2+1 θεσμικές «παγίδες» για το Μαξίμου
Μία σύνθετη εξίσωση διαμορφώνουν για το Μέγαρο Μαξίμου κρίσιμες – θεσμικές – συζητήσεις, που αναμένεται να ανοίξουν στη δημόσια σφαίρα μέχρι το τέλος του 2024, όσο και αν ουσιαστικές εξελίξεις θα υπάρξουν το 2025.
Είναι αυτές που όχι μόνο αναγκάζουν τον Πρωθυπουργό σε παρασκηνιακή προετοιμασία ή ήδη και σε ασκήσεις ισορροπίας για να αποφύγει «παγίδες», αλλά επιπλέον μέσα από προδιαγεγραμμένες συγκρούσεις ή ενδεχόμενες συναινέσεις των πολιτικών δυνάμεων θα αποτελέσουν βαρόμετρο για την (ανα)διαμόρφωση της πολιτικής σκηνής.
Προς το παρόν ο Κυριάκος Μητσοτάκης θέλει να δείχνει ότι κινείται με την προσοχή στραμμένη στην καθημερινότητα για να μπουν στις ράγες της υλοποίησης όσα ανακοίνωσε στη ΔΕΘ. Ο ίδιος βγαίνει μπροστά για τη χάραξη της κεντρικής γραμμής, αφού προσπαθεί να χτίσει ξανά στα μάτια των πολιτών προφίλ «αποφασιστικότητας».
Ενδεικτική η επιστολή του στην Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν για τις στρεβλώσεις της αγοράς ενέργειας ή ο συντονισμός ενδοκυβερνητικά και με ευρωπαίους συμμάχους για το Μεταναστευτικό μετά τη στροφή της Γερμανίας (θα θέσει το θέμα στις Βρυξέλλες στις 17 Οκτωβρίου και, νωρίτερα, στις 14 Οκτωβρίου, στη Διαδικασία του Βερολίνου).
Αυτά δεν σημαίνουν ότι παράλληλα δεν… τρέχουν οι πρωθυπουργικές σκέψεις έως και ζυμώσεις για ορόσημα που βρίσκονται στα σκαριά – κυρίαρχα η συνταγματική αναθεώρηση και η προεδρική εκλογή.
Η προεδρική εκλογή
Από τις μέρες που ο Μητσοτάκης έκλεινε το μάτι στην προοπτική ανανέωσης της θητείας της Κατερίνας Σακελλαροπούλου στην Ηρώδου Αττικού μέχρι το κλείσιμο ματιού στην Κοινοβουλευτική Ομάδα του («δεν αποφασίζω μόνος μου») και τελικά τον πρωθυπουργικό «πάγο» στη σεναριολογία μέχρι τον Ιανουάριο συνέβησαν (και ακούστηκαν) πολλά. Ο Πρωθυπουργός κρατά κλειστά χαρτιά για την απόφαση που θα πάρει μετά τα Χριστούγεννα.
Εξάλλου η θητεία της Προέδρου λήγει στις 13 Μαρτίου, αλλά μέχρι τις 13 Φεβρουαρίου θα πρέπει να έχει συγκληθεί η ειδική συνεδρίαση στη Βουλή. Οι ενδείξεις παραπέμπουν σε επιλογή από τον χώρο της Κεντροδεξιάς, υποστηρίζουν γαλάζια στελέχη, με τον Μητσοτάκη, πάντως, ο οποίος δεν προσπερνά πλέον εύκολα τις ενστάσεις, να ξεκαθαρίζει μόνο ότι απαιτείται πρόσωπο ευρύτερης αποδοχής. Η συζήτηση πυροδοτήθηκε και μετά τη ΔΕΘ.
Κάποιοι βουλευτές – ακόμα και μερικοί της δεξιάς πτέρυγας της ΝΔ που… κρατούν στη νυν Πρόεδρο τη συμμετοχή της στα λεγόμενα επινίκια μετά τη θεσμοθέτηση του πολιτικού γάμου για τα ομόφυλα ζευγάρια – διακρίνουν ότι όλα είναι ανοιχτά. Αλλοι εμφανίζονται πιο σίγουροι για νέο πρόσωπο και άλλοι προειδοποιούν για επιχειρήσεις διεμβόλισης της παραδοσιακής βάσης της παράταξης από τα κόμματα στα δεξιά, μετά και τις αναφορές της – ενισχυμένης δημοσκοπικά – Αφροδίτης Λατινοπούλου στον Κώστα Καραμανλή και στον Αντώνη Σαμαρά.
