«Το Καστελλόριζο δεν είναι το μόνο σημείο τριβής Ελλάδας και Τουρκίας»
Η Τουρκία χρησιμοποιεί διπλωματία εξαναγκασμού διότι φέρνει τα αποτελέσματα που επιδιώκει, στη Συρία, τη Λιβύη, αλλά και στην ανατολική Μεσόγειο, όπου έχει καταφέρει να αλλάξει το καθεστώς της περιοχής γύρω από το Καστελλόριζο από ελληνική θαλάσσια ζώνη σε αμφιλεγόμενα ύδατα, επισημαίνει ο διευθυντής του German Marshal Fund στην Αγκυρα, Οζγκιούρ Ουνλουχισάρτζικλι, μιλώντας στα «ΝΕΑ». Ο τούρκος ειδικός επεξηγεί ακόμη τον τουρκικό μονομερισμό, γιατί η διπλωματία του μαστίγιου και του καρότου από την ΕΕ δεν αποδίδει, γιατί με τα Βαρώσια η Αγκυρα δείχνει την πρόθεσή της να επιδιώξει τη λύση της διχοτόμησης.
«Η τουρκική εξωτερική πολιτική κινείται σε διάφορα επίπεδα. Κάποια στοιχεία αποτελούν εθνική στρατηγική. Η Τουρκία είχε βλέψεις στο Καστελλόριζο από την εποχή της Συνθήκης της Λωζάνης. Ηταν το τελευταίο σημείο στις διαπραγματεύσεις, υπήρξε ξεχωριστό άρθρο. Επιπλέον, η Ιταλία υπό τον Μουσολίνι σχεδίαζε απόβαση στην Τουρκία μέσω Δωδεκανήσων και Καστελλόριζου. Το ζήτημα για την Τουρκία είναι κυρίως ασφάλειας και κυριαρχίας και οποιαδήποτε κυβέρνηση θα ήταν αντίθετη με τη θέση ελληνικής ΑΟΖ στο Καστελλόριζο, κάτι που θα πρέπει να ληφθεί υπόψη στην προσπάθεια εξεύρεσης συμφωνίας» τονίζει ο κ. Ουνλουχισάρτζικλι. «Ομως, ο τρόπος αντίδρασης θα διέφερε ενδεχομένως υπό άλλη τουρκική ηγεσία. Ο Ερντογάν διαφοροποιείται καθώς καταφεύγει στη χρήση στρατιωτικών μέσων.
Πρώτον για εσωτερικούς λόγους, διότι ενισχύει την εικόνα του ισχυρού ηγέτη, που αψηφά τη Δύση.
Δεύτερον, η Τουρκία χρησιμοποιεί διπλωματία εξαναγκασμού διότι πέτυχε στη Συρία, στη Λιβύη και μπορούμε να πούμε ότι πετυχαίνει και στην ανατολική Μεσόγειο, διότι έχει καταφέρει να αλλάξει το καθεστώς της περιοχής γύρω από το Καστελλόριζο από ελληνική θαλάσσια ζώνη σε αμφιλεγόμενα ύδατα».
Ο τουρκικός στρατός
Ο τούρκος ειδικός επισημαίνει ότι ο Ερντογάν μπορεί να κινητοποιεί τις ένοπλες δυνάμεις της χώρας, όπως επιδιώκει, χωρίς να περιορίζεται από το Κοινοβούλιο. «Οι τουρκικές δυνάμεις είναι ήδη στα πεδία της μάχης, έχουν λάσπη στις μπότες τους» λέει χαρακτηριστικά. «Η υποστηριζόμενη από ένοπλες δυνάμεις διπλωματία ανήκει στο παρελθόν για την Ευρώπη, αντίθετα εφαρμόζοντας την πολιτική αυτή η Τουρκία πετυχαίνει τον στόχο της». Επιπλέον, η Τουρκία δεν εμπιστεύεται τις διπλωματικές οδούς της ΕΕ, καθώς ισχυρίζεται ότι υπάρχουν δύο μέτρα και δύο σταθμά στην πολιτική της Δύσης.
«Ο Ερντογάν συχνά επαναλαμβάνει την έκφραση, που λέμε στην Τουρκία, «θα κόψω ο ίδιος τον ομφάλιό μου λώρο, διότι κανείς δεν το κάνει για μένα». Στη Συρία λέει ότι έχουμε ζητήσει από τις ΗΠΑ να απομακρύνουν το ΡΡΚ από τα σύνορά μας, δεν το έκαναν, θα το κάνουμε μόνοι μας. Αυτό επεξηγεί τις μονομερείς του ενέργειες, τον τουρκικό μονομερισμό» λέει ο διευθυντής του GMF των ΗΠΑ στην Αγκυρα. Επισημαίνει ότι η μεσοπρόθεσμη επιδίωξη της τουρκικής εξωτερικής πολιτικής είναι να δημιουργεί νέες πραγματικότητες ώστε να διαταράσσει τις επιδιώξεις των άλλων. «Η Τουρκία γνωρίζει ότι δεν είναι ισχυρή αρκετά για να παίξει το δικό της παιχνίδι, αλλά είναι αρκετά δυνατή για να διαταράξει τον σχεδιασμό της Ελλάδας». Ποιες, όμως, είναι οι επιδιώξεις της Αγκυρας; «Μακροπρόθεσμα θεωρώ ότι η Τουρκία δεν έχει αποφασίσει.
