Κρατούμενοι που έμειναν πίσω

Ακόμα και μετά την ιστορική μαζική ανταλλαγή κρατουμένων μεταξύ ΗΠΑ και Ρωσίας, τη μεγαλύτερη της μεταψυχροπολεμικής περιόδου, που οδήγησε στην ελευθερία 24 άτομα αφού προηγήθηκαν πολύμηνες διαπραγματεύσεις και παραχωρήσεις από άλλες ευρωπαϊκές χώρες, δεν επέστρεψαν στην πατρίδα τους όλοι οι Αμερικανοί που βρίσκονταν υπό κράτηση. Κάποιοι για τους οποίους δεν έχει γίνει γνωστός ο λόγος που δεν συμμετείχαν στην ανταλλαγή ή αν αποτελούν μέρος μελλοντικών διαπραγματεύσεων, παραμένουν υπό κράτηση, πολλοί υπό αμφισβητούμενες συνθήκες. Οργανώσεις καταγγέλλουν επίσης περιπτώσεις ρώσων πολιτικών κρατουμένων στη χώρα τους.

Με τη συμφωνία της περασμένης Πέμπτης 16 κρατούμενοι σε ρωσικές φυλακές αφέθηκαν ελεύθεροι, ανάμεσά τους τρεις Αμερικανοί και αντηλλάγησαν με οκτώ Ρώσους που κρατούνταν στις ΗΠΑ, τη Γερμανία, τη Νορβηγία, τη Σλοβενία και την Πολωνία. Εκτός από τους τρεις αμερικανούς πολίτες απελευθερώθηκε και ο Βλαντιμίρ Καρά-Μουρζά που είναι κάτοχος πράσινης κάρτας.

Διπλωματικός κυκεώνας

Σύμφωνα με ρωσικά δικαστικά έγγραφα και δημοσιογραφικές αναφορές, περίπου 20 Αμερικανοί και Ρωσοαμερικανοί παραμένουν σε δομές κράτησης στη Ρωσία, ανάμεσά τους δάσκαλοι, μουσικοί, άνθρωποι διαφόρων ειδικοτήτων, πολίτες με διπλή υπηκοότητα οι οποίοι μόλις επέστρεψαν στη χώρα καταγωγής τους μπήκαν ταυτόχρονα και σε έναν διπλωματικό κυκεώνα, χωρίς εξασφαλισμένα αίσιο αποτέλεσμα. «Η κυβέρνηση δεν θα σταματήσει να αγωνίζεται για τους αμερικανούς πολίτες που εξακολουθούν να κρατούνται όμηροι σε όλον τον κόσμο» δήλωσε εκπρόσωπος του Στέιτ Ντιπάρτμεντ. Ωστόσο οι ισορροπίες είναι συχνά ιδιαίτερα απαιτητικές και τα χαρτιά των εμπλεκομένων κυβερνήσεων μένουν κρυφά.

«Αυτή είναι προφανώς μια στρατηγική της ρωσικής κυβέρνησης να μην ξεκαθαρίζει τελείως την τράπουλα και να κρατάει πάντα κάποια χαρτιά να παίξει αργότερα» σχολιάζει ο Μπέντζαμιν Γκρέι, αντιπρόεδρος του Ιδρύματος Τζέιμς Β. Φόλεϊ, οργάνωσης για την υπεράσπιση των ομήρων. Το ίδρυμα κατονόμασε δύο αμερικανούς πολίτες, τον Αντρέ Χατσατοριάν και την Ξένια Καρέλινα, ως «αδίκως κρατούμενους» από τη Ρωσία. Τον Δεκέμβριο του 2021 ο Χατσατοριάν έκανε στάση στη Μόσχα καθ’ οδόν προς την Αρμενία, όταν οι Αρχές τον συνέλαβαν για ένα πιστοποιημένο πυροβόλο όπλο στις παραδοτέες αποσκευές του, το οποίο είχε δηλώσει σε υπαλλήλους της Aeroflot στο Διεθνές Αεροδρόμιο του Λος Αντζελες πριν επιβιβαστεί στην πτήση του. Καταδικάστηκε από ρωσικό δικαστήριο για λαθρεμπόριο όπλων σε οκτώ χρόνια φυλάκιση. Η Καρέλινα, η οποία έχει αμερικανική και ρωσική υπηκοότητα και ζούσε στην Καλιφόρνια, κατηγορήθηκε για προδοσία τον Φεβρουάριο, όταν επισκέφθηκε την οικογένειά της στο Γεκατερινσμπούργκ. Φέρεται να είχε κάνει μια μικρή οικονομική δωρεά σε ουκρανική ανθρωπιστική οργάνωση που σύμφωνα με τις ρωσικές αρχές χρησιμοποιήθηκε προς όφελος του στρατού του Κιέβου. Η δίκη της έχει προγραμματιστεί για την επόμενη εβδομάδα και αντιμετωπίζει ποινή ισόβιας κάθειρξης.

