SOS για τα «βακτήρια καθρέφτες» – «Απειλούν να εξαφανίσουν την ανθρωπότητα»
Οι προσπάθειες για τη δημιουργία βακτηρίων «καθρέφτη» ώστε να δημιουργηθεί συνθετική ζωή στο εργαστήριο θα μπορούσαν να αφανίσουν την ανθρωπότητα καθώς θα αποτελούσαν μια ριζική απόκλιση από τη ζωή όπως την ξέρουμε, προειδοποιούν 38 επιστήμονες από εννέα χώρες.
Αν ολοκληρωθεί η ανάπτυξη των συνθετικών βακτηρίων μέσα στην επόμενη δεκαετία, όπως λένε οι ειδικοί, αυτά τα βακτήρια θα μπορούσαν να προκαλέσουν την εύκολη εξάπλωση θανατηφόρων λοιμώξεων με συνέπεια μια «πρωτοφανή και μη αναστρέψιμη βλάβη» στη ζωή στη Γη.
Ο συνασπισμός των επιστημόνων εξηγεί ότι η δημιουργία των λεγόμενων κατοπτρικών βακτηρίων – μια μορφή ζωής που κατασκευάζεται με βιολογικά μόρια σε σχήματα αντίθετα από αυτά που υπάρχουν στη φύση – θα μπορούσε να αποδειχθεί καταστροφική και γι’ αυτό πρέπει να σταματήσει το εγχείρημα. Υπάρχουν «πρωτοφανείς και σε μεγάλο βαθμό παραγνωρισμένοι κίνδυνοι» λένε.
Στην ανάλυσή τους που δημοσιεύτηκε στο περιοδικό Science και επικαλείται σε άρθρο του το Sky News, οι επιστήμονες αναφέρουν ότι τα ευρήματά τους «υποδηλώνουν ότι τα βακτήρια ‘καθρέφτης’ θα μπορούσαν πιθανώς να παρακάμψουν πολλούς ανοσοποιητικούς μηχανισμούς προκαλώντας δυνητικά θανατηφόρες λοιμώξεις σε ανθρώπους, ζώα και φυτά».
«Δεν μπορούμε να αποκλείσουμε ένα σενάριο στο οποίο ένα βακτήριο ‘καθρέφτης’ δρα ως εισβολέας σε πολλά οικοσυστήματα, προκαλώντας διάχυτες θανατηφόρες λοιμώξεις σε ένα σημαντικό κλάσμα φυτικών και ζωικών ειδών, συμπεριλαμβανομένου του ανθρώπου. Ακόμα και ένα τέτοιο βακτήριο με στενότερο εύρος ξενιστών και την ικανότητα να εισβάλλει μόνο σε ένα περιορισμένο σύνολο οικοσυστημάτων θα μπορούσε να προκαλέσει μη αναστρέψιμη βλάβη» σημειώνουν.
Και προσθέτουν: «Ελλείψει αδιάσειστων στοιχείων για καθησυχασμό, η άποψή μας είναι ότι τα βακτήρια καθρέφτες και άλλοι οργανισμοί καθρέφτες δεν πρέπει να δημιουργηθούν». Ο Jack Szostak, συνσυγγραφέας της μελέτης και νομπελίστας χημικός του Πανεπιστημίου του Σικάγο το 2019, δήλωσε από την πλευρά του ότι αν δημιουργηθούν ισχυρά βακτήρια «καθρέφτης» και απελευθερωθούν στη φύση (ή δραπετεύσουν από τον περιορισμό), θα αντιμετωπίζαμε μια πρόκληση πολύ χειρότερη από κάθε άλλη στο παρελθόν και πολύ πέρα από την ικανότητά μας να ανταποκριθούμε».
Πώς λειτουργούν τα βακτήρια «καθρέφτης»
Η ζωή έχει την ιδιότητα του χεριού ακόμη και σε μοριακό επίπεδο. Η έλικα του DNA είναι πάντα δεξιόστροφη, ενώ τα αμινοξέα – τα δομικά στοιχεία των πρωτεϊνών – έχουν αριστερόστροφο σχήμα.
Αν και τα μόρια μπορούν να υπάρχουν και με την κατοπτρική τους εικόνα, η ζωή δομήθηκε με μια συγκεκριμένη στροφή. Οι επιστήμονες προσπαθούν να δημιουργήσουν συνθετική ζωή, φτιαγμένη στο είδωλο. Αν όμως μια συνθετική μορφή ζωής δραπετεύσει από ένα εργαστήριο, τότε θα είναι αόρατη στις άμυνες της φύσης. Τα ανοσοποιητικά μας συστήματα θα ήταν άχρηστα. Το ίδιο και τα εμβόλια και τα αντιβιοτικά.
Όπως εξηγούν οι ειδικοί, αυτή η μορφή ζωής δεν υπήρξε ποτέ ή δεν εξελίχθηκε στη φύση, συνεπώς όλες οι βιολογικές αλληλεπιδράσεις θα είναι διαφορετικές ή πιθανόν να μην λειτουργούν – με ό,τι κίνδυνους αυτό συνεπάγεται.
Καθώς αυτά τα βακτήρια θα είναι δομικά αντίστροφα, οι φυσικοί θηρευτές των βακτηρίων, τα αντισώματα και άλλοι φυσικοί μηχανισμοί άμυνας, δεν θα τα αναγνώριζαν ως απειλή και τίποτα δεν θα μπορούσε να σταματήσει την εξάπλωσή τους.
Ο Patrick Cai, ειδικός στη συνθετική γονιδιωματική και τη βιοασφάλεια στο Πανεπιστήμιο του Μάντσεστερ και ένας από τους 38 που εκφράζουν την αντίθεσή τους στο εν λόγω εγχείρημα, δήλωσε ότι «ενώ τα βακτήρια ‘καθρέφτες’ είναι ακόμη μια θεωρητική έννοια και κάτι που πιθανότατα δεν θα δούμε για μερικές δεκαετίες, έχουμε μια ευκαιρία να εξετάσουμε και να προλάβουμε τους κινδύνους προτού αυτοί προκύψουν».
Όπως λέει, «αυτά τα βακτήρια θα μπορούσαν ενδεχομένως να αποφύγουν τις άμυνες του ανοσοποιητικού συστήματος, να αντισταθούν στους φυσικούς θηρευτές και να διαταράξουν τα οικοσυστήματα. Με την ευαισθητοποίηση από τώρα, ελπίζουμε να κατευθύνουμε την έρευνα με τρόπο που να δίνει προτεραιότητα στην ασφάλεια για τους ανθρώπους, τα ζώα και το περιβάλλον».
Επιστήμονες, ανάμεσά τους και νομπελίστες, ζητούν παγκόσμιο διάλογο και αυστηρή εποπτεία, τονίζοντας ότι οι κίνδυνοι υπερβαίνουν κατά πολύ τα πιθανά οφέλη.