گزارش سال ۲۰۲۰ عفو بین‌الملل: از اعدام در ایران به عنوان سلاحی برای سرکوب سیاسی استفاده شد
سازمان عفو بین‌الملل در گزارش سالانه خود که روز چهارشنبه ۱۸ فروردین منتشر شد با انتقاد از «وضعیت حقوق بشر در ایران» اعلام کرد که در سال ۲۰۲۰، از مجازات اعدام به نحو فزاینده‌ای به عنوان سلاحی برای سرکوب سیاسی معترضان، مخالفان و اعضای گروه‌های اقلیت مورد استفاده قرار گرفت.
این سازمان به اعدام روح‌الله زم، مدیر کانال تلگرامی «آمدنیوز»، اشاره کرده و نوشته است که اعدام‌ها در پی دادگاه‌های غیرمنصفانه اجرا شدند و تعداد قابل توجهی از اعدام‌شدگان از اعضای اقلیت کرد ایران بودند.
عفو بین‌الملل از افزایش استفاده از اعدام به عنوان «سلاحی برای سرکوب سیاسی» یاد کرده و به اعدام‌های مخفیانه و اعدام افرادی اشاره کرده است که به گفته آن، در زمان وقوع جرم زیر ۱۸ سال سن داشتند.
پیشتر، سازمان حقوق بشر ایران که به رصد و تحلیل وضعیت حقوق بشر در ایران می‌پردازد، در سیزدهمین گزارش سالانه خود اعلام کرده بود که در سال ۲۰۲۰، حداقل ۲۶۷ نفر در ایران اعدام شده‌اند.
در بخش دیگر از گزارش سازمان عفو بین‌الملل به سرکوب آزادی بیان، استفاده غیرقانونی از قوای قهریه برای سرکوب اعتراضات و بازداشت بی‌ضابطه صدها معترض، مخالف، دگراندیش و مدافعان حقوق بشر اشاره شده است.
خشونت و تبعیض نهادینه شده علیه زنان و اقلیت‌های قومی و مذهبی و همچنین ناپدیدسازی‌های قهری، شکنجه و سایر رفتارهای بی‌رحمانه و غیر انسانی به صورت گسترده و سازمان یافته، همراه با مصونیت مرتکبان از مجازات از دیگر محورهای گزارش عفو بین‌الملل است.
شلیک موشک سپاه به هواپیمای مسافربری اوکراین در فضای هوایی ایران و مخفی‌کاری و سرپوش گذاشتن اولیه مقامات ایران روی آن، مورد دیگری است که عفو بین‌الملل به آن اشاره کرده و نوشته است: «نیروهای امنیتی با استفاده غیرقانونی از قوای قهریه، از جمله شلیک گلوله‌های ساچمه‌ای نوک تیز، گلوله‌های لاستیکی، گاز اشک‌آور و اسپری فلفل، تجمعات مسالمت‌آمیز افراد معترض به سرنگونی هواپیمای اوکراینی و دادخواه را سرکوب کردند و معترضان را با لگد، مشت و وسایل مختلف مورد ضرب‌وشتم قرار دادند و ده‌ها نفر را به صورت بی‌ضابطه دستگیر کردند».
در پرواز ۷۵۲ هواپیمایی اوکراین که روز ۱۸ دی ۹۸ با شلیک دو موشک سپاه پاسداران سرنگون شد، ۱۷۶ نفر کشته شدند که ۱۴۶ نفر از آن‌ها ایرانی بودند.
مسئولان جمهوری اسلامی سه روز نخست بعد از ساقط کردن هواپیما با کتمان حقیقت، علت را سانحه هوایی اعلام می‌کردند اما پس از فشارهای بین‌المللی، فرمانده هوافضای سپاه عنوان کرد که هدف قرار دادن این هواپیما «سهوی» بوده و پدافند سپاه پاسداران آن را با یک موشک کروز «اشتباه» گرفته است.
در بخش دیگری از گزارش سازمان عفو بین‌الملل به شیوع ویروس کرونا اشاره شده و به گفته این سازمان، نظام پزشکی به دلیل بیماری همه‌گیر کووید-۱۹ به شدت زیر فشار قرار گرفت و حداقل ۳۰۰ نفر از کارمندان بخش سلامت در اثر این بیماری جان خود را از دست دادند. همزمان مقامات اقداماتی را برای جلوگیری از گزارش‌های مستقل و به منظور مسکوت نمودن انتقادات در مورد نحوه برخورد با این بیماری همه‌گیر صورت دادند.