Χαρακτηριστικές περιπτώσεις

Οι ιστορίες είναι πολλές, κάποιες έχουν τραβήξει λιγότερο τη δημόσια προσοχή και άλλες δεν φαίνεται να έχουν καθαρή πολιτική διάσταση. Ο Ντέιβιντ Μπαρνς ακολούθησε το 2021 τη σύζυγό του στη γενέτειρά της τη Μόσχα όπου το 2019 εκείνη είχε εγκατασταθεί με τους δύο γιους τους, για τους οποίους μοιράζονταν τη συνεπιμέλεια. Σήμερα είναι καταδικασμένος σε 21 χρόνια κάθειρξη για κακοποίηση των παιδιών του.

Επίσης, όταν ο αμερικανός πρώην πεζοναύτης Γουίλαν έφυγε από το στρατόπεδο εργασίας στα ανατολικά της Μόσχας για να συμπεριληφθεί στην ανταλλαγή άφησε πίσω του δύο άλλους αμερικανούς κρατουμένους, τους Τόμας Στουάλεϊ και Τζίμι Γουίλγκας που εκτίουν μακροχρόνιες ποινές φυλάκισης για ναρκωτικά και σεξουαλικά αδικήματα που αρνούνται ότι έχουν διαπράξει.

Οι περιπτώσεις των Μαρκ Φόγκελ, Ρόμπερτ Γούντλαντ, Γκόρντον Μπλακ, του μουσικού Τράβις Λικ είναι ανάλογες με κατηγορίες για διακίνηση ναρκωτικών μέχρι κλοπή και απειλές και οι καταδικαστικές αποφάσεις περιλαμβάνουν υπερβολικές ποινές. «Επισήμως κατηγορήθηκα για το τίποτα. Δεν ξέρω γιατί βρίσκομαι εδώ» λέει ο Λικ. Ο Ρόμπερτ Γκίλμαν είναι καταδικασμένος για ένα έγκλημα που δεν θυμάται να διέπραξε –προσβολή αστυνομικού ενώ ήταν μεθυσμένος –, ο Γιουτζίν Σπέκτορ για κατασκοπεία.

Περισσότερα από 300 άτομα θεωρείται ότι παραμένουν πολιτικοί κρατούμενοι στη Ρωσία, σύμφωνα με τη Memorial, μια οργάνωση υποστήριξης των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Η ίδια πηγή αναφέρει πως τουλάχιστον 400 έχουν διωχθεί για τις θρησκευτικές τους πεποιθήσεις, ενώ τουλάχιστον 3.000 άτομα εμπλέκονται σε ποινικές υποθέσεις με πολιτικά κίνητρα, σύμφωνα με την OVD-Info, μια ρωσική ομάδα για ανθρώπινα δικαιώματα που παρέχει και νομική στήριξη. Οι περιπτώσεις των Γεβγκένια Μπέρκοβιτς και Σβετλάνα Πετριούτσουκ, του Ιγκόρ Μπαρίσνικοφ και του δημοσιογράφου Ιβάν Σαφρόνοβ είναι κάποιες που έχουν γίνει γνωστές.

«Εκατοντάδες άνθρωποι βρίσκονται σε κελιά, καταδικασμένοι άδικα» λέει ο Κίριλ Γκοντσάροφ, ρώσος πολιτικός στο Telegram. «Δεν είναι όλοι γνωστοί από τα ΜΜΕ αλλά πρέπει να τους βοηθήσουμε».