Αρμπέν Φετάϊ: Τώρα μάς είναι σαφές ότι η Συμφωνία των Πρεσπών πρέπει να τηρηθεί

^«Πρέπει να συζητήσουμε στην κυβέρνηση συνασπισμού και να δούμε τι μορφή θα μπορούσε να πάρει αυτό το μήνυμα» δηλώνει απαντώντας στο ερώτημά μας αν η ηγεσία της χώρας του θα δώσει ρητή δήλωση προς τον έλληνα Πρωθυπουργό σχετικά με την τήρηση του συνταγματικού της ονόματος ο Αρμπέν Φετάι, αναπληρωτής πρωθυπουργός για τη χρηστή διακυβέρνηση και τη διαφάνεια της Βόρειας Μακεδονίας.

Ο Φετάι, μέλος του αλβανικού VLEN, ενός εκ των εταίρων της κυβέρνησης της Βόρειας Μακεδονίας, με τον οποίο συνομιλήσαμε στις Βρυξέλλες σε εκδήλωση του «Friends of Europe», επισημαίνει επίσης στη συνέντευξή του στα «ΝΕΑ» πως η Βόρεια Μακεδονία βλέπει την Ελλάδα ως ισχυρό υποστηρικτή της.

Η νέα επίτροπος για τη Διεύρυνση Μάρτα Κος κάλεσε την κυβέρνησή σας να τροποποιήσει το Σύνταγμα όσον αφορά το βουλγαρικό αίτημα. Γιατί δεν το κάνετε;

Είμαστε ξεκάθαροι ότι θέλουμε να ανοίξουμε τις ενταξιακές διαπραγματεύσεις με την ΕΕ και γνωρίζουμε τι περιλαμβάνεται στο διαπραγματευτικό πλαίσιο. Γνωρίζουμε ότι πρέπει να αλλάξουμε το Σύνταγμα.

Ο πρωθυπουργός είπε ότι θέλουμε διάλογο με τη Βουλγαρία για τις παραμέτρους της συνταγματικής τροποποίησης για την εισαγωγή της βουλγαρικής και άλλων μειονοτήτων στο Σύνταγμα. Θέλουμε να λάβουμε εγγυήσεις ότι δεν θα υπάρξει νέα αρνησικυρία αφότου τροποποιήσουμε το Σύνταγμα σύμφωνα με το διαπραγματευτικό πλαίσιο, να καταλήξουμε σε μια καινοτόμο λύση, που θα μας επιτρέψει να λάβουμε εγγυήσεις ότι μόλις εκπληρωθεί αυτή η τελική προϋπόθεση δεν θα υπάρξουν νέα βέτο. Ο πρωθυπουργός συνάντησε εδώ (πρόσφατα στις Βρυξέλλες) τον πρόεδρο του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, την επίτροπο Διεύρυνσης.

Είπε ξεκάθαρα ότι είμαστε ανοιχτοί να διαπραγματευτούμε και να συζητήσουμε οτιδήποτε συμβάλλει στην ευημερία του λαού μας και στην ευρωπαϊκή προοπτική της χώρας. Από την αρχή της διακυβέρνησης καταλαβαίνουμε τη θέση του VMRO-DPMNE, που είναι ο μεγαλύτερος εταίρος του κυβερνητικού συνασπισμού.

Εκλέχθηκε με ισχυρή νομιμότητα, με σαφείς θέσεις για το θέμα αυτό. Είναι ένα ευαίσθητο εθνικό ζήτημα για τους Μακεδόνες. Θα περιμένουμε έως ότου υπάρξει, ελπίζουμε, κυβέρνηση στη Σόφια για να μπορέσουμε να κάνουμε πρόοδο.

Στην τελευταία έκθεση για τη Διεύρυνση η Κομισιόν ανέφερε ότι απαιτούνται απτά αποτελέσματα για τον σεβασμό της συνταγματικής ονομασίας της χώρας. Ο έλληνας Πρωθυπουργός είπε πρόσφατα ότι περιμένει ρητή δήλωση της πολιτειακής και πολιτικής ηγεσίας ότι ο σεβασμός στη Συμφωνία των Πρεσπών είναι απόλυτος και ότι το όνομα της χώρας είναι Βόρεια Μακεδονία εκτός και εντός της χώρας. Θα υπάρξει δέσμευση;

Η πρόεδρος Σιλιάνοφσκα-Ντάβκοβα άλλαξε τον τρόπο που απευθύνεται στο όνομα της χώρας σε επίσημους χώρους. Θα είδατε στην ομιλία της στη Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ χρησιμοποίησε το συνταγματικό όνομα.

Ο πρωθυπουργός σέβεται τη Συμφωνία των Πρεσπών. Στις πρώτες ημέρες της κυβέρνησης υπήρξαν περιπτώσεις όπου το όνομα δεν χρησιμοποιήθηκε με συνέπεια. Τώρα μάς είναι σαφές ότι η Συμφωνία των Πρεσπών πρέπει να τηρηθεί, το συνταγματικό όνομα της χώρας αποτελεί μέρος του σεβασμού της Συμφωνίας των Πρεσπών και εμμένουμε στην αρχή «pacta sunt servanda». Δεν βλέπω κανένα πρόβλημα στη σχέση μας με την Ελλάδα. Βλέπουμε την Ελλάδα ως ισχυρό υποστηρικτή της περιοχής, της Βόρειας Μακεδονίας, της ένταξης των Δυτικών Βαλκανίων στην ΕΕ.

