6+1 λόγοι που οι εφιάλτες μάς… κλέβουν τον ύπνο
Νιώθεις ξαφνικά το σώμα σου να κάνει ελεύθερη πτώση στο κενό και τινάζεσαι κατατρομαγμένος μέσα στη νύχτα. Τρέχεις, όπως ποτέ άλλοτε, για να σωθείς από ένα ανθρωποκυνηγητό ζωής και θανάτου, με το καρδιοχτύπι να κυριεύει το στήθος σου. Θέλεις να ουρλιάξεις, να φωνάξεις για βοήθεια, όμως η φωνή σου δεν βγαίνει και η αγωνία που βιώνεις παγιδεύεται στον λαιμό σου. Οποιο και εάν είναι το σενάριο του εφιάλτη, το να ξυπνάς το βράδυ λουσμένος στον ιδρώτα και εξοντωμένος από την ένταση είναι μία από τις πιο τρομαχτικές εμπειρίες, έως ότου τουλάχιστον συνειδητοποιήσεις πως δεν ήταν παρά μόνον ένα κακό όνειρο.
Ομως, γιατί βλέπουμε εφιάλτες και πώς μπορούμε να τους διώξουμε από τη ζωή μας; Η ψυχολόγος ύπνου της παγκοσμίου φήμης κλινικής Cleveland των ΗΠΑ, Alaina Tiani, δίνει εφτά λόγους για τους οποίους οι εφιάλτες τρυπώνουν στις νύχτες μας και συμβουλεύει πώς να τους ξορκίσουμε.
Επτά λόγοι
1. Οι ταινίες τρόμου μπορούν πράγματι να προκαλέσουν εφιάλτες. Στην πραγματικότητα, οτιδήποτε προκαλεί στρες ή άγχος μπορεί να… ξυπνήσει την τάση του εγκεφάλου να πλάθει άσχημα όνειρα.
Σύμφωνα πάντως με την Dr. Tiani, η παρακολούθηση τρομακτικών ταινιών δεν είναι η μόνη συνήθεια που μπορεί να ενεργοποιήσει το νευρικό σας σύστημα κατά τέτοιον τρόπο ώστε να βρίσκεται σε επιφυλακή. Η παρακολούθηση ειδήσεων, η «περιπλάνηση» στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και οι αγχωτικές συζητήσεις μπορούν επίσης να εξηγήσουν τον ανήσυχο βραδινό ύπνο. Γι’ αυτό καλό είναι κατά τις βραδινές ώρες να απέχουμε από αυτές τις παγίδες.
2. Οταν κανείς περνάει μία μεταβατική και ενδεχομένως δύσκολη περίοδο στη ζωή του – π.χ. προετοιμάζεται για μία μετακόμιση, μια νέα δουλειά ή βιώνει την απώλεια ενός αγαπημένο ανθρώπου εξαιτίας ενός χωρισμού ή αιφνίδιου θανάτου – αυτό μπορεί να επηρεάσει τον τρόπο με τον οποίο λειτουργεί ο εγκέφαλός του τη νύχτα.
3. Οι εφιάλτες σχετίζονται με το μετατραυματικό στρες, μια διαταραχή που μπορεί να αναπτυχθεί μετά από ένα τραυματικό γεγονός (π.χ. σεισμό ή φωτιά). Υπολογίζεται ότι το 70%-90% των ατόμων με μετατραυματική διαταραχή βιώνουν εφιάλτες.
«Αυτοί οι εφιάλτες είναι κατά κανόνα επαναλαμβανόμενοι, συχνοί και πολύ ζωντανοί ή ενοχλητικοί» εξηγεί η ειδικός, «και συνήθως σχετίζονται με την τραυματική εμπειρία που αντιμετώπισε το άτομο». Παρ’ όλα αυτά, με την κατάλληλη ψυχολογική ή ψυχιατρική παρέμβαση τα άτομα με μετατραυματικό στρες μπορούν να αντιμετωπίσουν τις δυσκολίες που αντιμετωπίζουν και να επουλώσουν το εσωτερικό τους τραύμα.
4. Το αλκοόλ, η καφεΐνη και οι ναρκωτικές ουσίες είναι πιθανόν να προκαλέσουν εφιάλτες, όπως επίσης και το αίσθημα στέρησης. Είναι ενδεικτικό ότι «ορισμένοι άνθρωποι αναφέρουν μια συσχέτιση μεταξύ της κατανάλωσης καφεΐνης πολύ κοντά στην ώρα του ύπνου και της αυξημένης δραστηριότητας των εφιαλτών» λέει η Dr. Tiani, η οποία προτείνει τη λύση του καφέ χωρίς καφεΐνη κατά τις απογευματινές ώρες. Αντίστοιχα, έχει αποδειχθεί πως η κατανάλωση αλκοόλ το βράδυ μπορεί να διαταράξει τον ύπνο REM και συνεπακόλουθα την «αρχιτεκτονική» του ύπνου με ό,τι αυτό συνεπάγεται. Επίσης, διεγερτικές ουσίες (λ.χ. η αμφεταμίνη) δύνανται να οδηγήσουν σε «κακά» όνειρα, ιδίως σε περιόδους όπου οι χρήστες διακόπτουν τη λήψη τους.
5. Οι εφιάλτες μπορεί να είναι παρενέργεια ορισμένων φαρμάκων. Στη λίστα αυτή συμπεριλαμβάνονται ορισμένοι τύποι αντικαταθλιπτικών, αντιψυχωσικά φάρμακα, η λήψη μελατονίνης (βοήθημα ύπνου), σκευάσματα για την αρτηριακή πίεση και άλλες καρδιακές παθήσεις (Β-αναστολείς), σκευάσματα για τη νόσο του Πάρκινσον αλλά και τα φάρμακα νεότερη γενιάς για την αντιμετώπιση του διαβήτη τύπου ΙΙ και της παχυσαρκίας. Αυτό πάντως δεν σημαίνει πως όσοι κάνουν χρήση των συγκεκριμένων φαρμάκων θα τους… στοιχειώνουν εφιάλτες.
Εάν όμως συμβεί, τότε η ειδικός συστήνει να απευθυνθείτε στον γιατρό σας, καθώς είναι πιθανόν να αλλάξει τη δοσολογία της αγωγής ή ακόμη και σκεύασμα για καλύτερο ύπνο.
6. Η χρόνια έλλειψη ύπνου συνδέεται με διάφορες καταστάσεις όπως είναι η κατάθλιψη, ο αυξημένος κίνδυνος ατυχημάτων και τα καρδιαγγειακά νοσήματα. Συνεπώς, ακόμη και η μικρή ή μέτρια έλλειψη ύπνου επηρεάζει αρνητικά τον οργανισμό. «Γνωρίζουμε ότι η στέρηση ύπνου και άλλα προβλήματα ύπνου, όπως το ακανόνιστο πρόγραμμα νυχτερινής ξεκούρασης, μπορούν να συνδεθούν με μεγαλύτερη πιθανότητα εμφάνισης εφιαλτών» τονίζει η Dr. Tiani.
7. Μια άλλη κοινή διαταραχή του ύπνου που συνδέεται με εφιάλτες είναι η υπνική άπνοια. Μάλιστα, η διαταραχή της αναπνοής κατά τη διάρκεια του ύπνου σχετίζεται με τρομακτικά όνειρα που… κόβουν την ανάσα, όπως στραγγαλισμός, ασφυξία, πνιγμός και παγίδευση σε μικρούς χώρους (π.χ. ασανσέρ).