Tα πιο επικίνδυνα άγρια μανιτάρια στην Ελλάδα - Μεταμόσχευση ήπατος θα χρειαστεί ο μαθητής από τη Φλώρινα

Με αφορμή το περισταστικό δηλητηρίασης 16χρονου μαθητή από κατανάλωση άγριων μανιταριών σε χωριό της Φλώρινας, ο οποίος θα χρειαστεί μεταμόσχευση ήπατος, ο πρόεδρος των Μανιταρόφιλων Ελλάδας Γιώργος Κωνσταντινίδης, μίλησε για τα πιο επικίνδυνα άγρια μανιτάρια που υπάρχουν στη χώρα, περιγράφοντας τα χαρακτηριστικά τους

Είναι εύγευστα, υγιεινά αλλά κι άκρως επικίνδυνα κάποιες φορές, τα άγρια μανιτάρια, όπως φάνηκε κι από το πρόσφατο περιστατικό δηλητηρίασης μαθητή στο Βαρικό Φλώρινας.

Mεταμόσχευση ήπατος θα χρειστεί ο 16χρονος, που κατανάλωσε άγρια μανιτάρια την Παρασκευή και έπαθε οξεία δηλητηρίαση αποφάνθηκαν οι γιατροί νοσοκομείου του Μονάχου, όπου μεταφέρθηκε χθες, σε κρίσιμη κατάσταση. Σύμφωνα με τον πατέρα του παιδιού, με τον οποίο ήταν μαζί ο μικρός όταν συνεβη το περιστατικό, που μίλησε στην ΕΡΤ Κοζάνης, χρειάζεται μεγάλη προσοχή στην συλλογή των μανιταριών, αφού -όπως είπε- ακόμα κι ένας έμπειρος συλλέκτης μπορεί να κάνει λάθος. Ο ίδιος είναι συλλέκτης μανιταριών για 20 χρόνια.

Οπως εξήγησε ο πρόεδρος των Μανιταρόφιλων Ελλάδας Γιώργος Κωνσταντινίδης η περιοχή στην Φλώρινα, λόγω των κλιματολογικών συνθηκών, είναι ιδανική για την ανάπτυξη πολλών ειδών μανιταριών, ορισμένα από τα οποία είναι δηλητηριώδη. Όπως χαρακτηριστικά ανέφερε o ί διος, είναι προτιμότερο να πετάξουμε τα μανιτάρια που έχουμε μαζέψει αν δεν είμαστε απολύτως σίγουροι ότι είναι βρώσιμα.

Τα δηλητηριώδη μανιτάρια
Ο κ. Κωνσταντινίδης μιλώντας στο ΑΠΕ-ΜΠΕ τόνισε ότι ξεπερνούν τα 15 τα δηλητηριώδη είδη μανιταριών στην Ελλάδα, που μπορούν να επιφέρουν ακόμη και τον θάνατο.

Από αυτά τα 15 είδη, όπως επισημαίνει ο κ. Κωνσταντινίδης, ο οποίος -μεταξύ άλλων- έχει συγγράψει έξι βιβλία για τα μανιτάρια και ετοιμάζει άλλα δύο, τα πλέον επικίνδυνα είναι δύο, τα οποία ευθύνονται για το 90% των θανατηφόρων περιστατικών στην Ελλάδα (αλλά και στην Ευρώπη, όπου επίσης υπάρχουν). Πρόκειται για δύο αμανίτες, τον φαλλοειδή και τον εαρινό, τα οποία είναι ευμεγέθη και όμορφα μανιτάρια και γι' αυτό τραβούν συχνά την προσοχή των ερασιτεχνών συλλεκτών. Τα υπόλοιπα 13 είδη είναι είτε πολύ μικρά σε μέγεθος είτε πολύ σπάνια, οπότε δεν είναι εξίσου σύνηθες να τα συλλέξει κάποιος. Ένα είδος εξίσου επικίνδυνο με τα δύο πρώτα, το οποίο όμως έχει παρατηρηθεί πάρα πολύ σπάνια στην Ελλάδα και μόνο στην περιοχή των συνόρων με τη Βουλγαρία, είναι ο αμανίτης ο δυσώδης.