Θα υπάρξει όμως σαφές μήνυμα σεβασμού στη Συμφωνία των Πρεσπών από τον κ. Μίτσκοσκι;

Δεν άκουσα τον πρωθυπουργό να λέει πρόσφατα ή μετά τον σχηματισμό της κυβέρνησης ότι έχει θέμα με τη Συμφωνία των Πρεσπών. Η συνταγματική ονομασία έχει χρησιμοποιηθεί με συνέπεια σε όλα τα έγγραφα της κυβέρνησης.

Η σχέση μας με την Ελλάδα είναι καλή. Σχεδιάζουμε να οργανώσουμε διμερείς επισκέψεις στην Αθήνα σε επίπεδο υπουργών για να στείλουμε μηνύματα καλής γειτονίας. Συνεργάζομαι με την ελληνική πρεσβεία στα Σκόπια και με στηρίζουν με συγκεκριμένα έργα. Πρόθεση είναι να βελτιώσουμε τη σχέση με την Ελλάδα, να συνεργαστούμε ως καλοί γείτονες προς τους κοινούς μας στόχους.

Η χρήση του «Μακεδονία» χωρίς τον προσδιορισμό «Βόρεια» έχει σταματήσει εντός της χώρας;

Πρέπει να είμαστε ιδιαίτερα προσεκτικοί στις δημόσιες εκδηλώσεις στη χρήση του ονόματος. Στον συνασπισμό μου ως VLEN και ως αλβανοί πολιτικοί δεν έχουμε θέμα με το όνομα. Ψηφίσαμε τις συνταγματικές τροποποιήσεις για τη Συμφωνία των Πρεσπών, ωστόσο μερικές φορές μπορεί να συνεχίζουμε να χρησιμοποιούμε το παλιό όνομα, γιατί χρειάζεται χρόνος για να είμαστε συνεπείς στη χρήση του ονόματος.

Ο έλληνας Πρωθυπουργός αναμένει ένα ξεκάθαρο μήνυμα. Θα το κάνει η κυβέρνησή σας;

Αυτό είναι κάτι που πρέπει να συζητήσουμε στην κυβέρνηση συνασπισμού και να δούμε τι μορφή θα μπορούσε να πάρει αυτό το μήνυμα.

Στην έκθεσή της η Κομισιόν αναφέρει μεταξύ άλλων ότι πρέπει να αυξήσετε την εμπιστοσύνη στο δικαστικό σύστημα, η οποία είναι μόλις 2%. Μπορεί να γίνει;

Η πρόοδος πρέπει να γίνει με δύο τρόπους. Ο ένας είναι η πρόληψη.

Θέτουμε σε εφαρμογή μηχανισμούς όπως στρατηγικές για τον εντοπισμό των κινδύνων διαφθοράς. Ο άλλος είναι η καταστολή. Πολλοί δικαστές και εισαγγελείς είναι διεφθαρμένοι, πολλοί από αυτούς συνεργάζονται με πολιτικούς που εμπλέκονται σε υποθέσεις διαφθοράς υψηλού επιπέδου. Η διαφθορά εκτοξεύτηκε στα ύψη κατά τις δύο προηγούμενες κυβερνητικές θητείες.

Το πρόβλημα είναι μεγάλο. Πρέπει να κάνουμε αλλαγές. Εχουμε νέους νόμους και αλλαγές διαδικασιών για την αξιολόγηση του έργου των εισαγγελέων και των δικαστών και το σύστημα θα είναι πιο σκληρό όσον αφορά την καταστολή, την απόλυση εισαγγελέων και δικαστών που δεν κάνουν τη δουλειά τους.

Στη Βόρεια Μακεδονία είναι κοινό μυστικό ότι οι εισαγγελείς και οι δικαστές κρατούν υποθέσεις στα συρτάρια για χρόνια και χρόνια μέχρι να παραγραφούν. Πρέπει να αλλάξουμε τον ποινικό κώδικα για να τον ευθυγραμμίσουμε με την πρακτική της ΕΕ, να επαναφέρουμε τα εγκλήματα που σχετίζονται με κατάχρηση δημόσιας εξουσίας και να αυξήσουμε τα χρόνια παραγραφής.

Ποιο είναι το χρονοδιάγραμμά σας στις ενταξιακές συνομιλίες;

Το επίπεδο προετοιμασίας μας σε οκτώ κεφάλαια είναι παρόμοιο με του Μαυροβουνίου. Ελπίζω να αντιμετωπίσουμε το διμερές εμπόδιο που απομένει σε μερικούς μήνες. Τότε θα μπορέσουμε πολύ γρήγορα να επανασυνδεθούμε με την Αλβανία στη διαδικασία διαπραγματεύσεων.

Εργαζόμαστε προς τον ορίζοντα του 2030. Η επίτροπος για τη Διεύρυνση μίλησε για το κλείσιμο των ενταξιακών συνομιλιών με το Μαυροβούνιο και την Αλβανία το 2026-2027. Δίνεται μια μοναδική ευκαιρία στην κυβέρνησή μας να ανοίξει και να κλείσει τις ενταξιακές συνομιλίες εντός μιας θητείας.