روایتهای تلخ کودکان و نوجوانان رد مرز شده از ایران
او مدعی است که مورد لتوکوب مرزبانان ایرانی در هنگام بازداشت به اردوگاه "سفید سنگ" قرار گرفته است: "نیروهای ایرانی بالای سر ما آمد و برای ما گفتند که همگی بخوابید و سر خود را به زمین گذاشتیم و روی کمر ما پاهای خود را گذاشتند. فیر هوایی هم کردند و ما را بردند پاسگاه و یک شب و روز گرسنه و تشنه بودیم و از آنجا به اردوگاه سنگ سفید برد."
سفر قاچاقی به ایران دشوار و حتی خطر مرگ را در پی دارد، اما بیکاری و جنگ هم چنان اشتیاق این سفر را در میان افغانها به شمول این نوجوان ۱۴ ساله را بلند برده. او با گروهی ۲۰ نفری از ساکنان ولسوالی پشتونزرغون هرات دل به دریا زد و به ایران قاچاقی رفت.
او روایت میکند که بیشتر مسیر سفر به ایران را با پای پیاده از طریق ولسوالی گلران هرات پیموده و گرسنگی و تشنگی زجر آور بوده است: "رفتن قاچاقی به ایران خیلی سخت است و تا ایران بروید، داخل راه ۱۳ الی ۱۴ روز در مسیر راه گرسنه و تشنگی باید بکشی. آخر هم که به ایران برسی، آدم را ایرانیها میگیرند و رد و مرز میکنند."
آمار اخراج کودکان و نوجوانان افغان بدون سرپرست از ایران بلند است. مبین قادری، رئیس مهاجرین و عودت کنندگان هرات میگوید که طی سالجاری میلادی بیش از یک هزار تن از این کودکان از ایران اخراج شدهاند.
او نیز لتوکوب و توهین و تحقیر برخی از این کودکان را تأیید میکند: "۱۴۰۲ کودک بدون همراه از طریق مرز اسلامقلعه، از کشور جمهوری اسلامی ایران وارد افغانستان شدند. هم چنان چالشهای این کودکان بررسی شدند و موارد لتوکوب و اعتراضاتشان را با مقامها شریک ساخته شده."
کمپ "انصار"؛ مکان موقت اسکان مهاجرین رد مرز شده از ایران است.
میرویس امینی، سرپرست دفتر ساحوی کمیسیون حقوقبشر در هرات نیز لتوکوب، توهین و تحقیر برخی از کودکان و نوجوانان افغان را تأیید میکند: "کودکانی که از آن طرف مرز وارد کشور میشوند و مصاحبهی که از سوی همکاران ما در نوار مرز با آنان صورت میگیرد، گویای مواردی است که در مسیر راه و در داخل کشورهای که به قصد مهاجرت آنجا رفتهاند، مورد برخوردهای غیر انسانی قرار گرفتهاند، لتوکوب، توهین و تحقیر شدهاند."
اما مقامهای ایران بارها موضوع بدرفتاری با افغانها را انکار کرده اند.
جواد ظریف وزیر خارجۀ ایران چند ماه قبل در مصاحبه اختصاصی به طلوع نیوز گفته بود که مهاجران افغان چه کسانی که سند دارند و چه کسانی که سند ندارند، میتوانند از امکانات آن کشور بهرهمند شوند.
کارجویان افغان میگویند که با شدت گرفتن جنگ و بدترشدن وضعیت اقتصادی، تنها راه برای سیر کردن شکم خانوادههایشان سفر قاچاقی به ایران است. کشوری که پس از پاکستان، میزبان بیشترین شمار افغانان در سطح جهان است و همواره گزارشهای در پیوند به شکنجه، لتوکوب و تحقیر به نشر رسیده است.
با این وجود، یکی از این نوجوان اخراج شده از ایران برای رفتن دوباره به مکتب و پیدا کردن کار در داخل افغانستان لحظه شماری میکند.
او میگوید: "اگر داخل کشور ما قراری باشد، ما مرگ میخواهیم که ایران برویم."