Πολίτες και κοινωνία στην Ευρωπαϊκή Ενωση
Πάνε είκοσι χρόνια από το βιβλίο μου «Πολίτης και Κοινωνία στην Ευρωπαϊκή Ενωση» (Παπαζήση, 2005). Μελετούσα τις συλλογικές ταυτότητες και ξεκίνησα να το γράφω ως ευρωσκεπτικιστής. Κατά την ίδια περίοδο όμως, μεταξύ 2002-2003, εκπροσωπούσα το ΕΜΠ σε ένα πανευρωπαϊκό δίκτυο Γραφείων Μεταφοράς Τεχνολογίας σε δημόσια ερευνητικά κέντρα και ΑΕΙ. Ταξίδεψα στην Ευρώπη μιλώντας αγγλικά και πληρώνοντας σε ευρώ. Στο Ελσίνκι θαύμασα την αποκατάσταση των πεζοδρομίων από τις χειμωνιάτικες παγωνιές κάθε Ιούνιο, στην αγορά της Βαλένθια τσίμπησα τάπας με λίγο κρασί χαζεύοντας τον κόσμο στη λιακάδα, στην Ιταλία επιστρέφοντας στη Ρώμη από ένα προαστιακό ερευνητικό κέντρο απόρησα με τη συμμόρφωση των ιταλών οδηγών που άφηναν απαραβίαστη τη ΛΕΑ σε έναν δρόμο μιας μόνο λωρίδας, στην Γκρότε Μαρκτ των Βρυξελλών στάθηκα ενεός μπροστά στα αρχιτεκτονικά αριστουργήματα και έξω από το Μόναχο, στο Γκάρχινγκ, επισκεφθήκαμε το ερευνητικό μελίσσι του Ινστιτούτου Μαξ Πλανκ. Σε όλες τις χώρες ένιωσα οικεία και άνετα.
Παρατηρώντας τους πολίτες στην Ευρώπη διαπίστωσα ότι εμείς οι Νοτιοβαλκάνιοι, που δεν λουστήκαμε εγκαίρως στα νάματα του διαφωτισμού και του κοινοβουλευτισμού, θα βγαίναμε πολλαπλώς ωφελημένοι από τη μέθεξή μας με τους άλλους ευρωπαίους εταίρους μας, ιδίως ως προς αυτή τη ρημάδα την πολιτότητα, την ιδιότητα του πολίτη, το citizenship, που λένε. Ιστορικά στη Μεγάλη Βρετανία ήδη από τον 14ο αιώνα οι αντιπρόσωποι του λαού συμμετείχαν μόνιμα στο Κοινοβούλιο και από το 1332 αναφέρονταν ως Βουλή των Κοινοτήτων. Εμείς σαλέψαμε θεσμικά προς μια δημοκρατία πέντε αιώνες αργότερα, υπνοβάτες ραγιάδες επί τόσους αιώνες. Αισθάνομαι όμορφα στην Ευρώπη, και στα Βαλκάνια πασάς και πιο βόρεια λιγότερο επαρχιώτης πλέον. Η Ευρώπη είναι το σπίτι μας και όσο κι αν επιμένουν οι αριστεροί φίλοι μου πως τάχα είναι εταιρεία με μικρομετόχους τους πολίτες ή τους μικρούς εταίρους, πρέπει να αναστοχαστούν τα οφέλη της κοινωνιακής ώσμωσης, που μας «επιμορφώνει» ως προς τις αξίες της ιδιότητας του πολίτη.
Τα συμπεράσματα από τις ευρωκάλπες λένε πως οι Ελληνες γύρισαν την πλάτη… στο πολιτικό σύστημα συνολικά, επιλέγοντας την αποχή. Ωστόσο, δεν πρόκειται για ήττα μόνο του πολιτικού συστήματος, αλλά για καταρράκωση όλης της δημόσιας σφαίρας, της δημοκρατίας και της ενημερωτικής δημοσιογραφίας, η οποία αρκέστηκε σε ρόλο τροχονόμου των απόψεων των υποψηφίων και δεν επεδίωξε να ενημερώσει τους εκλογείς περί τη σημασία των ευρωπαϊκών θεσμών, ώστε να τους υποδείξει πόσο καίρια θα ήταν η συμμετοχή τους στις κάλπες.
Παραξενεύτηκα που οι ψηφοφόροι μαύρισαν τους Πράσινους πανευρωπαϊκά και, λίγα μόλις χρόνια μετά την Πράσινη Συμφωνία, αποδοκίμασαν τον οικολογικό προσανατολισμό των κομμάτων. Με ικανοποίησε όμως η ελληνική λαϊκή σοφία να εκλεγεί ένα κοκτέιλ βουλευτών από οκτώ παρατάξεις, δείχνοντας προς παραδοσιακές αξίες που στηλιτεύουν τον προ πολλού χαμένο πατριωτισμό των κυβερνήσεών μας και δηλώνοντας ότι το ξεπούλημα των υπαρχόντων της μητρίδας Ελλάδας δεν περνάει απαρατήρητο.
Ο Κώστας Θεολόγου είναι διευθυντής του Τομέα Ανθρωπιστικών, Κοινωνικών Επιστημών και Δικαίου στο ΕΜΠ