Το Καστελλόριζο δεν είναι το μόνο σημείο τριβής, είναι ακόμη τα χωρικά ύδατα, ο εναέριος χώρος, η αποστρατικοποίηση ορισμένων νησιών, το καθεστώς ορισμένων νησίδων. Υπάρχει για την Τουρκία αφενός η προοπτική διμερούς συμφωνίας σε όλα τα σημεία, αλλά δεν έχει ακόμη συγκεκριμένο σχέδιο για το πώς θα το επιτύχει και αφετέρου η διευθέτηση μέσω της Χάγης. Πολλοί στην Τουρκία θεωρούν την προσφυγή στη Χάγη υποβέλτιστη.
Η τουρκική θέση είναι ότι πρέπει να πάμε στο Δικαστήριο με διευρυμένη ατζέντα, κάτι που δεν θέλει η Ελλάδα. Υπάρχει περίπτωση το δικαστήριο να προβεί σε αποφάσεις σε κάποιες περιπτώσεις υπέρ της Ελλάδας σε κάποιες υπέρ της Τουρκίας, αλλά δεν υπάρχει φόρμουλα να γνωρίζουμε προκαταβολικά. Οπότε η θέση της Τουρκίας θα οδηγήσει σε αδιέξοδο, διότι η Ελλάδα δεν θα τη δεχτεί».
Γιατί διστάζει η ΕΕ
Πώς αξιολογεί την ευρωπαϊκή αντίδραση; «Δεν υπάρχει ουσιαστικά πολιτική καρότου και μαστίγιου. Η ΕΕ δεν έχει στην ουσία προσφέρει κάτι στην Τουρκία ούτε μπορεί να την τιμωρήσει, διότι θα αντιδράσει. Η Τουρκία είναι μέλος του ΝΑΤΟ, παράλληλα η τιμωρία θα επηρεάσει ευρωπαϊκές εταιρείες. Η Γερμανία διστάζει να επιβάλει κυρώσεις εξαιτίας του Μεταναστευτικού, η Τουρκία θα αντιδράσει εργαλοποιώντας το Μεταναστευτικό, αλλά και διότι γερμανικές εταιρείες είναι διασυνδεδεμένες με την τουρκική αγορά. Δεν υπάρχει πραγματική πρόκληση για την Αγκυρα, διότι για να αναθερμανθεί η διαδικασία ένταξης, η Τουρκία θα πρέπει να κάνει σχεδόν μια επανάσταση, κάτι απίθανο βραχυπρόθεσμα» υποστηρίζει ο τούρκος ειδικός. «Η ΕΕ πρέπει να προτείνει μόνο καρότα στην Τουρκία που να είναι επίσης ελκυστικά για την Ελλάδα.
Μια νέα συμφωνία για το Μεταναστευτικό, θα είναι προς όφελος της Τουρκίας και της Ελλάδας. Επίσης, ευρωπαϊκή βοήθεια για την ένταξη της Τουρκίας στην πράσινη συμφωνία. Δεν συνδέεται με τις επιδόσεις της Αγκυρας στα ανθρώπινα δικαιώματα, ενώ θα μπορούσε να συμβάλει στην ευρωπαϊκή ενεργειακή ασφάλεια. Να δημιουργηθεί νέα θετική ατζέντα μεταξύ ΕΕ και Τουρκίας, που θα βοηθούσε την Ελλάδα» τονίζει ο κ. Ουνλουχισάρτζικλι. Αλλωστε, όπως λέει, τόσο οι ΗΠΑ όσο και η ΕΕ έχουν χάσει την αξιοπιστία τους έναντι της Τουρκίας, καθώς απειλούν, αλλά δεν εφαρμόζουν τις απειλές. «Στην Αγκυρα όταν ακούν για κυρώσεις, γελούν. Δεν μπορεί η ρητορική να είναι σκληρή και η δράση ελάχιστη» τονίζει κατηγορηματικά. Πάντως, εκτιμά ότι αν υπάρξουν κυρώσεις από την ΕΕ τότε ο Ερντογάν θα αντιδράσει χρησιμοποιώντας και πάλι τις ένοπλες δυνάμεις, στέλνοντας ερευνητικά σκάφη συνοδεία ναυτικής δύναμης, ανακοινώνοντας νέες NAVTEX, διακόπτοντας τη συνεργασία με την ΕΕ και στο Μεταναστευτικό. Τονίζει, πάντως, ότι «οι διμερείς επαφές Αθήνας - Αγκυρας πρέπει να ξεκινήσουν, να σταματήσουν και οι δύο πλευρές τις προκλητικές ενέργειες, να υπάρξει μορατόριουμ».
Οσον αφορά στα Βαρώσια επισημαίνει ότι εξ αρχής με το άνοιγμά τους «η Τουρκία έδωσε το σήμα ότι θα εγκαταλείψει την ιδέα της λύσης του Κυπριακού με ένα κράτος, και αποσκοπεί στη δημιουργία δύο κρατών και στην προσπάθεια αναγνώρισης του τουρκοκυπριακού κράτους από όσα περισσότερα κράτη γίνεται».