GIDA MÜHENDİSLERİ DERNEĞİ BAŞKANI ABDUSSAMED BOYU İLE SÖYLEŞİ

FİLİZ YAVUZKURT

SAĞLIKLI NESİLLER, SAĞLIKLI VE GÜVENİLİR BESİNLER TÜKETEREK YETİŞİR. İNSAN HAYATININ DEVAMININ BAĞLI OLDUĞU BESLENME İHTİYACI, SAĞLIKLI YAŞAM İÇİN SAĞLIKLI VE GÜVENİLİR GIDALAR TÜKETİMİNİ ZORUNLU KILMAKTADIR. 

Sıhhat ve afiyetle sürdüreceğimiz bir yaşamın yolu , Güvenilir Gıdalardan geçmektedir.

Sayın Başkanım, toplum sağlığının korunabilmesi noktasında Gıda güvenliğinin önemi ve temel unsurları nelerdir?

 “Gıda güvenliği; tarladan sofralarımıza kadar gelen her ürünün, üretiminin her aşamasında gerekli kontroller yapılmış, sağlıklı ve güvenilir ürünlerin temin edilmesini zorunlu kılmaktadır. Günümüzde dünya nüfusunun hızla artmasına bağlı olarak artan gıda ihtiyacı, gıda üreten işletmelerin yeterli hijyenik ve teknolojik koşullara uygun olmaması, gıda denetimleri konusunda yasal ya da uygulamaya yönelik yetersizlikler; gıdaların sağlıksız olarak, yeterli önlemler alınmadan tüketiciye sunulması soruna yol açmaktadır. Tüketicilerin sağlıklı gıdalara ulaşabilmesi ve bu şekilde toplum sağlığının korunabilmesi, gıdaların üretim ve pazarlama aşamalarında hijyen koşullarına ve iğli mevzuat kurallarına eksiksiz uyulması ile doğrudan ilişkilidir.

Başkanım, Gıda ticareti , gıda güvenliğini nasıl etkiler ve  gıda güvenliği  açısından avantajı veya dezavantajları nelerdir? Bize bu konuda bilgi verebilirmisiniz.

 ”Gıda ticareti küresel anlamda büyük bir gelişme göstermiş olup üreticiler ihtiyaçları olan hammaddeleri veya yardımcı maddelerin teminine yönelik tedarikçiler arasındaki rekabeti körüklemiş ve ekonomik olarak en ucuz kaynak olabilme adına mücadele vermelerine yol açmıştır. Neticede endüstriyel gıda üretim tesisleri de bir işletmedir yani kar amaçlı kuruluşlardır, yüksek rekabet koşullarında kar marjını artırmak için bazı yanlış adımlar atılabilmektedir. Bu adımların en başında taklit ve tağşiş yöntemlerine başvurmak geliyor. Tabi bu durum gıda hilelerinin dünyada her sene artmasına ve hem halk sağlığını ciddi şekilde tehdit edilmesine hem de tüketicinin kandırılmasına yol açmıştır. Özellikle son dönemde hepimizin üzülerek şahit olduğu,  ardı ardına yaşanan gıda terörü vakalarıyla karşılaşmaktayız.  Salça havuzunda dans eden, süt işletmesinde süt banyosu yapan, döner firmasında etlerle oynayıp dans eden kişilere sosyal medya aracılığıyla şahit olduk,  sosyal medyaya atılmayan kaç tane var acaba?  Bilemeyiz. Son dönemde taklit ve tağşiş yapan firmaların ifşa edilmiş, denetim sayılarının artırılmış olsa da sorunun tam anlamıyla çözüme kavuşmadığı da ortada. Gıda işletmelerinde gıda ve kalite bilgisinden uzak üst yönetimlere bağlı sorumlular olduğu sürece kimileri doğru bildiği yanlışlarla, kimileri de maruz kaldığı sabotajlarla, kimileri yaptıkları eğlencelerle o işletmelere zarar verilmesine sessiz kalmış olurlar. Bu yaşanan hadiseler, gıda güvenliğinin ne kadar önemli olduğunu, sürdürülebilir gıda güvenliği sağlanmadığı sürece gıda güvenliğinin ve halk sağlığının nasıl büyük bir tehlikeyle muhatap olduğunu göstermektedir.  Bakanlık büyük mücadele ortaya koyuyor olsa da kayıt dışı, merdiven altı üretim taklit ve tağşiş yapan gıda işletmeleri gıda güvenliğinin önünde en büyük engel olarak durmaktadır. 

