Gıdalarda beslenme beyanları nasıl olacak?
Karşılaştırmalı beslenme beyanı, sadece aynı kategorideki aynı ürün adına sahip gıdalar arasında yapılabilecek. Yoğurt ile peynir, puding ile çikolata, bisküvi ile dondurma, tereyağı ile margarin karşılaştırması yapılamayacak. Eğer bir gıda, beslenme beyanı yapabilme koşullarını doğal bileşiminde bulunan bir besin öğesi veya diğer öğe ile karşılıyorsa beslenme beyanının önüne “doğal olarak/doğal” ibaresi eklenebilecek. Tarım ve Orman Bakanlığı Gıda ve Kontrol Genel Müdürlüğü tarafından ilgili kurum ve kuruluşların görüşüne sunulan taslak tüketicilerin doğru bilgilendirilmesini ve yanıltılmasını önlemeyi amaçlıyor.
Hazırlanan Türk Gıda Kodeksi Beslenme Beyanları Yönetmeliği Hakkında Kılavuz Taslağı gıdaların etiketinde, tanıtımında, sunumunda ve reklamında kullanılan beslenme beyanlarıyla ilgili olarak tüketicilerin doğru bilgilendirilmesini ve yanıltılmasını önlemeyi amaçlıyor. Taslağa göre yönetmelik hükümlerine uygun olarak piyasaya arz edilen gıdaların etiketi, tanıtımı ve reklamında kullanılan beslenme beyanları, yanlış, yanıltıcı, şüphe ve endişeye neden olmadan ortalama tüketicinin anlayacağı biçimde olacak. Beslenme beyanı olarak yorumlanabilecek ticari marka veya özel isim, yönetmelikte yer alan ilgili beslenme beyanı koşullarının karşılanması ve ilgili beyanın da yapılması şartıyla kullanılabilecek.
Gıdalarda kullanılan beslenme beyanı olarak yorumlanabilecek görseller, sözkonusu gıdanın beyan koşulunu karşılaması ve tüketicide endişeye neden olmaması şartıyla bulunabilecek. Beslenme beyanı ifadelerinin yerine anlamını değiştirmeyecek ve güçlendirmeyecek şekilde eşdeğer ifadeler de kullanılabilecek.
Vitamin, mineral ve lif için belirlenen “kaynak” beyan koşulunu sağlayan gıdalar için “C vitaminli”, “lifli”, “çinkolu” gibi beyanlarla, “yüksek” beyan koşulunu sağlayan gıdalar için “zenginleştirilmiş lif”, ‘“C vitaminince zengin” gibi beyanlar kullanılabilecek. Enerji yönünden, “azaltılmış veya daha az” beyanını karşılayan bir üründe “light”, “hafif” gibi ifadelerin kullanılabilmesi için etikette öncelikle “azaltılmış/daha az” beyanının olması gerekecek. Bir gıda beslenme beyanı yapabilme koşullarını doğal bileşiminde bulunan bir besin öğesi veya diğer öğe ile karşılıyorsa beslenme beyanının önüne “doğal olarak/doğal” ibaresi eklenebilecek.
Karşılaştırmalı beslenme beyanı, sadece aynı kategorideki aynı ürün adına sahip gıdalar arasında olabilecek. Gıdada bulunan bir besin öğesinin miktarındaki veya gıdanın enerji değerindeki fark belirtilerek, karşılaştırmalı beyan aynı miktardaki gıda için yapılabilecek. Karşılaştırmalı beslenme beyanları yapılırken referans alınacak ürünler daha önce karşılaştırma yapılmış ürünler olmayacak.
Eğer bir ürünün üzerinde “yüzde 30 şekeri azaltılmıştır” ifadesi varsa diğer bir ürün için bu ürüne göre şeker azaltılmasına yönelik beyan yapılamayacak. Ürünlerde enerji ve besin öğelerinde karşılaştırmalı beyan yapıldığında aynı kategoride aynı adla ürün bulunmaması durumunda aynı kategorideki benzer ürünle kıyaslama yapılabilecek. Bir firmanın “kakaolu kek” ürününde karşılaştırmalı beyan yapabilmesi için öncelikle diğer firmanın veya firmaların kendine ait aynı adlı ürünleri referans alınacak. Piyasada aynı adla ürün bulunmuyorsa
benzer ürünler referans alınabilecek.