Περίπου 200 περιστατικά δηλητηρίασης από μανιτάρια ετησίως, συνήθως όχι σοβαρά
Κάθε χρόνο, σημειώνει ο κ. Κωνσταντινίδης, καταγράφονται στην Ελλάδα περίπου 200 περιστατικά ατόμων (καταναλωτών ή συλλεκτών), που προσέρχονται σε νοσοκομεία με την υποψία δηλητηρίασης από μανιτάρια, και συνήθως -αλλά όχι σε όλες τις περιπτώσεις- έχουν όντως δηλητηριαστεί από αυτά. Τα περισσότερα από αυτά τα περιστατικά είναι ασήμαντα ως προς τον κίνδυνο για την υγεία, αλλά κάθε τρία με πέντε χρόνια καταγράφεται και κάποια μοιραία εξέλιξη. Δυστυχώς, οι άνθρωποι που παρότι δεν έχουν γνώσεις και εξοικείωση με τα μανιτάρια, τα συλλέγουν και τα καταναλώνουν, επειδή μπορεί να μοιάζουν με ακίνδυνα βρώσιμα, είναι περισσότεροι από ό,τι θα ανέμενε κάποιος.

Όπως παρατηρεί ο κ. Κωνσταντινίδης, την καλύτερη απάντηση στο εύλογο ερώτημα σχετικά με το πώς είναι δυνατόν να συλλέγει μανιτάρια κάποιος που δεν γνωρίζει βασικά πράγματα για αυτά, τού την έχει δώσει ένας αστυνομικός της Τροχαίας: «Κι εγώ αναρωτιέμαι πώς είναι δυνατόν οι άνθρωποι να οδηγούν υπό την επήρεια αλκοόλ ή ουσιών και να παραβιάζουν τόσο συχνά τον κόκκινο σηματοδότη, αλλά δυστυχώς συμβαίνει και μάλιστα συχνά».

Τα τρία χαρακτηριστικά που μαρτυρούν ...δηλητήριο
Υπάρχουν κάποια μορφολογικά χαρακτηριστικά, που αν συνυπάρχουν σε ένα μανιτάρι, αυξάνονται οι πιθανότητες να πρόκειται για δηλητηριώδες είδος; «Και οι τρεις αμανίτες έχουν τα εξής κοινά χαρακτηριστικά: πρώτον, είναι ομπρελόμορφοι και αν αναστρέψουμε το "καπέλο" τους θα δούμε ελάσματα (ακτίνες) αντίστοιχα με αυτά που έχουν τα βρώσιμα μανιτάρια (πορτομπέλο, σαμπινιόν, πλευρώτοι), αλλά σε αυτή την περίπτωση τα ελάσματα είναι λευκά κι όχι σκουρόχρωμα. Δεύτερον, στο πάνω μέρος του "ποδιού" τους κρέμεται ένα μεμβρανώδες στοιχείο, σαν φουστίτσα, που το λέμε δαχτυλίδι και, τρίτον, η βάση τους δεν αναδύεται απευθείας από το έδαφος, αλλά μέσα από μια κυπελλόμορφη θήκη», εξηγεί ο κ. Κωνσταντιντίδης, διευκρινίζοντας ότι η συνύπαρξη των τριών αυτών στοιχείων σε ένα είδος αυξάνει σημαντικά τις πιθανότητες να είναι δηλητηριώδες, για αυτό και συνιστάται στους αρχάριους να μην το συλλέγουν.

Η μοιραία μπουκιά και τι πρέπει να πράττουν οι ερασιτέχνες
Αρκεί να αγγίξει κάποιος ένα δηλητηριώδες μανιτάρι για να υπάρξουν επιπτώσεις στην υγεία του ή πρέπει να το καταναλώσει; Και σε ποια ποσότητα η κατανάλωσή του μπορεί να είναι μοιραία; «Μόνο η είσοδος στο πεπτικό σύστημα μπορεί να προκαλέσει πρόβλημα. Αλλά αν μπει στο πεπτικό, αρκούν 50 γραμμάρια, εν ολίγοις μια μπουκιά δηλητηριώδους μανιταριού όταν είναι μαγειρεμένο» σημειώνει ο πρόεδρος των Μανιταρόφιλων Ελλάδας, ενώ ερωτηθείς τι συνιστάται στους αρχάριους μανιταροσυλλέκτες, επισημαίνει ότι η συνήθης σύσταση είναι να ασχολούνται αρχικά με μόλις ένα-δύο είδη, τα οποία είναι πολύ συνηθισμένα στην περιοχή τους και γνωστά από γενιά σε γενιά, να γνωρίσουν τα πάντα γύρω από αυτά, αλλά ταυτόχρονα να μάθουν «απ' έξω και ανακατωτά» και όλα τα χαρακτηριστικά των επικίνδυνων μανιταριών, που μοιάζουν με αυτά τα είδη.
«Όσο περιορίζεις τον αριθμό των μανιταριών που κυνηγάς, τόσο μικρότερος είναι ο κίνδυνος και όταν τα μάθεις καλά, μπορείς σταδιακά να προχωρήσεις και σε άλλα είδη» επισημαίνει και εξηγεί ότι στην Ελλάδα έχουν καταγραφεί 6000-7000 είδη μεγαλόσχημων μανιταριών, με αποτέλεσμα η χώρα μας να θεωρείται από τις πλουσιότερες στην Ευρώπη από αυτή την άποψη, μαζί με την Ιταλία.

