Son zamanlarda her yerde gördüğümüz melatonin nedir?
Melatonin, normal ışık/karanlık koşulları altında geceleri esas olarak pineal bez tarafından sentezlenen ve salgılanan bir hormondur. Işık, melatonin üretimini bastırabilir veya senkronize edebilir. Salgılanması gece uzunluğuna göre ayarlanan melatoninin birincil fizyolojik işlevi, vücut yapılarına günlük ışık ve karanlık döngüsüyle ilgili bilgi iletmektir. Bu bilgi, mevsimsel ritimler gibi fotoperiyottaki değişikliklere yanıt veren işlevlerin organizasyonu için kullanılır.
Reseptöre bağlı işlevler arasında sirkadiyen ritim düzenlemesi, uyku ve kanser inhibisyonu bulunur. Ek olarak, serbest radikalleri ve ilgili oksijen türevlerini detoksifiye etme yeteneği sayesinde, melatonin reseptörden bağımsız yollarla hücrelerin moleküler fizyolojisini etkiler. Bu karmaşık süreçler, melatoninin belirgin etkilerini nasıl gerçekleştirdiğini belirlemeyi sıklıkla zorlaştırır. Ancak, melatoninin etkilerinin hücresel ve organizma fizyolojisini iyileştirmeye katkıda bulunduğu açıktır. Bu ve neredeyse toksisitesinin olmaması göz önüne alındığında, melatonin hem insan hem de veteriner hekimliğinde uygulamalar bulabilir.
Melatonin salgılama süresi gece süresinin artmasıyla birlikte artar, böylece üreme ve fotoperiyodik diğer işlevlerdeki mevsimsel döngüleri düzenleyen bir iç takvim sağlar. İnsanlar fotoperiyodik olarak kabul edilmese de, mevsimsel duygusal bozukluk (SAD) oluşumu ve ışıkla başarılı bir şekilde tedavi edilmesi, bazı fotoperiyodik tepkisellikleri koruduklarını düşündürmektedir. İnsanlarda, ekzojen melatonin uyku verici bir etkiye sahiptir bu nedenle uyku öncesi takviye olarak ta kullanılmaktadır.
Melatoninin güçlü bir antioksidan olduğu ve hem doğrudan hem de dolaylı olarak onkostatik özelliklere sahip olduğu gösterilmiştir, ikincisi üreme hormonları üzerindeki etkileriyle aracılık edilir. Son olarak, bir dizi psikiyatrik ve nörolojik bozuklukta anormal günlük melatonin profilleri bildirilmiştir, ancak bu anormalliklerin önemi açık olmaktan uzaktır.
Referanslar:
Claustrat B, Leston J. Melatonin: Physiological effects in humans. Neurochirurgie. 2015 Apr-Jun;61(2-3):77-84. doi: 10.1016/j.neuchi.2015.03.002. Epub 2015 Apr 20. PMID: 25908646.
Reiter RJ, Tan DX, Galano A. Melatonin: exceeding expectations. Physiology (Bethesda). 2014 Sep;29(5):325-33. doi: 10.1152/physiol.00011.2014. PMID: 25180262.
Claustrat B, Brun J, Geoffriau M, Chazot G. Melatonin: from the hormone to the drug? Restor Neurol Neurosci. 1998 Jun;12(2-3):151-7. PMID: 12671310.