բնակչություն, այս տեմպերով կյանքի չեն կոչվի, քանի դեռ չկան լուրջ ծրագրեր:
«Միայն բնական աճի խթանման և նաև մարդկանց առողջության բարելավման, մահացության կրճատման հաշվին հասկանալի է, որ դեմոգրաֆիկ խնդիրը չի լուծվի և այստեղ պետք են լուրջ ծրագրեր՝ ՀՀ-ից հեռացած մարդկանց գոնե որոշակի մասին հետ բերելով»,-ասաց նա:
Տնտեսագետը նկատեց, թե դա հնարավոր է զուտ մոտիվացիա ստեղծելով, շահագրգռելով: «Մարդուն պետք է ձեռնտու լինի, նախևառաջ ունենա կյանքի, աշխատանքի անվտանագության պայմաններ և նաև եկամուտներ ստանալու որոշակի երաշխիքներ: Դրանք պետք է ավելի համադրելի ու բարձր լինեն այն երկրներում ստացվող եկամուտներից, որտեղ իրենք գտնվում են։ Խոսքը հատկապես Ռուսաստանի Դաշնության մասին է»,-ասաց նա:
Ատոմ Մարգարյանը տեղին չի համարում դիտարկումները, թե ինչպես է ստացվում, որ նախորդ տարի վիճակագրական ցուցանիշներով աննախադեպ աճ է գրանցվել սոցիալ-տնտեսական բոլոր ցուցանիշներով, մինչդեռ օրինակ՝ արձանագրվել է ծնվածների թվի աննախադեպ ցածր ցուցանիշ, իսկ արտագաղթի տեմպերը շարունակում են աճել:
«Ծնելիության ցուցանիշը երկարաժամկետ զարգացումների հետևանք է: Որպեսզի հասկանանք, թե ժողովրդագրական վիճակի վրա ինչ գործոններ են ազդում, նույն մակրոտնտեսական ցուցանիշները դիտարկելիս՝ պետք է 20-25 տարի հետ գնանք, տեսնենք, թե որքան մարդ է մտնում վերարտադրողական փուլ, ինչպիսի ակտիվություն կա այդ իմաստով: Իսկ արտագաղթի թվերը նաև մեխանիկական բնակչության տեղաշարժերի հետևանք է: Ինչ վերաբերում է մակրոտնտեսական թվերին, դրանք կարճաժամկետ, տարեկան ցուցանիշներ են, որոնք կարող են բարձր լինել և ժողովրդագրական ցիկլերի հետ կապված են այնքանով, որքանով երկարաժամկետ համատեքստ ունեն, բայց կարճաժամկետ առումով, այո՛, ցուցանիշները տպավորիչ են եղել»,-ասաց նա:
Ըստ տնտեսագետի՝ որոշ իմաստով նվազել է նաև գործազրկության մակարդակը: «Վերջնական թվեր չկան, բայց 11 ամիսների տվյալներով 2,5 տոկոսով նվազել է գործազրկության մակարդակը, բայց որ էական փոփոխություններ եկամուտների աշխատավարձների, բարձրացման, աշխատատեղերի ստեղծման լուրջ մենք առայժմ չունենք: Իհարկե, թվեր կան, թե 40 000 նոր աշխատատեղեր են ստեղծվել, բայց պետք է նայենք, թե որքան աշխատեղեր են փակվել, ինչպիսին են եղել զարգացումները ոչ միայն խոշոր բիզնեսի, այլ նաև փոքր ու միջին բիզնեսի ոլորտում»,-ասաց նա:
Ատոմ Մարգարյանը համոզված է, որ երկրից մարդկանց հեռանալու պատճառներից է նաև կապիտալի ներհոսքն ու արտահոսքը: «Մարդկանց վերադարձնել կարելի է, եթե երկրից արտահոսած այս 3 տասնամյակների ընթացքում ամենամեղմ գնահատականներով ավելի քան 20 մլրդ դոլարային կապիտալի մի մասը գոնե կարողանան վերադարձնել երկիր: Այսինքն՝ մարդկանց ներհոսքն ուղղվի կապիտալի շատ ավելի տպավորիչ ներհոսքով, իսկ դրա համար անհարժեշտ են պայմաններ»,-ասաց նա:
Տնտեսագետը նշեց, որ այսօր տեսնում ենք, թե ինչ պատժամիջոցներ են կիրառվում Ռուսաստանի օլիգարխիկ կամ մեծահարուստ զանգվածի նկատմամբ և ուստի պետք է հայ մեծահարուստներն էլ այստեղ դաս քաղեն և հետ բերեն դուր բերված կապիտալը:
«Խոսքը «Կրեմլյան ցուցակի» մասին է և պետք է սպասել, որ հնարավոր է նման՝ չասենք ճնշումներ, այլ ուղղակի ազդակներ լինեն նաև մեր օլիգարխների նկատմամբ, ովքեր այլևայլ ճանապարհներով, ոչ օրինական կապիտալ դուրս են բերել երկրից, տեղաբաշխել են անշարժ գույքի ոլորտում, բաժնետոմսեր են ձեռք բերել, տարբեր բիզնես են հիմնել։ Ժամանակի ընթացքում հնարավոր է նաև այդպիսի ազդակներ աշխատեն կապիտալի նման արտահոսքերի դեպքում»,-ասաց նա:
Մյուս կողմից էլ, ըստ նրա, պետության քաղաքականությունն այնպիսի կոնտեքստում պետք է զարգանա, որ մարդկանց ձեռնտու լինի այդ կապիտալը բերել Հայաստան, ներդնել այստեղ, ստեղծել աշխատատեղեր, որպեսզի մարդիկ չլքեն երկիրը, եկամուտներ չունենան արտերկրում, և դա բնականաբար ժողովրդագրական ցուցանիշների վրա էապես կանդրադառնա:
«Գաղթեիք չէ, որ այսօր մեր երիտասարդ ընտանիքների զգալի մասը, եթե ոչ գերակշիռ մասը, իր նպատակը դարձնում է ընտանիքում առավելագույնը 2 երեխա ունենալը և վերջ: Այսինքն՝ պարզ վերարտադրություն ունենալ, ինչը լուրջ ահազանգ է, խնդիր է, և այստեղ սոցիալական պետության ժողովրդագրական քաղաքականությունը թե՛ կարճաժամկետ, թե՛ երկարաժամկետ պետք է ուղղված լինի այդ խնդիրների լուծմանը»,-ասաց նա: