Οι 5 ώρες του Μητσοτάκη με τον Ερντογάν: 5 «αγκάθια», 5 «υποσχέσεις», ασκήσεις ισορροπίας
Χωρίς μεγάλες φιλοδοξίες αλλά με συγκεκριμένες στοχεύσεις ξεκινά μετά τις 15:30 η επίσημη συνάντηση του Κυριάκου Μητσοτάκη και του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν. Είναι η πρώτη που πραγματοποιείται στην τουρκική πρωτεύουσα (το 2022 το ραντεβού επί τουρκικού εδάφους είχε γίνει στο Μέγαρο Βαχντετίν στην Κωνσταντινούπολη) και η τέταρτη στους τελευταίους δέκα μήνες μετά από τις επαφές κορυφής σε Βίλνιους, Νέα Υόρκη και Αθήνα. Η ατζέντα της λεγόμενης χαμηλής πολιτικής έρχεται ξανά στο προσκήνιο, όπως μαρτυρούν τα μέχρι στιγμής μηνύματα και από τις δύο πλευρές του Αιγαίου, όμως αυτό δεν σημαίνει ότι δεν υπάρχουν «αγκάθια» ούτε ότι πρόκειται για μια εύκολη συγκύρια.
Για την ακρίβεια υπάρχουν πέντε τέτοια πεδία διαφωνίας, τα οποία αναγκάζουν σήμερα τις δύο πλευρές σε καλά μελετημένες κινήσεις έως ασκήσεις ισορροπίας. Κι αυτό με στόχο να μην… πατήσουν τη λεπτή γραμμή συνέχισης της ελληνοτουρκικής νηνεμίας σε θάλασσα και αέρα, όπως θα επιδιωχθεί με πέντε θετικές κινήσεις και παρά τις σοβαρές αποκλίσεις σε ό,τι αφορά τη βαριά ατζέντα.
Στην ελληνική αποστολή συμμετέχουν άλλα οκτώ στελέχη, συνοδεύοντας τον Μητσοτάκη στο Ακ Σαράι. Εκεί, στο επιβλητικό προεδρικό μέγαρο, θα βρεθούν ο υπουργός Εξωτερικών Γιώργος Γεραπετρίτης και η διπλωματική σύμβουλος του πρωθυπουργού Άννα Μαρία Μπούρα, οι οποίοι θα δώσουν το «παρών» στην κατ’ ιδίαν συζήτηση Μητσοτάκη – Ερντογάν, όπως είχε γίνει και τον περασμένο Ιούλιο στο Βίλνιους της Λιθουανίας.
Περίπου μία ώρα μετά θα ξεκινήσουν οι διευρυμένες συνομιλίες των αντιπροσωπειών, στις οποίες θα λάβουν μέρος οι υφυπουργοί Εξωτερικών Αλεξάνδρα Παπαδοπούλου και Κώστας Φραγκογιάννης, ο διοικητής της ΕΥΠ Θεμιστοκλής Δεμίρης, ο σύμβουλος Εθνικής Ασφαλείας του πρωθυπουργού Θάνος Ντόκος, η διευθύντρια του γραφείου Διεθνούς Στρατηγικού Σχεδιασμού και Επικοινωνίας του πρωθυπουργού Αριστοτελία Πελώνη και η διευθύντρια Επικοινωνίας του Μαξίμου Κύρα Κάπη.
Τα 5 «αγκάθια»
Περίπου στις 18:00 αναμένονται οι κοινές δηλώσεις των δύο ηγετών, οι οποίοι θα σταθούν δίπλα δίπλα στα πόντιουμ και θα μιλήσουν διαδοχικά αλλά χωρίς να δεχθούν ερωτήσεις από τους δημοσιογράφους, σύμφωνα με το μοντέλο που συμφωνήθηκε και τον περασμένο Δεκέμβριο στο Μέγαρο Μαξίμου. Είναι η στιγμή που θα αποτυπωθούν on camera το κλίμα και οι προθέσεις της κάθε πλευράς.
Το πρώτο «αγκάθι» – και κάτι που έχει διαφοροποιήσει το περιβάλλον συγκριτικά με μήνες πριν – αφορά την κρίση στη Γάζα και τις διαφορετικές προσεγγίσεις, με τον Ερντογάν ανοιχτά απέναντι στο Ισραήλ ενόσω θέλει στο εσωτερικό του να υπερασπιστεί την πολιτική κυριαρχία του. Το βέβαιο είναι ότι δύο μεγάλες περιφερειακές κρίσεις, δηλαδή και η Γάζα και η Ουκρανία, θα βρεθούν στο τραπέζι της συζήτησης.
