«Ο βασικός κανόνας θα είναι να μοιραστούν οι αρμοδιότητες»
Το γεύμα έγινε… πρωινό, γιατί το πρόγραμμα, αν και μέσα στην καρδιά του καλοκαιριού, ήταν φορτωμένο. Εξάλλου, όπως θα μου πει κι ο ίδιος, είναι μύθος ότι ο Αύγουστος είναι νεκρός μήνας. Ο πρωινός καφές αυτή τη φορά για τον υπουργό Εσωτερικών, Θοδωρή Λιβάνιο, δεν είχε μπλε φακέλους ούτε σερβιρίστηκε στο Μέγαρο Μαξίμου. Αντίθετα ήταν πιο χαλαρός, στην αυλή του Black Duck, απέναντι από την έδρα του υπουργείου Εσωτερικών στην οδό Σταδίου όπου βρισκόταν και το γραφείο του για μεγάλο χρονικό διάστημα μέχρι και τα μέσα Ιουνίου, πριν μετακομίσει στο κτίριο πλέον της οδού Βασιλίσσης Σοφίας.
Το ραντεβού ορίστηκε για τις 10.00 το πρωί – μέρες πριν η Βορειοανατολική Αττική δοκιμαστεί για μία ακόμη φορά από την πύρινη λαίλαπα – και η αλήθεια είναι ότι με έκπληξη τον είδα να προσεγγίζει το τραπέζι, με καθυστέρηση μόλις τριών (!) λεπτών – πράγμα σπάνιο για πολιτικό –, χωρίς το αυστηρό κοστούμι και το ύφος που απαιτεί η παρουσίαση ενός σχεδίου νόμου στο Υπουργικό Συμβούλιο – το οποίο, σημειωτέον, έχει προγραμματιστεί για τις επόμενες ημέρες.
Η συζήτηση ξεκινά με την παραδοχή – και για τους δύο – πως η Αθήνα στα μέσα Αυγούστου είναι υποφερτή κυρίως όσον αφορά την κίνηση στους δρόμους. Κι αυτόματα η σκέψη του πάει πίσω στα παιδικά καλοκαίρια, όταν ο Αύγουστος ήταν ο μήνας που άφηνε την πόλη του, την Ελευσίνα, και ανέβαινε στη Θάσο. Τότε που γινόταν βοηθός του παππού στις αγροτικές και κτηνοτροφικές δουλειές και κάποιες φορές επιβιβαζόταν στα καΐκια για ψάρεμα. Στο νησί επέστρεψε και φέτος, αυτή τη φορά, όμως, μόνο για λίγες μέρες, καθώς η επεξεργασία αρκετών νομοσχεδίων βρίσκεται σε τελικό στάδιο. Αυτό, εξάλλου, φάνηκε και από το γεγονός ότι τίθεται σε δημόσια διαβούλευση, προκειμένου να κατατεθούν και να ψηφιστούν στη Βουλή τον Σεπτέμβριο, σχεδόν ταυτόχρονα δύο νομοσχέδια. Το πρώτο αφορά την επιτάχυνση των προσλήψεων μέσω ΑΣΕΠ και το μπόνους παραγωγικότητας για όσους πετύχουν συγκεκριμένους στόχους στο Δημόσιο. Το δεύτερο έχει να κάνει με τους χερσαίους συνοριακούς σταθμούς και την Αυτοδιοίκηση. «Οι συνοριακοί σταθμοί είναι 19 στον αριθμό και αρκετοί δεν έχουν άδεια οικοδομής, δεν ξέρουμε σε τι εκτάσεις πάνω είναι φτιαγμένοι, δεν έχουν τοπογραφικά διαγράμματα, δεν έχουν καν κανονισμό λειτουργίας», προσθέτει. Μαζί με αυτό, στο δεύτερο νομοσχέδιο έρχεται και μια ρύθμιση οφειλών πολιτών προς τους δήμους. Πρόκειται για συνολική οφειλή κοντά στα 3,6 δισ. ευρώ, και η ρύθμιση θα είναι έως 60 δόσεις, ενώ το νομοσχέδιο θα περιλαμβάνει και μια αυστηροποίηση προστίμων για τα τραπεζοκαθίσματα, με τους καταστηματάρχες να… φλερτάρουν με την αφαίρεση της άδειας του καταστήματος εάν υποπέσουν στο ίδιο παράπτωμα. «Ο Αύγουστος, λοιπόν, είναι μήνας δουλειάς».
