Μην πετάξεις τίποτα

Τι είναι για σένα η πατρίδα σου; Αυτή είναι η πιο δύσκολη ερώτηση που μπορείς να κάνεις σε έναν Ελληνα, γιατί στην πραγματικότητα δεν ξέρει ούτε τι θέλει να πει ούτε τι θες να ακούσεις εσύ που τον ρωτάς, μπας και αποφύγει να απαντήσει στ’ αλήθεια. Είναι και λίγο κριντζ να μιλάς πια για τέτοια πράγματα, λίγο μελό, λίγο κοινότοπο. Ολα έχουν ειπωθεί χιλιάδες φορές, έχουν σμιλευθεί σε αφηγήματα κάθε λογής, έχουν ποδοπατηθεί σε έναν καταιγισμό ειδήσεων, προσωπικών και συλλογικών περιπετειών.

Οταν όμως δεν χρειάζεται να την ορίσεις δυνατά, από μέσα και όχι απ’ έξω, η πατρίδα μοιάζει λίγο με μπαλωτή κουβέρτα, ραμμένη με το χέρι. Μικρά, ακανόνιστα κομμάτια ύφασμα, που σχεδόν από μόνα τους έχουν αποφασίσει ποια είναι η θέση τους. Κάποια τα αναγνωρίζεις εύκολα: η ιστορία ενός προπάππου που δεν γνώρισες ποτέ και γύρισε με ένα πόδι από τον Σαγγάριο μπλέκεται με ένα ισόγειο στους Αμπελόκηπους, γεμάτο τρύπες από σφαίρες, που στέγαζε κάποτε ένα ανύπαντρο ζευγάρι. Η «Αντιγόνη», μια ρίζα συκιάς από το χωριό, ένα μίνι-μάρκετ, ένα πράσινο αυτοκίνητο με στραπατσαρισμένο φανάρι. Ο αρακάς που δεν τρώγεται, η μεταγλώττιση του «Ηρακλή», οι «γάτες του Αϊ-Νικόλα», η θάλασσα της Κιμώλου. Η προσγείωση, τρία κεριά, τα τραπεζάκια έξω. Οσο πιο πολύ κοιτάς το πάτσγουορκ, όμως, τόσο πιο πολύ ξεπροβάλλουν υφάσματα που δεν καταλαβαίνεις γιατί είναι εκεί: ένα ποτάμι σφαγμένα γυναικόπαιδα που όλοι κάνουν πως δεν θυμούνται, μια τσίχλα στο παπούτσι, το κτίριο που καίγεται. Η νεκρή αλεπού στη λεωφόρο, οι αλαλαγμοί των άλλων, δύο πλατείες. Το μαυρισμένο μάτι, το «πειραγμένο» ταξίμετρο, ο λογαριασμός της ΔΕΗ. Το ετοιμόρροπο νεοκλασικό, η κατσαρίδα στην είσοδο, το κορίτσι που «έκοβε» χώμα με πλαστική κάρτα. Ενα αγόρι, ένα πρωτοσέλιδο. Η αλαζονεία, το παπατζιλίκι και η μίρλα. Ενας βίος φιλοτομάρης.

Η συλλογική ύπαρξη πλέκεται σε κάθε σημείο ραφής, που φωτίζει ασυνείδητα το πιο βαθύ σκοτάδι. Δεν σπάει, δεν πετιέται, δεν χρήζει επιμέλειας – κάθε κομμάτι έχει τον λόγο του, κάθε σημείο, όσο απεχθές ή αποκρουστικό κι αν μοιάζει, παίζει τον ρόλο του. Τη βρίζεις και την υπερασπίζεσαι περίπου με την ίδια ένταση, γιατί δένει τις νίκες σου με τις νίκες των απέναντι, την ντροπή με την ελπίδα, τον συμβιβασμό με την αντίσταση, τη ματαίωση με το χαμόγελο στο ξέφωτο. Είναι το μυστικό τοπίο πίσω από κάθε παράπονο για «εδώ και τώρα», άδικο ή δίκαιο. Είναι μακρά ζεϊμπέκικα, χοροί κωλοελλήνων που δεν λένε να τελειώσουν και η υπομονή ενός χειμώνα ακόμα (μα πόσο ακόμα;), μπας και καθαρίσουμε για τα επόμενα δέκα χρόνια. Είναι οι παλιοί και οι ξενιτεμένοι φίλοι, οι ήλιοι-αρχηγοί, η Σούλα και ο Δεσποτίδης, τα «μητσοτάκ». Κι ας μην τα ξέρεις, ας μην τα γνώρισες ποτέ, κι ας τα αρνείσαι μετά βδελυγμίας. Και ας σου περνούν τόσο αδιάφορα όσο περνούν στις Συννεφούλες αυτοί με τους οποίους τριγυρνούν κάθε βράδυ.

Αν όλα μαζί είναι η πατρίδα, αν αυτή σου έλαχε σ’ αυτήν τη ζωή, τι σου πρόσφερε αλήθεια για να της δώσεις πίσω; Γιατί έχεις κάποιο χρέος απέναντί της; Μόνο ένα: «Δόξα είναι η ευθύνη της δικής μας αλλαγής». Δεν υπάρχει κανείς να σου πει πώς γίνεται. Σειρά σου να το βρεις.