Kuralsız, Bohem ve Lanetli Ressam, Amedeo Modigliani...

Çoğumuzun ismini dahi duymadığı, kaotik yaşamıyla, fütursuz bağımlılıklarıyla, ebedi aşkıyla ve bohem hayatıyla tanınan bir sanatçı. Hayatının pek çok dinamiğine sebep olacak Picasso’nun entrikalarıyla anılan Modigliani, tarihin satır aralarında kalmış bir isim olmuştur.. Cemal Süreya’nın dizelerine konu olmuş, hayatı sinemaya uyarlanmış ve Nietzsche hayranı bir karakterdir. Özellikle Picasso’nun burjuvalara olan yakınlığından ve kibirli davranışlarından dolayı onunla çatışan bir ruha sahipti. Modigliani'nin hayatındaki en büyük sanatsal mücadele, düşmanlık boyutuna varan Picasso’ya karşı verdiği savaştı.

Modigliani’nin adeta ruhu, hayat arkadaşı  Jeanne’nin, Modigliani’nin  Cenazesinden sonra Picasso’nun yanına gittiğinde dudaklarından dökülen son sözleri…

“Ne hissediyorum biliyor musun Picasso? Hiçbir şey hissetmiyorum aslında. Karnımda bir çocuk var. Başka bir kalp atışı… Başka arzulayan bir ruh…. 

Ve ben bomboşum, bir bardak gibi.

Eve gideceksin Pablo. Dopdolu ve zengin bir yaşam süreceksin. Fakat tanrıya yemin ediyorum zamanı geldiğinde, ölüm döşeğine yattığında Modigliani ismi dudaklarından düşmeyecek. Bu geceden sonra resim yapamayacaksın”…

 Gerçek olan şu ki,, picasso son nefesinde MODİGLİANİ’nin  ismini sayıklar…!

İtalya’da Livorno’da 1884 yılında dünyaya gelmiş Amedeo Modigliani, entelektüel bir Musevi ailenin dördüncü çocuğu, babasının iflasıyla daha anne karnındayken yaşam mücadelesi başlar.

Kendisine  küçük yaşlarda tüberküloz teşhisi konur. İflas eden ailesi, okul masraflarını karşılayamayacağından okulu bırakır.

Entellektüel bir birikime sahip olan annesi onun resim sanatına yönelmesini sağlar. Modigliani, 1901 senesinde Floransa Güzel Sanatlar Akademi’sine, 1903 senesinde de  Venedik’te bulunan Güzel Sanatlar Akademisinde okumaya başlar. Hayatına sebep olan haşhaş ve uyuşturucuyla Venedik’te  tanışır.

1906’da Paris’e yerleşen Modigliani  hayatına yeni bir yön vermiş olur.

Paris, Modigliani için yaşamının en karanlık ve en zirve de olduğu yer olur aslında. Herşeyi bu şehirde deneyimler. Komşusu, onun en büyük düşmanı picasso olacaktır çünkü..

Paris’in bohem yaşam tarzına hızlı giriş yapar ve bu hayata çok çabuk adapte olur. Yoksulluğunu, şık İtalyan giyiminin arkasına saklar ve öyle bir yaşam benimser ki şehrin en karanlık köşelerinde uyuşturucu partileri vermeye başlar.

Kavgaları, aşkları ve  dik kafalılığı yüzünden sefil bir yaşamın pençesine düşer.

Öyle bir yaşam ki, tablolarını alkol karşılığında satar, dağıtır...  

Tablolarını ise yakın arkadaşı olan Paul Alexandre alır.onun verdiği borç paralarla yaşamaya tutunsada; Picasso bu dağınıklık ve yaşam tarzı yüzünden Modigliani’yi aşağılardı…

Öyleki birbirinin rakibi mi, düşmanımı, yoksa ezeli rekabet içinde birbirinden etkilenen iki arkadaş mı? tam bir paradoks, bir muamma…

Modigliani Nü resim çalışmaları yapar ama çizdiği portrelerin gözlerini çizmezdi.”Ruhunu görebildiğimde, gözlerini de çizeceğim”derdi.

Onun çizdiği Nü eserler; kadınların meydan okurcasına duruşları tablolarındaki asilliğiyle diğer ressamlardan ayrılırdı. O, masumiyet yerine cazibelerini anlatan karakterler yarattı.

Academie Colarossi'de resim çalışmalarına devam ederken, cesur ve tutkulu bir öğrenci ile tanışır: Jeanne Hebuterne! Jeanne henüz 19 yaşındadır. Sert katolik bir ailenin çocuğu olan jeanne, yahudi ve oldukça karmaşık olan  ressamla, aşk yaşamaya başlar.

 Modigliani’nin aşk ve yaşamının sonuna kadar mücadele vereceği birlikteliği de başlamış olur... Ailesi ilişkilerini hiçbir zaman onaylamaz. Ama Paris sokaklarının konuştuğu bir aşk yaşamaya da devam ederler.

Modigliani Sevgilisi Jeanne’nin onlarca portresini çizer; ama ruhunu gerçekten görene kadar gözlerini çizmez. 

1918’de Paris’i bombalayan Almanlar birçok sanatçının paristen ayrılmasına sebep olur, Modigliani ise Nice yerleşir. Çok kötü yıkık dökük bir evde çalışmaya, yaşamaya devam eder.

Yıkık dökük olan evde Modigliani ve jeanne’nin ilk çocukları dünyaya gelir. Yokluk  açlık ve sefil hayatları çocuklarına bakamayacak düzeyde olduğu için Jeanne çocuğunu Ailesine götürür, Paris’e.

Ama ailesi bu evliliğe karşı olduğu için onların çocuklarını reddeder. Jeanne bebeğini ailesinin evine götürse de Jeanne’in babası bu evlilik dışı çocuğu asla kabul etmez ve çocuk bir süre yetimhanede kalır. 

Modigliani ise alkol ve esrarın etkisiyle hastalığı daha da  ilerlemiş  akciğerleri artık bitmiş haldedir.

Çaresiz bir durumda olan Jeanne picassodan yardım talep edecek duruma gelir.  Hem hastalık hem yokluk ruh sağlığını iyice bozmuştur…

Modigliani evini ve jeanne’yi belirli aralıklarla terk eder…

Evlilik dışı olan çocuğuna, eşine bakamayan Modigliani öyle zor bir zaman tünelinden geçer ki, yiyecek yemek bile bulamayacak duruma gelir. 

Bu sancılı ve ağır travmadan kurtulmak için önüne  bir fırsat çıkar. 

1920 senesinde dünyaca ünlü Ressamların da yer aldığı büyük bir resim yarışması düzenlenir. Yarışmaya Pablo Picasso, Maurice Utrillo, Chaim Soutine, Diego Rivera gibi devler arasında yarışma başlar.

Picasso başlarda resim yarışmasına katılmak istemese de, ödüle kayıtsız kalmayarak  yarışmaya dahil olur.

Yarışma devam ederken jeanne hamiledir. İkinci çocukları için bir umut olur bu yarışma.

Ressamlar eserlerini çizmek için ellerinden gelenin en iyisi yapmaya başlarlar. O gün geldiğinde herkes heyecanla kimin ne çizdiğini merak edip bekler salonda.

İlginç olan ilkler yaşanır.

Picasso yarışmaya MODİGLİANİ’nin portesini çizerek katılır. En büyük rakibinin portresiyle yarışmaya katılması salondaki herkesi şaşkına çevirir.

Modigliani ise biricik aşkı, dostu, yurdu, eşini çizmiştir. Ama onun bu defa portresini çizerken gözlerini de çizer.  Portrelerinde gözlere yer vermezdi oysa….

Yarışmayı Modigliani kazanır. Eseri İlk alkışlayan da Picasso olur. Ama ne salonda nede şehrin sokaklarında Modi’yi gören kimse olmaz. Her yerde modiglianiyi ararlar.

Yarışmaya geç kalmasının nedeni ise eşine sürpriz yapmak için evlilik belgesini almaya gitmesidir..

Dönüş yolunda önünü kim oldukları bilinmeyen bir grup tarafından kesilir, ağır bir saldırıya uğrar ve yaralanır.

Tüberküloz hastalığının ağırlığına menenjit hastalığı da eklenince hastalığı bu defa atlatamaz. Hayatı, 35 yıllık ömrü orada son bulur. Hayata gözlerini yumar.

Cenazesine, en önde Picasso olmak üzere tüm sanat camiası ve Paris halkı katılır. Yıllarca vicdan azabı çeker Picasso. 

Jeanne ise hayatın Modigliani’ye adamış bir kadındı. O sadece kocası değildi, uğruna ailesini terk edecek kadar seven Modigliani’ye ölesiye bağlıydı. Onun yokluğuna dayanması çok zordu…

Dokuz aylık hamile olan Jeanne, ailesinin yanına taşınır. Modigliani’den ayrı kalmaya sadece iki gün dayanabilir.

21 yaşında olan jeanne evinin 5. Katından atlayarak intihar eder. 

Modigliani’nin mezarının yanına gömülmesini istemeyen ve bir türlü öfkesi dinmeyen Jeanne’nin ailesi 1930 yılında kararını deşiştirir ve Modigliani ile aynı mezara  gömülmelerine izin verir.

Jeanne, İntihar etmeden önce picassoya şu cümleleri kurar: “Ne hissediyorum biliyor musun Picasso? Hiçbir şey hissetmiyorum aslında. Karnımda bir çocuk var. Başka bir kalp atışı… Başka arzulayan bir ruh…. 

Ve ben bomboşum, bir bardak gibi.

Eve gideceksin Pablo. Dopdolu ve zengin bir yaşam süreceksin. Fakat tanrıya yemin ediyorum zamanı geldiğinde, ölüm döşeğine yattığında Modigliani ismi dudaklarından düşmeyecek. Bu geceden sonra resim yapamayacaksın”…der. 

İki aşığın mezar taşlarında ki yazılar da dikkat çekicidir. Modigliani’nin mezar taşında: “Mutluluk ve şöhret anında ölüm tarafından yakalandı.” Yazar.

Jeanne’in mezar taşında ise: “Amedeo Modigliani’nin yoldaşı, sıradışı fedakarlığa dek sadık bir eş.”yazar…

Kuşkusuz hayatı, sanatı, aşkı ve eserleri  farklı özgün bir perspektife sahip.

Ama tarih sayfalarında Modigliani ismine çok nadir rastlamamızın nedeni ise kocaman bir soru işareti.❓