Πόσο ασφαλή είναι τα ελληνικά μουσεία;

Ενώ ο κουρνιαχτός από την κινηματογραφική ληστεία στο Λούβρο με λεία κοσμήματα εκτιμώμενης αξίας 88 εκατ. ευρώ αρχίζει να κατακάθεται, το ερώτημα που προκύπτει σχεδόν αυθόρμητα στα χείλη όλων είναι κατά πόσο είναι ασφαλή τα ελληνικά μουσεία και πόσο προετοιμασμένα μπροστά στο ενδεχόμενο μιας ανάλογης επίθεσης.

«Κανείς δεν μπορεί με βεβαιότητα να πει πόσο ασφαλή είναι τα μουσεία μετά τη ληστεία – σοκ στο Λούβρο», λέει στα «ΝΕΑ» η γενική διευθύντρια του MOMus, που έχει στην ευθύνη της πέντε μουσειακούς χώρους, Φανή Τσατσάια. «Κάνουμε όλες τις απαραίτητες κινήσεις, επανεξετάζουμε τα συστήματα ασφαλείας και τα πρωτόκολλα, αλλά πάντα υπάρχει και το απρόβλεπτο». Και η πρόεδρος της Πανελλήνιας Ενωσης Υπαλλήλων Φύλαξης Αρχαιοτήτων, Γεωργία Κονδύλη, προσθέτει: «Η πρόσφατη ληστεία στο Λούβρο αποδεικνύει ότι ακόμη και ένα πολύ καλά φυλασσόμενο μουσείο μπορεί να αποδειχθεί μη ασφαλές μπροστά σε μια κακόβουλη ενέργεια».

«Άπαξ και βρεθεί ένα μουσείο στο στόχαστρο ληστών, το πιθανότερο είναι ότι θα καταφέρουν να φτάσουν στη λεία τους. Το ζήτημα είναι αν θα μπορέσουν να φύγουν με αυτή», λέει στα «ΝΕΑ» έμπειρο στέλεχος μεγάλου μουσείου με έδρα στην Αθήνα. Οι ασκήσεις που γίνονται σε συνεργασία με την Αστυνομία έχουν ως στόχο οι Αρχές να βρίσκονται στο μουσείο το αργότερο μέσα σε τέσσερα λεπτά, αναλόγως με την ώρα της επίθεσης, την κίνηση που ενδεχομένως συναντήσουν οι αστυνομικοί και υπό την προϋπόθεση ότι ο στόχος βρίσκεται εντός αστικού ιστού. Δεν είναι τυχαίο άλλωστε ότι στην περίπτωση του Λούβρου υπήρξε διάσταση απόψεων σχετικά με τη διάρκεια της κλοπής, όπου το υπουργείο Πολιτισμού έκανε λόγο για τέσσερα λεπτά και το Εσωτερικών για επτά.

Ρόλο βεβαίως παίζει και το κτίριο το οποίο λειτουργεί ως έδρα του μουσείου. Η αίθουσα Απόλλων στο Λούβρο, επί παραδείγματι, είχε εύκολη σχετικά πρόσβαση στον δρόμο και η μπαλκονόπορτα δεν ήταν θωρακισμένη ούτε με προστατευτική μεταλλική μπάρα ούτε με άθραυστα τζάμια επειδή δεν επιτρέπονται παρεμβάσεις στο κτίριο ως διατηρητέο. Αντιθέτως, στα καθ’ ημάς, το Μουσείο Μπενάκη, αν και νεότερο μνημείο, είναι θωρακισμένο καθώς πολλά από τα παράθυρά του έχουν κάγκελα, διπλά τζάμια και ορισμένα έχουν και κατεβασμένα τα ρολά, όπως εξηγεί ο επιστημονικός διευθυντής του, δρ Γιώργης Μαγγίνης.

Προστατευμένη λόγω σχεδιασμού του κτιρίου είναι και η μόνιμη έκθεση των θησαυρών του Αρχαιολογικού Μουσείου Θεσσαλονίκης, καθώς δεν υπάρχει πρόσβαση στον δρόμο, γεγονός που καθιστά το μουσείο πολύ ασφαλές, εξηγεί η γενική διευθύντριά του, δρ Αναστασία Γκαδόλου.