Yoğurt ile peynir, puding ile çikolata, kokolin ile çikolata, bisküvi ile dondurma ve tereyağı ile margarin karşılaştırması yapılamayacak. Kaplamalı dolgulu kek, kaplamalı dolgulu kek ile karşılaştırılabilirken, kaplamasız ve kaplamalı kekler birbiriyle karşılaştırılamayacak. Getirilen kısıtlamalara göre de “ilave şeker içermez/şeker ilavesiz” beyanı için sözkonusu gıdaya herhangi bir monosakkarit veya disakkarit eklenmemiş olması gerekiyor. Tatlandırma özelliğine sahip
sakaroz, glukoz, fruktoz, bal, mısır şurubu, meyveli şurup ve meyve suyu konsantresi gibi herhangi bir gıda da eklenmemiş olacak.
GÖZÜME TAKILANLAR
Zeytinyağında vergi sıfırlama
Ekmek, yumurta, meyve veya sebze gibi temel gıda ürünlerinde 1 Ocak 2023’ten bu yana KDV’yi kaldıran İspanya, bu uygulamayı
1 Temmuz’dan itibaren zeytinyağı için de uygulayarak vergiyi sıfırlıyor. Normal şartlarda yüzde 10 olan zeytinyağından alınan KDV oranı yüzde 5’e indirmişti. Ülkede gıda fiyatlarındaki artışlara karşı alınan önlemlerin etkisinin görülmesi bekleniyor.
Türk mutfağına Türkevi tanıtımı
ABD’nin New York şehrindeki Türkevi’nde Türk mutfağı tanıtımı etkinliği düzenlendi. Türk lezzetleri resepsiyonu adıyla yapılan etkinlikte misafirlere Türk mutfağına ait ikramlar sunuldu. Ayrıca “Türk lezzet elçileri” olarak anılan dünyaca ünlü şefler Tom J. Macrina, Reimund Pitz, Greg Matchett davetlilere servisten sunuma
kadar süreçle ilgili bilgiler verdi.
Çevre duyarlılığı istismar konusu
Tüketicilerin doğaya ilişkin hassasiyetinin yeşil aklama yoluyla istismar edilmesinin önüne geçmek için sektörel bazda incelemelere odaklanan Reklam Kurulu coğrafi işaret tesciline aykırı biçimde üretim yapan ve reklamlarında “Ayvalık zeytinyağı”, “Ayvalık organik zeytinyağı”, “Ayvalık natural sızma zeytinyağı” gibi ifadeler kullanan 13 firma hakkında reklamları durdurma kararı verdi.
Sarayın halka açık ‘Kuşhane Mutfağı’
Topkapı Sarayı harem bölümünde restorasyonu aşama aşama planlanan bazı kısımlar tamamlanarak ziyarete açıldı. Bunlardan biri de Kuşhane Mutfağı. Cariyeler Taşlığı, Cariyeler Hamamı ile birlikte açılan Kuşhane Mutfağı salı günü hariç her gün 9.00 – 17.00 saatleri arasında ziyaret edilebiliyor.
Sarayın mutfağına benzer şekilde tefrişi yapılarak açılan Kuşhane Mutfağı padişahın özel mutfağı demektir. Sarayda sadece bir mutfakta yemek pişirme
usulü vardı. Pişirilen yemekler sarayın belli bölümlerinde sunumlara hazırlanmaktaydı.
Sarayın mutfağına benzer şekilde tefrişi yapılarak ziyarete açılan “Kuşhane Mutfağı”nda Topkapı Sarayı Koleksiyonu’ndan seçilen tombak, gümüş, bakır kap ve kaşıkların da aralarında bulunduğu objeler yer alıyor. Burada aynı zamanda mutfağa adını verdiği düşünülen ‘kuşhane’ adlı tencerelerden gümüş örnekler de sergileniyor.
Yemek kültüründe yemek kadar hazırlandığı, pişirildiği ve sunulduğu eşyalar da ayrı bir öneme sahiptir. Bu sebeple konuya ilaveten şunu da söylemeyi unutmayalım. Anadolu’nun bazı bölgelerinde küçük çaplı tencerelere kuşhana ya da kuşhane deniyor. Kişiye özel boyutta olması sebebiyle ismini saraydan almış olabileceğini not düşelim.