Εντός κι εκτός της κυβέρνησης, το προσωνύμιό του είναι «εκλογολόγος» και όχι άδικα. Οι εκλογές μπήκαν πολύ νωρίς στη ζωή του. Το – μακρινό πλέον – 1989, αγόρι μόλις 12 ετών, θυμάται, είχε ενθουσιαστεί με τους χάρτες, τους πίνακες και τα γραφήματα που μετέδιδε η τηλεόραση για τις τριπλές εκλογές εκείνης της χρονιάς και λίγους μήνες μετά για τις δημοτικές του ’90. Του άρεσε παραδοσιακά, όπως παραδέχεται, η γεωγραφία κι όταν είδε πρώτη φορά στην οθόνη τον χάρτη με τα χρώματα, όπως τον είχε φτιάξει η Δέλτα Πληροφορική, «κόλλησε». Μετέπειτα οι σπουδές του στην Πληροφορική – είναι απόφοιτος του Τμήματος Πληροφορικής και Τηλεπικοινωνιών του Πανεπιστημίου Αθηνών και κάτοχος μεταπτυχιακού στη Διαχείριση και Τεχνολογία Ποιότητας – αποτέλεσαν το ιδανικό υπόβαθρο για να μπει σιγά σιγά στον κόσμο των ερευνών, των δημοσκοπήσεων και των εκλογικών αναμετρήσεων.
Η σχέση ζωής με
τον Ηλία Νικολακόπουλο
«Πατέρας» του Θοδωρή Λιβάνιου σε αυτή την πορεία ήταν ο Ηλίας Νικολακόπουλος, ο άνθρωπος που ταυτίστηκε όσο κανείς άλλος με τις εκλογές – κι ας απαντούσε διαρκώς πως δεν είναι εκλογολόγος. Ηταν εκείνος που καθόρισε την πορεία της σκέψης και της δράσης του, ο δάσκαλος που τον έκανε να ψάχνει περισσότερο τα δεδομένα. Η σχέση ζωής, μάλιστα, ξεκίνησε με έναν μάλλον ανορθόδοξο τρόπο που, όμως, έδειξε την επιμονή του νεαρού τότε Θοδωρή. «Λίγο πριν από τις εκλογές του 2004 απλά έριξα το βιογραφικό μου κάτω από την πόρτα του γραφείου του Ηλία Νικολακόπουλου. Λίγο καιρό μετά δέχθηκα το τηλεφώνημα και ξεκίνησε όλη η διαδικασία μύησης στον κόσμο των εκλογών. Από τα exit polls του 2004 μέχρι και τις εκλογές του 2019, μαζί με τον Ηλία κάναμε περί τις 22 εκλογικές αναμετρήσεις», θυμάται. Υστερα από τόσες εκλογικές διαδικασίες – συνολικά 25 μέχρι σήμερα – τις οποίες παρακολούθησε εκ των έσω, έχει καταλήξει στο συμπέρασμα πως έχει «σπάσει» αυτό που λέμε με την παλιά κλασική έννοια «Αριστερά – Κέντρο – Δεξιά» σε ό,τι αφορά τις μετακινήσεις των ψηφοφόρων.