Ασφάλεια

«Πέρα από τη διαρκή αναβάθμιση των συστημάτων ασφαλείας, το ΑΜΘ είναι το μοναδικό που διαθέτει τεχνολογία RFID: κάθε έκθεμα έχει σημανθεί με ετικέτα, ώστε κάθε του κίνηση να καταγράφεται, οπότε είναι αδύνατον, ακόμη κι αν κάποιος παραβιάσει μια προθήκη και πάρει ένα αντικείμενο, να μη γίνουν άμεσα αντιληπτές οι κινήσεις του», προσθέτει η Αναστασία Γκαδόλου.

«Η φύλαξη πιστεύω ότι είναι επαρκής με όλα τα σύγχρονα μέσα και τα πιο επικαιροποιημένα πρωτόκολλα. Ακόμη και στα σημεία όπου γίνονται εργασίες και υπάρχουν σκαλωσιές έχουμε φροντίσει να υπάρχει επιπλέον έλεγχος, ενώ υπερδιπλασιάζουμε το προσωπικό όταν έχουμε μεγάλες εκδηλώσεις», επισημαίνει η Φανή Τσατσάια, αναφερόμενη στους χώρους του MOMus.

«Είναι σημαντικό να γίνεται προσπάθεια για τη βελτίωση των συστημάτων ασφαλείας, ο ανθρώπινος παράγοντας όμως δεν μπορεί να υποκατασταθεί. Το σύστημα θα σου δώσει σήμα ότι κάτι συμβαίνει, αλλά αν δεν επέμβει ο φύλακας… Η έλλειψη προσωπικού είναι ένα μεγάλο πρόβλημα, όπως αποδείχθηκε και στο Λούβρο, όπου οι εργαζόμενοι το είχαν ήδη επισημάνει και είχαν προχωρήσει σε απεργίες», λέει η Γεωργία Κονδύλη. «Οι ελλείψεις σε φυλακτικό προσωπικό αυτή τη στιγμή στην Ελλάδα αγγίζουν το 50%. Οι μόνιμοι αρχαιοφύλακες είναι περίπου 1.500 και άλλοι τόσοι προσλαμβάνονται εποχικά από Απρίλιο μέχρι Οκτώβριο, ενώ τους υπόλοιπους μήνες αριθμούν περί τους 500 για να αντιμετωπίζονται στοιχειωδώς οι ανάγκες. Και, ξέρετε, θησαυροί δεν φυλάσσονται μόνο στο Εθνικό Αρχαιολογικό», συνεχίζει και αναφέρει ότι εκκρεμούν από το 2022 οι 450 προσλήψεις μόνιμου προσωπικού.

Οι βανδαλισμοί

«Ο μεγαλύτερος κίνδυνος για την ασφάλεια των μουσείων είναι η περικοπή κονδυλίων, πρώτη συνέπεια της οποίας είναι η μείωση προσωπικού, που επηρεάζει και τους φύλακες», σχολιάζει ο Γιώργης Μαγγίνης και υποστηρίζει ότι στην υπόθεση του Λούβρου περισσότερο όλων τον προβλημάτισε η παραβίαση των προθηκών. «Αν κατάφεραν να σπάσουν αυτές τις βιομηχανικές προθήκες υψηλών προδιαγραφών, τι μπορεί να συμβεί σε πιο απλές ή παλιού τύπου;», θέτει το ερώτημα.

Τόσο για τον Γιώργη Μαγγίνη όσο και για τη Φανή Τσατσάια δεν είναι μια ενδεχόμενη κλοπή που τους τρομάζει περισσότερο, όπως λένε, αλλά ο βανδαλισμός ενός έργου, καθώς και στα μουσεία ευθύνης τους υπάρχουν πολλά εκτεθειμένα αντικείμενα.

Ατυχές, αναμενόμενο ή μη, το περιστατικό της κλοπής στο Λούβρο ίσως αποτελεί μια πολύ καλή ευκαιρία για να ξαναδούν μικρά και μεγάλα μουσεία τα συστήματα και τα πρωτόκολλα ασφαλείας τους, αλλά και να ληφθεί υπ’ όψιν στον σχεδιασμό ασφαλείας του «νέου» Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου.