Svi putevi desničara iz Srbije ka desnici u Italiji
Simbol keltskog krsta i slogan "White pride" (eng. beli ponos), obeležje neonacističkih grupa, jedan je od detalja sa skupa na kojem su se italijanski ultradesničari predstavili istomišljenicima u Beogradu.
Majicu sa ovim simbolima nosio je jedan od prisutnih na tribini na kojoj su predstavnici organizacije "Studentski blok" (Blocco Studentesco) govorili u beogradskom Klubu 451, što se može videti na fotografijama koju je ovaj klub objavio na društvenoj mreži Telegram.
"Studentski blok" je omladinski ogranak neofašističke organizacije "KazaPaund" (CasaPound), čiji članovi i simpatizeri su učestvovali u napadima na migrante i antifašiste u Italiji.
Događaj je održan u poznatom beogradskom okupljalištu ultradesničarskih grupa, dan uoči italijanskih izbora, 24. septembra, na kojima je tamošnja krajnja desnica odnela pobedu.
Pripadnici italijanske krajnje desnice već godinama održavaju dobre odnose sa grupama iz Srbije sa kojima dele slične vrednosti.
Đorđo Frušone (Giorgio Fruscione), analitičar Italijanskog instituta za međunarodnu politiku, rekao je u razgovoru za Radio Slobodna Evropa (RSE) da su ekstremni desničari iz Italije i Srbije našli zajednički jezik na antiliberalnim i antizapadnim temama.
Kako su u Beogradu 'sučeljavane ideje' militanata
Poslednji susret italijanskih i srpskih ultradesničara desio se 24. septembra u Klubu 451 u Beogradu. Konferencija nije bila medijski propraćena, a o njenom održavanju je na svom Telegram kanalu izvestio "Studentski blok", koji je objavio nekoliko fotografija sa tog događaja.
"Bio je to trenutak sučeljavanja ideja mladih srpskih i italijanskih militanata", napisali su u opisu fotografija.
Kako se navodi u kratkoj objavi, tokom posete glavnom gradu Srbije gosti iz Italije su posetili i groblje na kojem su sahranjeni italijanski vojnici iz Prvog svetskog rata u okviru Novog groblja.
Ko su zastupnici 'Kluba 451'?
Na prezentaciji su govorili predstavnik "Studentskog bloka" Serđo Filakioni (Sergio Filacchioni) i Marko Gajinović, koji se u Agenciji za privredne registre vodi kao zastupnik Kluba 451.
Kako je ranije pisao Radio Slobodna Evropa (RSE), Gajinović je povezan sa ekstremno desničarskim grupama "Zentropa Srbija" i "Nacionalni srpski front".
Potonja se vezuje uz ime Gorana Davidovića, nekadašnjeg vođe neonacističke grupe "Nacionalni stroj", čiji rad je Ustavni sud zabranio 2011. godine.
Gajinović je 2017. godine bio deo grupe ekstremnih desničara koja je na prostorijama nevladine Inicijative mladih za ljudska prava lepila plakate sa porukom "Soroševi plaćenici", aludirajući na Džordža Soroša (George Soros), osnivača Fondacije za otvoreno društvo.
Inicijativa mladih za ljudska prava bavi se, između ostalog, suočavanjem sa prošlošću i upozorava na veličanje ratnih zločinaca u Srbiji.
Gajinović je učestvovao i na komemorativnim skupovima u čast Milana Nedića, premijera kvislinške vlade Srbije u vreme nacističke okupacije.
U Klubu 451, koji zastupa Gajinović, za RSE nisu želeli da detaljnije govore o tome šta je bio cilj posete gostiju iz Italije. Kako objašnjavaju, sve je već rečeno na plakatu. Dodaju i da "Klub 451 nije politička organizacija i ne učestvuje ni u kakvoj političkoj utakmici pa se samim tim ne identifikuje ni sa jednom političkom ideologijom".
"Ako Vas pak interesuje da li postoji neka ideologija bliska našem kolektivu, mi vam odmah možemo dati odgovor - anarhizam nam je najbliži srcu i simpatišemo ideje ekstremnog centra", navodi se u pisanom odgovoru.
Klub 451 je dospeo u žižu javnosti kao prostor u kojem je početkom ove godine trebalo da bude održan koncert švajcarske muzičarke koja izvodi obrade neonacističkih bendova. Koncert je nakon burne reakcije antifašističkih organizacija i dela javnosti otkazan.
Ovaj lokal redovno organizuje događaje na kojima učestvuju različite ekstremističke organizacije iz Srbije.
Među njima se izdvaja "Srbska akcija" koja je široj javnosti poznata po rasističkim akcijama protiv romske populacije i organizovanju skupova sećanja za saradnike okupatora iz vremena Drugog svetskog rata. Ova grupa održava bliske veze sa militantnom ruskom organizacijom "Imperijalni legion", o čemu je RSE ranije pisao.
Na jednoj fotografiji na kojoj zajednički poziraju sa obeležjima "Studentskog bloka" i Kluba 451, se osim Gajinovića može videti i Aleksandar Vorkapić,jedan od osnivača srpskog ogranka krajnje desničarske organizacije "Generacija identiteta".
Ogranak ove organizacije, originalno nastale u Francuskoj, u Srbiji nije zaživeo. "Generacija identiteta" je svoje delovanje predstavljala kao borbu za očuvanje "evropskog identiteta" od migracija ljudi sa Bliskog istoga i Afrike.
Vorkapić je 2016. i 2020. godine bio na listi kandidata ultranacionalističke Srpske radikalne stranke (SRS) za odbornika u beogradskoj opštini Zvezdara.
SRS je od izbora 2022. godine vanparlamentarna partija, koju je 1991. osnovao Vojislav Šešelj, osuđen 2018. godine pred Haškim tribunalom za ratne zločine nad Hrvatima.
Vorkapić na svom Tviter profilu veliča srpske kvislinge iz Drugog svetskog rata, kao i grčku neonacističku organizaciju "Zlatna zora", čiji rad je sud u Atini 2020. godine označio kao delovanje kriminalne organizacije.
Privrženost krajnje desničarskim organizacijama u Italiji je na društvenim mrežama iskazao i marta 2018. godine, kada je pozvao italijanske glasače da na parlamentarnim izborima glasaju za "KazaPaund".
Njegova podrška nije im mnogo značila. Italijanski ultradesničari su dobili manje od jedan posto glasova i ostali su bez predstavnika u parlamentu.
Šta je 'Studentski blok'?
"Studentski blok", čiji su pripadnici boravili u Beogradu krajem septembra, je organizacija nastala 2006. godine kao ogranak tada već poznate neofašističke grupe "KazaPaund", s idejom da širi svoje ideje među akademcima.
Grupa koja je ime uzela po američkom piscu i poborniku fašizma Erzi Paundu (Pound) postala je popularna nakon što je 2003. skvotirala, odnosno bespravno se uselila, u napuštenu zgradu u Rimu.
Iako su naklonost šire javnosti pokušali da pridobiju isticanjem elemenata levih ideja – poput borbe za pravo na stanovanje – okosnica delovanja "KazaPaunda" je desničarska ideja o evropskom identitetu koji je, kako tvrde, ugrožen globalizacijom, liberalizmom i imigrantima sa Bliskog istoka i Afrike.
Italijanska novinska agencija ANSA je oktobra 2019. godine objavila vest da je policija u Rimu uhapsila trojicu pripadnika "KazaPaunda" zbog napada na momka koji je nosio majicu sa antifašističkim simbolima.
Slične metode primenjuje i omladinsko krilo "KazaPaunda". Na velikim studentskim demonstracijama u Rimu u oktobru 2008. godine došlo je do sukoba aktivista "Studentskog bloka" sa studentima koji su pokušali da odstrane ultradesničare sa skupa.
Ekstremisti su, međutim, odgovorili tako što su palicama u bojama italijanske zastave počeli da tuku demonstrante.
Na zvaničnom sajtu "Studentski blok" objavljuje nepotpisane tekstove o aktuelnim temama, kao i prikaze knjiga i sažete biografije mislilaca koje smatra bliskim svojim svetonazorima. Tu se, između ostalog, može pročitati pozitivni prikaz ruskog filozofa i fašističkog ideologa Ivana Iljina (Ilyin).