Σημαντικός σταθμός στην επαγγελματική πορεία του υπουργού Εσωτερικών ήταν και η συνεργασία το 2010 με τον αείμνηστο γενικό γραμματέα του τότε υπουργείου Εσωτερικών, Αποκέντρωσης και Ηλεκτρονικής Διακυβέρνησης, Δημήτρη Στεφάνου, το όνομα του οποίου φέρει από το 2019 με απόφαση του Πρωθυπουργού η αίθουσα συνεδριάσεων του Υπουργικού Συμβουλίου στο Μαξίμου.
Στεφάνου και Λιβάνιος, ως ειδικός σύμβουλος στο υπουργείο, εργάστηκαν στη σύνταξη και προετοιμασία του προγράμματος «Καλλικράτης», ένα έργο, για το οποίο αφιέρωσε πολλές εργατοώρες, όπως λέει. «Το δουλεύαμε επί ένα εξάμηνο. Θυμάμαι να πηγαίνω στο υπουργείο το πρωί και να φεύγω τα μεσάνυχτα της επόμενης ημέρας. Με τα καλά και τα κακά του, ο “Καλλικράτης” κατάφερε να κρατήσει την Αυτοδιοίκηση όρθια τη δεκαετία της κρίσης, καθώς μειώθηκε ο αριθμός των δήμων, ενώθηκαν δυνάμεις – ιδίως σε δήμους που ήταν σε αστικά κέντρα και δέχθηκαν πολύ μεγαλύτερη κοινωνική πίεση».
Ο σχεδιασμός και η εφαρμογή του «Καλλικράτη» ήταν, μου εξηγεί, ένα πολύ μεγάλο μάθημα: από το πώς θα διεξάγονταν οι εκλογές σε νέους δήμους που δεν υπήρχαν, από την «εξαφάνιση» 1.034 δήμων και κοινοτήτων και τη σύμπτυξη σε 325 δήμους μέχρι τα πληροφοριακά συστήματα και την ένωση των νομαρχιών σε περιφέρειες.
Η διαχείριση
των εσόδων των δήμων
«Πιστεύω στην Αυτοδιοίκηση. Είναι η πρώτη γραμμή επικοινωνίας με αυτό που λέγεται κράτος. Τον δήμαρχο τον βλέπουν καθημερινά, τους βουλευτές πιο σπάνια, τους υπουργούς ακόμη πιο σπάνια. Αρα, λοιπόν, μία Αυτοδιοίκηση, η οποία θα είναι ισχυρή, θα έχει τα κατάλληλα εργαλεία, το κατάλληλο προσωπικό – εργαζόμενους αλλά και πολιτικό προσωπικό – είναι μεγάλο στοίχημα για να λειτουργήσει καλύτερα η τοπική κοινωνία», προσθέτει.
Σπεύδει δε να διευκρινίσει πως είναι της λογικής ένας δήμαρχος να μπορεί να προσαρμόζει τα δημοτικά τέλη με βάση τις ανάγκες του, και να αξιολογείται από τους πολίτες για την υπηρεσία που παρέχει. Αλλωστε, αυτή είναι και μία από τις αλλαγές που ετοιμάζει ο υπουργός το επόμενο διάστημα.
Ο νέος Κώδικας Αυτοδιοίκησης θα δώσει πολύ μεγαλύτερη αυτονομία στην οικονομική διαχείριση των δήμων στο κομμάτι των εσόδων, προκειμένου η Αυτοδιοίκηση να έχει κεντρικό ρόλο στο να διαχειρίζεται τα του οίκου της. Την ίδια στιγμή, σαν άλλος… Θησέας θα προσπαθήσει να ξετυλίξει όχι τον μίτο της Αριάδνης, αλλά το κουβάρι των αρμοδιοτήτων που ταλαιπωρεί τους πολίτες, ιδίως κάθε φορά που ένα έντονο καιρικό φαινόμενο πλήττει κάποια περιοχή της χώρας, με το μπαλάκι των ευθυνών να πηγαίνει από τον Αννα στον Καϊάφα. «Θα πάμε σε ένα μοντέλο αυτοδιοίκησης που θα έχει τη λογική πως ό,τι είναι τοπικής σημασίας την ευθύνη θα την έχει ο δήμος, ό,τι είναι περιφερειακής σημασίας η περιφέρεια και ό,τι είναι εθνικής σημασίας το κράτος. Αυτός είναι ο βασικός κανόνας: να μοιράσει κανείς τις αρμοδιότητες. Και θα περιλαμβάνεται στον Κανόνα Αυτοδιοίκησης».
