Niko se ne povlači, Cetinje uzavrelo

Lomljenje nadzornih kamera na Cetinju, incident između sveštenika i novinarske ekipe Televizije Crne Gore u Cetinjskom manastiru, performans usmjeren protiv mitropolita Joanikija pred manastirom, konflikt između odbornika cetinjskog parlamenta sa grupom mladića na Cetinju – događaji su koji dodatno usijavaju atmosferu pred najavljeno ustoličenje mitropolita Joanikija koje je zakazano za nedjelju 5. septembar na Cetinju.

Crna Gora ide ka jednom prilično rizičnom danu koji bi mogao, prema očekivanjima, da obiluje rizičnim situacijama a možda i sukobima, a nije urađeno dovoljno da se to prevenira, kaže politički analitičar Zlatko Vujović komentarišući aktuelni društveni ambijent u Crnoj Gori tri dana pred najavljenu ceremoniju Srpske pravoslavne crkve (SPC) u Cetinjskom manastitu.

Vujović za Radio Slobodna Evropa(RSE) kaže da je postojalo rješenje za sve probleme, a jedno je bilo da se intronizacija Joanikija izmjesti sa Cetinja:

“Napetosti su se mogle izbjeći i tako što je intronizacija mogla da se obavi kao vjerski obred i da niko na to ne obrati pažnju. Ali činjenica je, da su SPC i Vlada Crne Gore insistirali da se od toga napravi jedan sibolički događaj koji treba da nosi političku dimenziju, a ne isključivo vjersku. Takođe vidimo da i druga (procrnogorska) strana podstaknuta time,  povukla poteze koji se mogu ocjeniti nespremnošću da se povuku u odnosu na stavove druge strane”.

Ustoličenje mitropolita Joanikija je zakazano za 5. septembar na Cetinju.

Crnogorske nacionalne organizacije i udruženja, gotovo kompletna opozicija predvođena Demokratskom partijom socijalista i Opština Prijestonice Cetinje zahtijevaju od SPC da izmjeste ustoličenje Joanikija u neki od hramova u drugim gradovima Crne Gore. Svi oni su najavili da će na dan ustoličenja Joanikija prisustvovati protestu na Cetinju.

Za njih, čin ustoličavanja Joanikija u Cetinjskom manastiru, predstavlja nagovještaj „okupacije“ Crne Gore, klerikalizaciju društva i pokušaj uvođenja Crne Gore u takozvani „srpski svet“. Dolazak na Cetinje na protest protiv ustoličenja Joanikija najavili su poslanici opozicionih partija i sam predsjednik Crne Gore Milo Đukanović.

Politički analitičar Zlatko Vujović podsjeća da je državna vlast u rukama prosrpskih partija, a da SPC kontroliše ključna ministarstva, dok su pristalice procrnogorskih partija u opoziciji. Zato Vujović smatra da je aktuelna Vlada i stranke vlasti treba da pokažu toleranciju prema onima koji će protestovati na Cetinju:

“Ako policija ne može da garantuje bezbjednost prisutnima, pa čak ni novinarima, ali imamo dva rizična skupa gdje pristalice jednih i drugih mogu da izazovu incidente, onda treba da se zabrane oba skupa i odlože za neka bolja vremena”.

Vujović ističe da je veća odgovornost na prosrpskim partijama koje su na vlasti i drže aparat sile.

“Ja se nadam da će Vlada donijeti odluku da se svi skupovi na Cetinju zabrane. Ako već SPC nije spremna da odloži intronizaciju Joanikija, onda Vlada Crne Gore treba da preuzme odgovornost i ne dozvoli održavanje ni jednog skupa. Sprječavanje protivnika ustoličenja da protestuju, a davanje obezbjeđenja, zaštite i logistike predstavnicima SPC bi bila diskriminacija i ograničavanje ljudskih prava”, kaže Vujović.

Incident u Cetinjskom manastiru

Incident u Cetinjskom manastiru između sveštenika i novinarske ekipe Televizije Crne Gore 1. septembra, posljednji je u nizu  događaja koji su  doprinijeli tenzijama pred najavljeno ustoličenje mitropolita crnogorsko primorskog SPC  Joanikija u nedjelju 5. septembra.

Sveštenici Mitropolije nisu 1. septembra popodne, dozvolili novinarskoj ekipi  Televizije Crne Gore da snimaju unutar Cetinjskog manastira, a na snimcima koji su objavljeni na društvenim mrežama vidi se oštar verbalni sukob sveštenika sa novinarkom i snimateljem. Veće incidente je spriječila policija, a novinari Javnog servisa su podnijeli krivične prijave protiv sveštenika i osoba koje su bile sa njima zbog vrijeđanja i onemogućavanja obavljanja posla.

Istovremeno desetak građanskih aktivistkinja, je održalo performans ispred Cetinjskog manastira pod nazivom "Ne! - Jevanđelju mržnje". One su stajale sa transparentima na kojima su bila ispisane poruke “ne okupaciji crnogorskih svetinja, ne krađi crnogorske istorije, ne mržnji, ne negatorima Crne Gore, ne fašizmu". Aktivistkinjama takođe nije bilo dozvoljeno da uđu u portu Manastira.