Το θέμα άρα θα έχει ισχυρό αντίκτυπο στο εσωτερικό της ΝΔ, ταυτόχρονα όμως με τον στόχο να υπάρξει πλήρης αποδοχή από τη γαλάζια Κοινοβουλευτική Ομάδα, υπάρχουν «φωνές» στο πρωθυπουργικό περιβάλλον που αναγνωρίζουν πρωτίστως την πρόκληση να κερδηθεί η κοινή γνώμη.
Η συνταγµατική αναθεώρηση
Αλλη συζήτηση που παραπέμπεται για του χρόνου, αλλά προδιαγράφεται ότι θα ανοίξει ανεπισήμως νωρίτερα, μόλις ολοκληρωθούν οι διεργασίες στο αντιπολιτευτικό τοπίο είναι η «ευρεία» – κατά τον Μητσοτάκη – συνταγματική αναθεώρηση. Ο ουσιαστικός ορίζοντάς της είναι πράγματι στις αρχές του 2025 και ο τελικός στο 2028.
Ο Μητσοτάκης δεσμεύεται ότι θα διερευνηθεί η δυνατότητα «ευρύτερων συναινέσεων» και δημοσίως φρόντισε μόνο να καθησυχάσει το δεξιότερο ακροατήριο σε ό,τι αφορά τις διατάξεις που διέπουν τις σχέσεις Κράτους – Εκκλησίας. Κατά πληροφορίες έχει προηγηθεί αντίστοιχος καθησυχασμός των ανησυχιών της Εκκλησίας, αν και γαλάζιοι περιμένουν ότι θα πιέσουν με το θέμα άλλες πολιτικές δυνάμεις.
Η διαδικασία της αναθεώρησης θα είναι ίσως ο βασικότερος δείκτης σχέσεων και προθέσεων των πολιτικών δυνάμεων και το βέβαιο είναι ότι ο κυβερνητικός σχεδιασμός περιλαμβάνει σαρωτικές κινήσεις (ενδεικτικά, το 2018 επί κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ η ΝΔ είχε προτείνει αλλαγές σε 57 άρθρα).
Πέρα από το άρθρο 16 για τα ιδιωτικά πανεπιστήμια, στην προμετωπίδα βρίσκονται αλλαγές σχετικές με τη διάρθρωση της εξουσίας και τη λειτουργία του κράτους ενώ η προετοιμασία αφορά άρθρα για το περιβάλλον, τα δημοσιονομικά και ευρύτερα την οικονομία έως τη σταθερότητα του εκλογικού κύκλου.
Ο εκλογικός νόμος
Η αυτοδυναμία είναι εφικτή – αυτή είναι η πρωθυπουργική γραμμή απέναντι στη σεναριολογία για αλλαγή του εκλογικού νόμου, την οποία… καλοβλέπουν γαλάζια στελέχη, όπως προκύπτει από παρασκηνιακές συζητήσεις. Ο Μητσοτάκης κρατά προσεκτικά τις αποστάσεις του και εσχάτως συνέστησε υπομονή «σε αυτούς που προβλέπουν ότι η αυτοδυναμία με τον υφιστάμενο νόμο είναι άπιαστο όνειρο».
Οι πληροφορίες επιμένουν ότι έχει δεχθεί εισηγήσεις για «διορθώσεις» στο εκλογικό σύστημα (για παράδειγμα την αλλαγή του ορίου εισόδου ενός κόμματος στη Βουλή από το 3% στο 5%, γεγονός που άμεσα επηρεάζει τον πήχη της αυτοδυναμίας) αλλά και ότι υπάρχει σχέδιο επί χάρτου προς αυτή την κατεύθυνση, χωρίς αυτό να προδιαγράφει ότι τελικά θα «ενεργοποιηθεί».
Είναι σαφές ότι το Μαξίμου αφενός τηρεί στάση αναμονής για τις εξελίξεις στο αντιπολιτευτικό πεδίο, αφετέρου παλεύει για αισθητή ανάκαμψη της κυβέρνησης, εξού και θέλει να κρατάει το γαλάζιο οικοσύστημα μακριά από την «απροποσανατολιστική» εκλογολογία. Η δυσκολία προσωπικά για τον Μητσοτάκη είναι ότι ούτε θέλει να προβάλλει ηττοπάθεια, ούτε να θολώσει το «θεσμικό» προφίλ που συστηματικά καλλιεργεί από την πρώτη περίοδο διακυβέρνησης.