Η Ελλάδα στο κλαμπ των πρωτοπόρων
Την τελευταία δεκαετία, «χτίζοντας» πάνω σε μια επίπονη δουλειά καταγραφής, αναγνώρισης και ενημέρωσης, που αναπτύσσει ρίζες τα τελευταία 20- 25 χρόνια, η Ελλάδα έχει μπει στο «κλαμπ» των πρωτοπόρων χωρών σε ό,τι αφορά τα μανιτάρια.
«Την τελευταία 20ετία έχει γίνει πολύ συστηματική δουλειά για την καταγραφή μανιταριών και την ενημέρωση, ενώ έχουν αναπτυχθεί συνεργασίες ανάμεσα σε επαγγελματίες μυκητολόγους και ερασιτέχνες, αλλά και ανάμεσα σε τοπικούς φορείς και φορείς διαχείρισης πάρκων. Ως αποτέλεσμα, παρά την πολύ μεγάλη αύξηση των μανιταρόφιλων και των συλλεκτών, που πλέον αριθμούν πολλές χιλιάδες, τα ποσοστά των δηλητηριάσεων είναι πολύ χαμηλά, σε σχέση με άλλες χώρες, ακόμα και προηγμένες σε αυτό το πεδίο. Από ουραγοί σε ό,τι αφορά το μανιτάρι, εξελιχθήκαμε την τελευταία δεκαετία σε πρωτοπόρους, δίπλα σε χώρες όπως η Γαλλία, η Ιταλία και τα κράτη της πρώην ΕΣΣΔ, αλλά και η Τσεχία, η Ρουμανία και η Πολωνία, στο επίπεδο τόσο του αριθμού των ανθρώπων που ασχολούνται με τα μανιτάρια, όσο και των επιστημονικών δημοσιεύσεων γύρω από αυτά και της επίδρασής τους στην κοινωνία» υπογραμμίζει ο κ. Κωνσταντινίδης, υπενθυμίζοντας ότι από μόλις έναν πριν από περίπου χρόνια, οι σύλλογοι μανιταρόφιλων έχουν πλέον αυξηθεί σε δέκα, ενώ κάθε χρόνο γίνονται περίπου 50 εκδηλώσεις και δράσεις (σεμινάρια, φεστιβάλ, έκδοση χιλιάδων εκπαιδευτικών αφισών), στις οποίες συμμετέχουν πάρα πολλοί άνθρωποι. Στις εκδηλώσεις, παρατηρεί, σερβίρονται χιλιάδες μερίδες μαγειρεμένων μανιταριών, κάποτε 40 ή 50 είδη ταυτόχρονα, αλλά η γνώση είναι δύναμη και δεν έχει ποτέ υπάρξει περιστατικό δηλητηρίασης.

Μουσείο Φυσικής Ιστορίας και Μανιταριών Μετεώρων 

Να σημειώσουμε ότι πτέρυγα αφιερωμένη στα μανιτάρια λειτουργεί στο Μουσείο Φυσικής Ιστορίας και Μανιταριών Μετεώρων. Σ αυτή ο επισκέπτης έχει τη δυνατότητα να διαμορφώσει μια πλήρη εικόνα του κύκλου ζωής των μανιταριών, μέσα από γλυπτά ομοιώματα κατασκευασμένα ένα προς ένα, διατηρώντας ταυτόχρονα απόλυτη ομοιότητα χρώματος, σχήματος και μεγέθους. Τα περισσότερα μανιτάρια παρουσιάζονται σε τρεις φάσεις της ανάπτυξής τους, και με βάση το οικοσύστημα που φύεται το κάθε είδος (Οξιά, πεύκο, έλατο, δρυς, λιβάδι κ.λ.π.). Επίσης θα δει εξαιρετικές τοιχογραφίες, που έχουν γίνει από ντόπιους ζωγράφους και γλύπτες, οι οποίες συνδέουν μύθους και παραδόσεις του λαού μας με τα μανιτάρια. Τέλος, σε ειδικά διαμορφωμένο χώρο θα ενημερωθεί με τη μέθοδο της επαυξημένης πραγματικότητας, γύρω από τη θρεπτική και θεραπευτική αξία των μανιταριών.