Ovim povodom je iz Mitropolije SPC saopšteno da je snimanje u manastiru zabranjeno bez prethodnog odobrenja Mitropolije i da je to jasno naznačeno unutar objekta. 

“Nije teško zaključiti da je i ovaj događaj samo jedna kockica mozaika u cilju stvaranja pritiska na Mitropoliju zbog predstojećeg ustoličenja novoizabranog mitropolita i ugrožavanja ljudskih i vjerskih prava vjernika Mitropolije”,  konstatuje informativna služba Mitropolije.

Menadžment Javnog servisa RTCG je izrazio žaljenje što neodgovorno ponašanje pojedinaca dovodi do podizanja tenzija i ako je tome na bilo koji način doprinijela Televizija Crne Gore.

“Očekujemo da će policija sprovesti objektivnu i nepristrasnu istragu, a RTCG će, svakako, tražiti izjašnjenje zaposlenih uključenih u ovaj slučaj”, kaže se u saopštenju menadžmenta RTCG.

Opozicija osuđuje ponašanje sveštenika prema novinarima

Socijaldemokrate Cetinja pozvale su nadležne da što prije indentifikuju i procesuiraju napadače na kamermana i novinarku Televizije Crne Gore.

“Vidjeli smo kako se pojedini predstavnici Srpske pravoslavne crkve u Crnoj Gori odnose prema crnogorskim svetinjama i Crnogorcima na prijestonom Cetinju. Zabranjuju, kunu, vrijeđaju”, kazali su iz SD-a i poručili da će se izboriti da građani „mogu ući u svoju najveću svetinju, pomoliti se a da ih na vratima ne dočekuju kletve i uvrede“.

Napad na novinarsku ekipu osudili su i iz najjače opozicione Demokratske  partije socijaliste.

„Od danas je izlišno i pominjati kako se u manastiru, uz sveštenstvo, nalaze mnoga sumnjiva lica - a ovaj događaj dodatno podgrijava sumnje da su u njemu smještena i lica sa kriminalnom prošlošću iz susjedstva", navodi se u saopštenju.

Pozvali su direktora uprave policije da saopšti ko su lica koja su brutalno vrijeđala i onemogućila ekipi Javnog servisa da obavi radni zadatak.

Ostali incidenti tri dana pred ustoličenje

Nepoznate osobe polomile su u toku noći dvije nadzorne kamere, saopšteno je iz Prijestonice Cetinje.

Kako su naveli, oštećenje kamera konstatovano je nakon detaljnog pregleda, zbog čega je nadležni Centar informacionog sistema Prijestonice Cetinje podnio prijavu Odjeljenju bezbjednosti Cetinje. Kamere su se nalazile na izlazu prema magistralnom putu Cetinje – Budva, a postavljene su prošle godine.

Takođe na Cetinju u centru grada je došlo do incidenta između odbornika Demokata Danila Mrvaljevića i grupe mladića. Tim povodom su iz vladajuće Demokratske Crne Gore apelovali:

“Ma koliko da je situacija ciljano zategnuta, da građani smognu snage, ohlade glavu i odupru se nametnutoj atmosferi nasilja. Da se prema svojim sugrađanima, ma ko bili i ma kojoj političkoj opciji pripadali, odnose s poštovanjem i dostojanstveno“, kaže se u saopštenju.

Policija se nije  na zahtjev RSE oglasila povodom ovog incidenta.

Pripreme za ustoličenje Joanikija

Za najavljeno ustoličenje mitropolita SPC Joanikija, Mitropolija je medijima poslala poziv za akreditaciju. U tom pozivu se  navodi da će ustoličenje u Cetinjskom manastiru početi u nedjelju u 8 sati ujutru. Prethodno je mitropolit Joanikije saopštio u video poruci da ne odustaje od ustoličenja u Cetinjskom manastiru.

Kako se zbog najavljenih protesta, očekuje i veliko prisustvo policije na Cetinju, Savjet za građansku kontrolu rada policije  zatražio je od Uprave policije “da svi policajci budu vidno označeni odgovarajućom identifikacijom ili numeričko-slovnom oznakom”.

Zamjenik gradonačelnika Cetinja Petar Marković uputio je, otvorenim pismom, molbu državnom vrhu i SPC, da preinače odluku o ustoličenju mitropolita Joanikija na Cetinju pozivajući Crnogorce da 5. septembra budu na Cetinju.

“Ne želimo sukobe ali ste se grdno prevarili ako mislite da svoje braniti nećemo. Braniti, zato što želimo domovinu koja je građanska, multietnička, antifašistička, proevropska. Posustati i odustati nećemo nikad”, napisao je između ostalog Marković.

Premijer Zdravo Krivokapić je za 3. septembar zakazao sjednicu Vijeća za nacionalnu bezbjednost na kojoj će biti razmotrena situacija u Crno Gori u svijetlu aktuelne ceremonije SPC na Cetinju. Prethodno je ministar unutrašnjih poslova Sergej Sekulović saopštio da procjena bezbjednosti generalno nije povoljna, ali da se konstatno procjenjuje “da li će bezbjednost biti toliko nepovoljna da bi skupovi na Cetinju bili zabranjen”.