Ως πληροφορικάριος δεν θα μπορούσε να μην αναφερθεί και στο gov.gr, που ήταν ο ορισμός μιας αλλαγής, η οποία σχεδιαζόταν τουλάχιστον 18 μήνες πριν από τις εκλογές του 2019 και την οποία δούλεψε μαζί με τον Κυριάκο Πιερρακάκη. «Αυτό που ουσιαστικά έκανε ο Κυριάκος ήταν μια αλλαγή κουλτούρας του κράτους, κυρίως των πολιτών. Το 97% των υπεύθυνων δηλώσεων και εξουσιοδοτήσεων που γίνεται ηλεκτρονικά δείχνει την αλλαγή νοοτροπίας», περιγράφει.
Και μπορεί να είμαστε σχετικά μακριά ακόμη από την ηλεκτρονική ψήφο στις εθνικές εκλογές, ωστόσο μία από τις μεγάλες εκπλήξεις που ετοιμάζεται και αφορά τις εκλογές… εντός των ελληνικών συνόρων θα είναι αυτή του ίδιου του ψηφοδελτίου. Ετσι, όπως αποκαλύπτει ο υπουργός Εσωτερικών – ο οποίος είχε πάρει… επ’ ώμου τον σχεδιασμό και την υλοποίηση της επιστολικής ψήφου – το ψηφοδέλτιο από τις επόμενες κιόλας εθνικές εκλογές θα είναι όπως ακριβώς αυτό της επιστολικής ψήφου. Στα φυσικά τμήματα, λοιπόν, ο εκλογέας θα παίρνει μία σελίδα – αντί για 40 ψηφοδέλτια – μαζί με το βιβλιαράκι με τους υποψηφίους. Εξάλλου, είναι σοκαριστικός ο αριθμός των ψηφοδελτίων που πετιούνται σε κάθε εκλογική αναμέτρηση: περίπου 120 εκατομμύρια.
Για την ομοιότητα
με τον Πιερρακάκη
Συζητώντας μαζί του, εύκολα κανείς διαπιστώνει πως ο νέος υπουργός Εσωτερικών είναι θιασώτης του καλού και έξυπνου χιούμορ. Με τέτοια διάθεση, άλλωστε, αντιμετωπίζει κάθε φορά τα ευτράπελα που του συμβαίνουν εξαιτίας της ομοιότητας με τον καλό του φίλο και συνάδελφο Κυριάκο Πιερρακάκη. «Εχει υπάρξει πρέσβης – την οποία δεν είχα ξαναδεί – που συναντώντας με στο Μέγαρο Μαξίμου, πριν από πανδημία, μου είπε πόσο παραγωγική ήταν η συνάντηση που είχαμε».
Μπορεί, λοιπόν, οι μηχανές να δουλεύουν στο φουλ, αυτό που τον αποφορτίζει, όμως, είναι η μεγάλη του αγάπη, το μπάσκετ. Πολύ πιτσιρικάς προτιμούσε το ποδόσφαιρο αλλά η νίκη της εθνικής ομάδας στο Πανευρωπαϊκό το 1987 έκανε τον 10χρονο τότε Θοδωρή – όπως και χιλιάδες αγόρια – να λατρέψει τα παρκέ. «Το να δω ή να παίξω δύο ώρες μπάσκετ την εβδομάδα είναι το μοναδικό που μου καθαρίζει το μυαλό», λέει και με αυτοσαρκασμό προσθέτει πως… κάνει ότι παίζει μπάσκετ με την ομάδα της Βουλής, συμμετέχοντας στο εργασιακό πρωτάθλημα.