Iljin (1883 – 1954) je, kako podseća američki istoričar Timoti Snajder (Timothy Snyder) objavljivao članke pune divljenja za italijanskog fašističkog diktatora Benita Musolinija (Mussolini) i pisao da fašističko osvajanje vlasti predstavlja "čin spasenja".
U jednom članku kritikuju autore crtanog filma "Pepa Prase" jer su prikazali dve polarne medvedice koje žive u istopolnoj zajednici. Za nepotpisanog autora teksta naslovljenog "'Pepa Prase' je samo poslednja faza", ovaj potez je dokaz da "aktuelni lobisti istinskih moćnika guraju svoju globalističku agendu".
Simboli fašizma
Na svom sajtu "Studentski blok" daje i kratko obrazloženje simbola koji ova organizacija koristi – bele munje u crnom krugu.
"Munja koja prirodnom i direktnom sintezom silazi iz kruga predstavlja odlučnost, sposobnost da da glas usmeri ka zajednici, jednom rečju predstavlja sposobnost da se preduzme akciju u svetu", navodi se na sajtu.
Identičan simbol, samo u drugim bojama je, međutim, koristio i Britanski savez fašista, organizacija koja je delovala u Velikoj Britaniji od 1932. do 1940. godine, kada je zabranjena.
"Studentski blok" nije odgovorio na pisani upit RSE o gostovanju u Beogradu.
Radio Slobodna Evropa je posredstvom društvenih mreža kontaktirao i Serđa Filakionija, koji je predstavljao tu organizaciju u Klubu 451, ali on do zaključenja teksta nije odgovorio na upit da iznese više detalja o tom gostovanju i radu "Studentskog bloka".
Zajednička mržnja prema Zapadu
"KazaPaund" i njihov omladinski ogranak formalno odustali su od učestvovanja na izborima od 2018. godine, pa je njihovo prisustvo svedeno više na lokalni nivo, kaže za Radio Slobodna Evropa Đorđo Frušone (Giorgio Fruscione), analitičar Italijanskog instituta za međunarodnu politiku.
On objašnjava da ove grupe nemaju veliki broj aktivista, ali uspevaju da na antimigrantskim i antiLGBT temama nametnu svoju retoriku u javnom diskursu.
"Imaju dosta malih podgrupa preko kojih sumnjam da zapravo sprovode regrutaciju mladih i formiraju buduću elitu tih neofašističkih pokreta", kaže Frušone.
Veza između italijanskih i srpskih grupa sa krajnje desnice zasniva se prvenstveno na antizapadnim vrednostima, smatra Đorđo Frušone.
"To su iste vrednosti koje imaju postfašističke stranke i pokreti u Italiji. Dakle, one su protiv Evropske unije koja je, kako smatraju, oduzela suverenitet svojim članicama i promoviše vrednosti, poput LGBT prava koje su protiv 'tradicionalne porodice'. Dakle, ovo je glavna veza", kaže Frušone.
On dodaje da su italijanski neofašistički pokreti uočili da su takvi stavovi dominantno prisutni u Srbiji, Rusiji i Mađarskoj.
"Ne radi se toliko o ljubavi Srba i Italijana, nego o zajedničkoj mržnji prema tim vrednostima", smatra Frušone.
Raniji kontakti srpskih i italijanskih desničara
Pre nego što je postao zastupnik Kluba 451, Marko Gajinović bio je član Kulturnog kluba "Svetionik", koji pod tim imenom nije registrovan u Agenciji za privredne registre i nije aktivan na društvenim mrežama od leta 2020. godine.
Ta organizacija je juna 2017. u Beogradu organizovala tribinu pod nazivom "Paund i naslednici", na kojoj je govorio Alberto Paladino, član "KazaPaunda". Fotografije sa tog događaja objavio je Kulturni klub "Svetionik".
"Svetionik" je takođe ugostio članove ove italijanske ultadesničarske grupe. Na fotografijama koje je pre pet godina objavio "Svetionik" vide se muškarci sa zastavom "KazaPaunda" ispred spomenika na Gazimestanu na Kosovu.
