Η «πολυτέλεια» του ΦΠΑ
Στην Ελλάδα ο πληθωρισμός Ιουνίου έκλεισε σύμφωνα με την ευρωπαϊκή μέτρηση στο 2,4%, έναντι 3,2% τον Μάιο και 4,1% τον Ιούνιο πέρυσι. Λίγο πιο κάτω από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο. Από την άλλη πλευρά ο ρυθμός πληθωρισμού στην Ισπανία έκλεισε στο 3,8% τον Ιούνιο, έναντι 3,4% τον Μάιο και 2,9% τον Ιούνιο του 2023. Πολύ πιο πάνω από το 2,5% που μετρήθηκε ο πληθωρισμός στην Ευρώπη και αρκετά πιο πάνω από τον ελληνικό.
Στην Ισπανία ο πρωθυπουργός Σάντσεθ εφαρμόζει ένα πρόγραμμα αυξομειώσεων ΦΠΑ την τελευταία τριετία, το οποίο φαίνεται ότι για κάποιον λόγο έχει γίνει αντικείμενο θαυμασμού σε ολόκληρο το ελληνικό πολιτικό φάσμα, από την Ακρα Δεξιά και την Κεντροδεξιά, μέχρι την Κεντροαριστερά και αριστερότερα. Το ελληνικό πολιτικό σύστημα, με την εξαίρεση της κυβερνητικής εμμονής, ομονοεί στο ότι η λύση για την ακρίβεια είναι η μείωση του ΦΠΑ. Στην Ισπανία, που εφαρμόζεται η στοχευμένη μείωση που φτάνει σε κάποιες περιπτώσεις μέχρι τον μηδενισμό του ΦΠΑ, όπως στην περίπτωση των τροφίμων, η πολιτική αυτή δεν φαίνεται να αποδίδει στον βαθμό που πιστεύει σύσσωμο το ελληνικό πολιτικό φάσμα.
Πρώτα από όλα είναι σαφές ότι δεν αυξάνει τα δημόσια έσοδα, όπως ακούσαμε το τελευταίο 24ωρο. Η μείωση του ΦΠΑ μόνο στα τρόφιμα στην περίπτωση της Ισπανίας στοίχισε στα δημόσια ταμεία, το 2023, 1,7 δισ. ευρώ. Φέτος στο πρώτο τετράμηνο το κόστος υπολογίζεται στα 442 εκατομμύρια ευρώ.
Το πρόβλημα επίσης είναι ότι οι μειώσεις δεν είναι μόνιμες. Αρα μπορεί να ανακουφίζονται τα νοικοκυριά για ένα διάστημα, αλλά μετά όταν οι συντελεστές επιστρέφουν στο κανονικό, τότε η επιβάρυνση επιστρέφει. Για να γίνει αντιληπτό τι έχει συμβεί το τελευταίο διάστημα η στατιστική υπηρεσία της Ισπανίας εξήγησε την πληθωριστική άνοδο επισημαίνοντας την αύξηση των τιμών της ηλεκτρικής ενέργειας, που συνδέεται με την επαναφορά του συντελεστή ΦΠΑ στο 21%, μετά από σχεδόν τρία χρόνια μειωμένου ΦΠΑ στο 10%.
Το ερώτημα βέβαια είναι τι θα γίνει όταν η Ισπανία καταργήσει τους μειωμένους συντελεστές ΦΠΑ σε ορισμένα βασικά είδη διατροφής, που πρόσφατα πήρε παράταση επιπλέον τριών μηνών. Μάλιστα, στα προϊόντα που μηδένισε τον ΦΠΑ συμπεριέλαβε και το ελαιόλαδο αφού πρώτα είχε αυξηθεί η τιμή του κατά 200% την τελευταία τριετία, ενώ εκεί βρίσκονται ήδη το ψωμί, τα αβγά, τα λαχανικά, τα όσπρια και τα φρούτα. Συνολικά, όλο το πακέτο παράτασης του χαμηλότερου ΦΠΑ περιλαμβάνει και μια ελάφρυνση στον φόρο εισοδήματος. Θα κοστίσουν όλα μαζί στον ισπανικό προϋπολογισμό περί τα 3 δισ. ευρώ.
Ο ελληνικός – πολύ μικρότερων δυνατοτήτων – προϋπολογισμός έχει να αντιμετωπίσει όχι μόνο την ακρίβεια, αλλά και το πρόβλημα απόκλισης των εισοδημάτων των πολιτών από την υπόλοιπη Ευρώπη, λόγω της κρίσης της προηγούμενης δεκαετίας. Οποιος ξεχνάει αυτόν τον παράγοντα, ειδικά αν κυβέρνησε την προηγούμενη δεκαετία, είναι μακριά νυχτωμένος. Εξ αυτού του λόγου, η κυβέρνηση, δεν έχει την «πολυτέλεια» παρεμβάσεων προσωρινού χαρακτήρα και παιχνίδια με τον ΦΠΑ, αλλά πρέπει να χειριστεί το θέμα του διαθέσιμου εισοδήματος. Η επιλογή οπότε είναι ξεκάθαρη και προκρίνει τη μόνιμη αύξηση των συντάξεων (για τρίτη συνεχόμενη χρονιά), τη μόνιμη μείωση των ασφαλιστικών εισφορών, την κατάργηση μνημονιακών φόρων όπως το τέλος επιτηδεύματος και άλλα μέτρα μικρής ή μεσαίας ενίσχυσης του εισοδήματος. Και προφανώς από ένα μέτρο αμφίβολης αποτελεσματικότητας, είναι καλύτερο στη φάση που είμαστε ένα μέτρο βέβαιης ανακούφισης.