Peki, Gıda güvenliği için en önemli şart nedir?

Gıda güvenliği için en önemli şart; Gıda üreten, işleyen, depolayan ve satan her işletmelerin her aşamasının etkin bir şekilde denetimin yapılmasıdır. Sizlerin de şahit olduğu üzere medyaya yansıyan, bakanlığın ilan etmiş olduğu taklit ve tağşiş listelerinden bildiğimiz ve sahada şahit olduğumuz taklit ve tağşiş yöntemlerine birkaç çarpıcı örnek verelim;

Süt yağı alınarak yerine bitkisel yağ ilavesinin yapılması

Yaz aylarında çiğ sütün bozulmaması için hidrojen peroksit katılması

Yoğurtta su tutmasını sağlamak için jelatin ilavesi,

Küf tutmuş bayatlamış peynirlerin eritilerek, eritme peynir olarak piyasaya sürülmesi

Tereyağına bitkisel yağ ve patates katılması

Süt ürünlerinde bozulmayı önlemek için antibiyotik katılması

Eritme peynirine nişasta ve bitkisel yağ ilavesi

Süt ürünlerinde natamisin kullanımı

Dana eti diye satılan ürünlere kanatlı eti ve sakatat ilavesi

İşlenmiş et ürünlerinde tek tırnaklı eti ve sakatat ilavesi

Bozuk etlerin rengini iyileştirmek gıda boyası enjekte edilmesi,

Ormanlık arazide vurulan yaban domuzlarının kaçak yollarla piyasaya sürülmesi, kıyma kuşbaşı ya da et ürünlerine karıştırılması

Çikolata ve içeceklerde ilaç etkin maddesi olan sildenafil ilavesi,

Sahte içki, sahte bal

Çayda, baharatta, salçada gıda boyası ilavesi

Zeytinyağına farklı bitkisel yağ ilavesi

Başkanım,  Gıda Güvenliğinin Sağlanması İçin gereken nedir? Bundan da bahsedebilirmisiniz.

Gıda güvenliğinin sağlanması ve halk sağlığının korunmasında birincil sorumluluk Tarım ve Orman Bakanlığına aittir. Bakanlık bunu sağlayacak yasal düzenlemelerin oluşturulması, mevcut boşlukların giderilmesi ve yasal mevzuatın uygulanmasına dönük etkin denetimler gerçekleştirmesi gerekmektedir.

Esasında gıda güvenliğinin sağlanması ve gıda denetimlerinin yapılması iki farklı yolla sağlanmaktadır. Birincisi, özel sektörde işletmelerde, istihdamı zorunlu personel ismiyle istihdam edilen başta gıda mühendisleri ve diğer teknik meslek gruplarıyla yapılan iç denetim; ikincisi, Tarım ve Orman Bakanlığının bünyesinde görev alan resmi kontrolleri yapan gıda kontrol görevlilerince yapılan resmi denetimler. 

Bu noktada özellikle şunu ifade etmek istiyorum, özel sektörde istihdamı zorunlu personel olarak görev yapan arkadaşlarımız, görevlerini sağlıklı bir şekilde yerine getirememekte ve sözleşmelerinde yazan ücretleri tam alamamaktadırlar ve etkin bir iç denetim yapamamaktadırlar. Diğer taraftan istihdamı zorunlu personel çalıştırmak zorunda olmayan küçük ölçekli işletmelerin önemli bir kısmı teknik bilgiden yoksun ve yasal mevzuattan yeterince haberdar değil, hal böyle olunca bilinçli yada bilinçsiz bir şekilde gıda güvenliğine aykırı durumlar ortaya çıkmaktadır. Bu işletmelerin de iç denetim mekanizmasına dahil edilmesi gerekmektedir. Bu noktada gıda bilimi alanında eğitim almış ve yetişmiş binlerce gıda mühendisi meslektaşımız hem özel sektörde hem de kamuda görev beklemektedir. Gıda güvenliğinin sağlanması, dolayısıyla halk sağlığının güvence altına alınması anlamında gıda mühendisliğinin büyük bir öneme sahip olduğunu düşünüyoruz. Özel sektörde çalışma koşullarının iyileştirilmesi ve artırılması kamuda ise daha fazla istihdam edilmesi durumunda gıda güvenliği anlamında Ülke olarak ciddi bir mesafe kat edeceğimize inanıyoruz.