Српскиот предлог-законот за странски агенти ги става под прашање европските аспирациите на Белград
Инициран од членовите на „Движењето на социјалистите“, предводено од прорускиот вицепремиер Александар Вулин, нацрт-законот има за цел да ги регулира организациите и поединците кои добиваат повеќе од 50 отсто од своето финансирање од странски извори.
Поддржувачите на законот тврдат дека тој има за цел да обезбеди поголема транспарентност во невладиниот сектор. Тие тврдат дека некои организации финансирани од странство работат против националните интереси на Србија.
Предлог-законот во Собранието беше поднесен на 29 ноември од пратениците Ѓорѓе Комленски и Бојан Торбица, објави белградскиот весник „Данас“.
Сепак, српските и странските организации предупредуваат дека таквиот закон може да ги стигматизира граѓанските организации, да го попречи нивното работење и да ја ограничи слободата на изразување.
„Овој предлог закон претставува сериозна и директна закана за граѓанските организации, загрозувајќи ја нивната улога во заштитата на демократските вредности, човековите права и европската интеграција“, се вели во соопштението на Економскиот и социјалниот комитет на ЕУ.
Во него е посочено дека како и со слични иницијативи во другите земји-кандидати, како што е случајот со Грузија, таквото законодавство е некомпатибилно со фундаменталните вредности на Европската унија, кои од Србија, како земја-кандидат за ЕУ, се очекува да ги поддржува.
Регионалниот тренд кон усвојување на такви закони, законодавство кое го отсликува рускиот закон и често е водено од проруски политички сили, ја нагласува пошироката геополитичка борба на Балканот.
Неколку земји во регионот се наоѓаат во ситуација кога се обидуваат да ги балансираат историските врски со Русија и нивните аспирации за европска интеграција.
Србија, заедно со Црна Гора, се смета за фаворит во процесот на пристапување во ЕУ. Меѓутоа, за да се постигне членство, земјите кандидати мора да ги усогласат своите закони, политики, институции и практики со стандардите на ЕУ.
Секое законодавство кое се смета за потиснување на граѓанските слободи, рече ЕУ, може да го загрози овој напредок.
Во Црна Гора, сличен нацрт-закон беше предложен во октомври од страна на коалицијата „За иднината на Црна Гора“, која вклучува проруски партии како „Новата српска демократија“ и „Демократската народна партија“.
Предлог-законот во Србија е исто така надополнет со дополнителни контроверзии поради неговото потекло.
Вицепремиерот Вулин, верен сојузник на Русија, го позиционираше предлог-законот како мерка за транспарентност, споредувајќи го со Законот за регистрација на странски агенти на САД (ФАРА). Сепак, српската опозиција и меѓународните набљудувачи тврдат дека нацрт-законот поблиску наликува на рестриктивното законодавство во Русија.
Блиските врски на Вулин со Москва, нагласени со честите посети и неговата улога во координирањето на активностите на Србија поврзани со БРИКС, го привлекоа меѓународното внимание.
Во 2023 година, тој беше ставен под санкции на САД поради наводно олеснување на руските активности на Балканот. Критичарите сметаат дека предложениот закон е усогласен со моделот на Москва да ги заглави независните граѓански организации и да го ограничи несогласувањето.