Το δεύτερο σημείο διαφωνίας αφορά τη μετατροπή της Μονής της Χώρας σε μουσουλμανικό τέμενος. Ο Μητσοτάκης έχει προαναγγείλει ότι θα μεταφέρει τη δυσαρέσκεια στον Τούρκο πρόεδρο ενώ ένα 24ωρο πριν από την επίσκεψή του στην Άγκυρα δήλωσε «απογοητευμένος», υπογραμμίζοντας ότι «οι ελληνικές αρχές έδειχναν πάντοτε σεβασμό και ευαισθησία στη διατήρηση και την αποκατάσταση των μνημείων της Οθωμανικής περιόδου» («Μιλιέτ»).
Το τρίτο αφορά τα θαλάσσια πάρκα που έχει εξαγγείλει η ελληνική κυβέρνηση, προκαλώντας την επαναφορά της θεωρίας της «γαλάζιας πατρίδας» εκ μέρους της Τουρκίας. Μένει να φανούν οι απαντήσεις Ερντογάν για το θέμα, με το Μαξίμου να επιμένει ότι δεν θα κάνει πίσω με γνώμονα το δίκαιο της θάλασσας και στη βάση περιβαλλοντικών κριτηρίων.
Το τέταρτο πεδίο τριβής έχει να κάνει με τον τρόπο και την έκταση που θα επιλέξει ο Ερντογάν να θέσει εκ νέου θέμα «τουρκικής μειονότητας» στη Θράκη. Στην Αθήνα ο ίδιος είχε μιλήσει σχετικώς, ο Μητσοτάκης τότε είχε απαντήσει αλλά ο Ερντογάν δεν ανταπάντησε.
Το πέμπτο αφορά το Κυπριακό. Μάλιστα η συνάντηση κορυφής συμπίπτει με τις τελευταίες συναντήσεις της προσωπικής απεσταλμένης του γενικού γραμματέα του ΟΗΕ Μαρία Ανχελα Ολγκίν Κουεγιάρ με τον πρόεδρο της Κυπριακής Δημοκρατίας Νίκο Χριστοδουλίδη και τον Τουρκοκύπριο ηγέτη Ερσίν Τατάρ. Και ενώ η πρόοδος στο Κυπριακό συνδέεται ευθέως – σύμφωνα με τις αποφάσεις της τελευταίας συνόδου κορυφής της Ε.Ε – με την ευρωπαϊκή πορεία της Τουρκίας, η Άγκυρα απορρίπτει αυτή τη διασύνδεση.
Οι 5 «υποσχέσεις»
Οι δύο ηγέτες αναμένεται να κάνουν μια επισκόπηση της μέχρι σήμερα πορείας των σχέσεων μετά από τη συνάντηση του περασμένου Δεκεμβρίου στο Μαξίμου, όπου είχε συμφωνηθεί ο νέος κύκλος διαλόγου, ο οποίος έχει πια κλείσει. Η πρώτη υπόσχεση – δέσμευση, συνεπώς, αφορά αυτό: ένα σήμα κορυφής για να οριστεί άμεσα νέο χρονοδιάγραμμα στους τρεις άξονες επαφών, δηλαδή στον πολιτικό διάλογο, στα Μέτρα Οικοδόμησης Εμπιστοσύνης, στη θετική ατζέντα.
Η δεύτερη θετική εξέλιξη αφορά την επιβεβαίωση των επόμενων συναντήσεων κορυφής: θα επισφραγιστεί συγκεκριμένα το επόμενο ραντεβού στη Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ στη Νέα Υόρκη τον ερχόμενο Σεπτέμβριο, ενώ οι δύο ηγέτες πιθανότατα θα συμπέσουν και νωρίτερα, τον Ιούλιο, στη Σύνοδο του ΝΑΤΟ στην Ουάσιγκτον.
Η τρίτη «υπόσχεση» πιθανόν να αφορά τον ορισμό της ημερομηνίας του φετινού Ανώτατου Συμβουλίου Συνεργασίας που θα γίνει εκτός απροόπτου στην Τουρκία.
Η τέταρτη και η πέμπτη εξέλιξη έχουν να κάνουν με τη θετική ατζέντα. Εκτός από το γεγονός ότι επιδιώκεται συνέχεια στη συνεργασία στο Μεταναστευτικό, στον τουρισμό (με τη διευκόλυνση της χορήγησης βίζας για Τούρκους σε 10 νησιά του ανατολικού Αιγαίου, κάτι που δεν μπορεί πάντως να επεκταθεί, σύμφωνα με την Αθήνα) και στην ευρύτερη οικονομική συνεργασία, αναμένονται εξελίξεις σε επιπλέον πεδία: μια απόφαση σύστασης νέου οργάνου, ενός δεκαμελούς Επιχειρηματικού Συμβουλίου Ελλάδας – Τουρκίας, καθώς και η διείσδυση της ελληνοτουρκικής συνεργασίας στους τομείς της Πολιτικής Προστασίας και της υγείας.