ایران ظرف یک سال گذشته با سه موج کرونا روبرو شده و پس از تعطیلات نوروز گزارش‌ها حاکی از آغاز موج چهارم است به طوری که بر اساس آمارهای رسمی، در ۲۴ ساعت منتهی به روز چهارشنبه حدود ۲۰۰ نفر قربانی شده و ۲۰ هزار نفر نیز به این ویروس مبتلا شدند.
مقام‌های وزارت بهداشت ایران در حالی به طور روزانه آمار ابتلا و مرگ ناشی از کرونا را در اختیار رسانه‌ها قرار می‌دهند که تردیدهای جدی نسبت به درستی این آمار وجود دارد و سازمان نظام پزشکی ایران آمار قربانیان را سه تا چهار برابر آمار رسمی می‌دانند.
از سوی دیگر روند واکسیناسیون در ایران بسیار کند است و رهبر جمهوری اسلامی روز ۱۹ دی پارسال ورود واکسن‌های آمریکایی و بریتانیایی کرونا به کشور را ممنوع کرد.
«محرومیت زندانیان از مراقبت‌های پزشکی»
عفو بین‌الملل در بخش دیگری از گزارش خود نوشته است مسئولان زندان و مقامات دادستانی عمداً زندانیان عقیدتی و سایر زندانیانی را که با انگیزه‌های سیاسی حبس شده‌اند، از مراقبت‌های پزشکی مناسب محروم کردند و حق سلامت زندانیان در بسیاری از زندان‌ها و بازداشتگاه‌ها همچنان بی‌رحمانه و غیرانسانی باقی ماند و این شرایط آن‌ها را بیشتر در معرض خطر ابتلا به بیماری کووید-۱۹ قرار داد.
این سازمان همچنین به یک گزارش بنیاد عبدالرحمن برومند استناد کرده است که در سال گذشته حداقل ۱۶۰ نفر به شلاق محکوم شده‌اند. چندین زندانی مرد در شرایط مشکوک جان خود را از دست داده‌اند و شواهد تصویری و ویدیویی دریافتی نشان می‌دادند حداقل دو تن از آن‌ها پیش از مرگ شکنجه شده بوده‌اند.
جمهوری اسلامی در سال‌های گذشته حاضر به پذیرش گزارشگر ویژه سازمان ملل و سایر کارشناسان سازمان ملل یا ناظران مستقل حقوق بشر نشده و عموما درخواست های همکاری آنان را رد کرده است.
محاکمه‌های غیر منصفانه، پخش «اعترافات اجباری به دست آمده زیر شکنجه» از صداوسیما، مصونیت مسئولین نقض حقوق بشر از مجازات، ادامه حصر خانگی بی‌ضابطه مهدی کروبی، میرحسین موسوی و زهرا رهنورد بدون هرگونه اتهام و محاکمه، دستگیری‌های گسترده، ناپدیدسازی و شکنجه در پی اعتراضات به عنوان نمونه‌های مهم نقض حقوق بشر توسط جمهوری اسلامی در این گزارش ذکر شده و عفو بین‌الملل نوشته است که مقامات، بسیاری از بازداشت‌شدگان از جمله زندانیان عقیدتی را با نگه‌داشتن آن‌ها در مکان‌های نامعلوم و مخفی کردن سرنوشت و محل نگهداری آن‌ها از خانواده‌هایشان، تحت ناپدیدسازی قهری قرار دادند.
این سازمان همچنین با اشاره به تداوم پنهان‌کاری جمهوری اسلامی درباره سرنوشت و محل دفن چند هزار مخالف و دگراندیش سیاسی در دهه ۶۰، این رفتار را مصداق جنایت علیه بشریت توصیف کرده است.
براساس جمع بندی عفو بین الملل تحریم‌های اعمال شده توسط ایالات متحده همچنان بر اقتصاد ایران تاثیر منفی گذاشت و عواقب زیان آوری را در زمینه بهره مندی از حقوق اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی به همراه داشت.
بر اساس گزارش سازمان عفو بین‌الملل و سایت رادیو فردا/ف.ق/ک.ر