Sa njima pozira i Marko Gajinović, današnji zastupnik Kluba 451. Gajinović je svojevremeno bio pripadnik "Nacionalnog srpskog fronta", neonacističke organizacije koja se dovodila u vezu sa Goranom Davidovićem poznatijim pod nadimkom Firer.
Davidović je bio vođa neonacističkog "Nacionalnog stroja". Bio je osuđen u Srbiji za izazivanje nacionalne, rasne i verske mržnje, a Apelacioni sud u Novom Sadu je tu presudu ukinuo 2019. godine.
Do ukidanja presude Davidović se skrivao u Italiji i Nemačkoj. U Srbiju se vratio februara 2020. godine.
Kontakti i sa drugim desničarima
Sa italijanskim ekstremnim desničarima sastajao se i Miša Vacić, prvi čovek ultranacionalističke "Srpske desnice", koji je bio kandidat za predsednika Srbije na izborima 2022. godine.
Vacić je maja 2021. bio među predstavnicima ekstremno desničarskih organizacija iz više evropskih zemalja koji su se okupili u Rimu. Skup u glavnom gradu Italije, pod sloganom "Naša Evropa" organizovala je italijanska neofašistička stranka "Nova snaga" (Forza Nuova).
Na njemu su, između ostalog, promovisane majice sa porukom "Fašizam za 21. vek".
Vacić je od kraja 2016. do početka 2017. godine bio zaposlen u Kancelariji za Kosovo Vlade Srbije, a na jednom od osnivačkih sastanaka njegovog pokreta gosti su bili britanski desničar Džim Doson (Jim Dowson), ruski intelektualac Leonid Savin, koji uređuje veb stranicu Konstantina Malofejeva, kojeg su SAD sankcionisale zbog podrške proruskim separatistima u Ukrajini.
Avgusta 2021. pripadnici italijanske grupe "Akcija Kultura Tradicija" (ACT) susreli su se sa pripadnicima desničarske grupe "Kormilo Srbija", a o toj poseti su obe organizacije objavile informaciju na svojim Telegram kanalima.
ACT su poznati po antimigrantskoj retorici i antiLGBT akcijama.
Organizacija "Kormilo" u više navrata je organizovala humanitarne koncerte za srpsko stanovništvo na Kosovu. Sarađivali su sa desno orijentisanom fondacijom "Junak", koju vodi Dragan Grmuša, o kojem je RSE ranije pisao.
Na društvenim mrežama su se decembra 2021. pohvalili da su obeležili godišnjicu smrti Nebojše Krstića, osnivača klerofašističke organizacije "Obraz", čiji rad je Ustavni sud Srbije zabranio 2012. godine.
Poseban segment saradnje srpskih i italijanskih ultradesničara odvija se pod paravanom humanitarnih akcija za Srbe sa Kosova.
Prema pisanju Vojvođanskog istraživačko-analitičkog centra (VOICE), italijanska humanitarna organizacija "Glas tišine" (ita. Una Voce nel Silenzio) je 2019. godine pokrenula akciju izgradnje kulturnog prostora u Velikoj Hoči, na jugozapadu Kosova.
Kako navodi VOICE, iza "Glasa tišine" stoje pripadnici neofašističkih kolektiva, među se ističe Stefano Pavezi, član desničarske stranke Lega bivšeg zamenika italijanskog premijera Matea Salvinija.
U organizovanju dobrotvornih događaja i tribina u Italiji učestvovao je "Studentski blok", a učesnik jedne od humanitarnih delegacija je bio i Đanluka Janone (Gianluca Iannone), vođa "KazaPaunda".
Kako je RSE ranije pisao, službe bezbednosti u Srbiji ne poklanjaju dovoljno pažnje ekstremnoj desnici u Vojsci Srbije i Ministarstvu unutrašnjih poslova niti prepoznaju taj vid ekstremizma kao problem.
Inače, Srbija i Italija imaju dobre odnose, ali susreti italijanskih i srpskih zvaničnika nisu naročito česti. Bivši premijer Italije Đuzepe Konte (Giuseppe Conte) posetio je Beograd u martu 2019. godine, i tom prilikom je izjavio da će njegova zemlja biti "ambasador Srbije na njenom putu ka Evropskoj uniji".