Τα 4+1 σχέδια του Αλέξη Τσίπρα με φόντο τη δημοσκοπική καθίζηση
Μένουμε Ορθιοι 1. Μένουμε Ορθιοι 2. Αντι-Πισσαρίδης. Σχέδιο για το νέο ΕΣΥ. Πρόγραμμα κόμματος... Σε μια πρωτόγνωρη συγκυρία η αξιωματική αντιπολίτευση αναζητά ένα αφήγημα το οποίο θα πείσει εντός αλλά και εκτός της Κουμουνδούρου
Παράγουμε περισσότερα σχέδια από όσα μπορούμε να υλοποιήσουμε. Η φράση κορυφαίου στελέχους του ΣΥΡΙΖΑ αποτελεί μια γλαφυρή όψη της σημερινής πραγματικότητας στις διεργασίες της αξιωματικής αντιπολίτευσης.
Για ποια σχέδια όμως ο λόγος; Μα για αυτά που έχει καταθέσει ή επίκειται να καταθέσει ο ΣΥΡΙΖΑ από τότε που εκκινήθηκε η πανδημική κρίση. Μένουμε Ορθιοι 1. Μένουμε Ορθιοι 2. Αντι-Πισσαρίδης. Σχέδιο για το νέο ΕΣΥ. Πρόγραμμα κόμματος. Καθένα είναι διαφορετικό από τα άλλα, αν και κάτω από μια ενιαία παράμετρο: αυτή της αναζήτησης πειστικού αφηγήματος εσωτερικά και εξωτερικά στην Κουμουνδούρου σε μια πρωτόγνωρη συγκυρία.
Αλλά και σε ένα μόνιμο φόντο δημοσκοπικής καθήλωσης που πια «διαβάζουν» και πολλά στελέχη του με προβληματισμό. Ακόμη και σήμερα που είναι κοινό μυστικό πως έχουν χαμηλώσει οι εσωκομματικές φωνές μετά τον άτυπο συναγερμό του Αλέξη Τσίπρα. Και τη «φραξιονιστική πάλη δίχως αρχές» που βίωσε το κόμμα της Αριστεράς το περασμένο καλοκαίρι.
Μία ακόμη παράμετρος που διαπερνά τα 4 συν 1 σχέδια είναι πως για να υλοποιηθούν απαιτείται κόμμα συνεκτικό, ενιαίο, μαχητικό. Ενα κόμμα που ακόμη κι αν είναι εν κινήσει (λόγω του μετασχηματισμού του αλλά και του γεγονότος πως συνδυαστικά οφείλει να ασκεί τα καθήκοντα της αξιωματικής αντιπολίτευσης) πρέπει να εμπνέει.
Φρένο στη μετεξέλιξη
Η αντικειμενική συνθήκη της Covid-19 καθήλωσε ή έχει φρενάρει τη μετεξέλιξη του κόμματος. Δεν είναι όμως η μόνη υπεύθυνη. Η οικοδόμηση του νέου ΣΥΡΙΖΑ - ΠΣ έκανε μερικά βήματα οργανωτικού τύπου από τον Μάιο του 2020 και μετά, αλλά ισχνά και μάλλον προς μια εσωτερική πορεία.
Για παράδειγμα, ο Δημήτρης Τζανακόπουλος αντικατέστησε τον Πάνο Σκουρλέτη ως γραμματέας της ΚΕ του ΣΥΡΙΖΑ μάλλον προς μια ενοποίηση των αντιτιθέμενων τάσεων εσωτερικά.
Βέβαια για πολλούς με αυτόν τον τρόπο η πολυπόθητη διεύρυνση ή το άνοιγμα του κόμματος κόλλησε στα βαλτώδη νερά ενός ιδιότυπου κομματισμού που δεν έδωσε προς το παρόν χώρο σε ευρύτερες δυνάμεις.
«Ορισμένοι του μηχανισμού είναι κολλημένοι στη στρατηγική του 2ου κόμματος», μας λέει πασοκογενές στέλεχος με μακρά πορεία στην πολιτική. Και συμπληρώνει: «Δεν υπάρχει το λεγόμενο καθαρό αριστερό κόμμα. Ούτε ο λαός πρέπει να εγκαλείται πως οφείλει να διορθώσει το λάθος του επειδή ψήφισε ΝΔ. Στο βαθύ κόμμα δεν έχουν λογική πολιτικού σχεδίου αλλά κινήματος δυσαρέσκειας».
Μένουμε Ορθιοι
Κι όμως, ακριβώς αυτό ήθελε να ανατρέψει η τωρινή ηγεσία του ΣΥΡΙΖΑ από την πρώτη φάση της πανδημίας και σε διαφορετικές κλιμακώσεις. Για παράδειγμα, το Μένουμε Ορθιοι 1 ήταν σχέδιο να επιβιώσουμε στο πρώτο σοκ της πανδημίας, λέει στα «ΝΕΑ» κορυφαίο στέλεχος του ΣΥΡΙΖΑ.
Το Μένουμε Ορθιοι 2 για την Ιστορία παρουσιάστηκε από τον ίδιο τον πρόεδρο του ΣΥΡΙΖΑ στο Ζάππειο τον Μάιο του 2020 στα ΜΜΕ και μπροστά από επιλεγμένα στελέχη του (λόγω προστασίας από τον ιό). Ηταν μια επικαιροποίηση του Μένουμε Ορθιοι 1, μόνο που εδώ ήταν πιο έντονο το στοιχείο της προσπάθειας να διαφανεί πως τίθενται οι άξονες στήριξης των ευάλωτων και σε οικονομικό - κοινωνικό επίπεδο. Στήριξη των επιχειρήσεων, στήριξη του τουρισμού (με το θέρος προ των πυλών τότε), εισόδημα έκτακτης ανάγκης, ενίσχυση του ΕΣΥ.
Βεβαίως, ο ΣΥΡΙΖΑ είναι στα έδρανα της αξιωματικής αντιπολίτευσης. Αρα ένα τέτοιο πρόγραμμα μόνον ως πρόταση σε ένα οριοθετημένο πολιτικό επίπεδο μπορεί να διαβαστεί. «Εγιναν όμως κτήμα του κόμματος ή απλώς καταγράφηκαν ως μια ανάγκη να καταγραφούν αυτές οι προτάσεις;» λέει δημοσιολόγος που έχει περάσει από την ανανεωτική Αριστερά και έχει εικόνα των παθογενειών. Από διάφορους πολιτικούς αντιπάλους του ΣΥΡΙΖΑ πάντως τότε έγινε ο συνειρμός με το σαμαρικό Ζάππειο και κάποιου είδους μαξιμαλισμό.
Τα στελέχη της Κουμουνδούρου αλλά και δημοσιογράφοι που ξέρουν τις συριζαϊκές διεργασίες βλέπουν στο Μένουμε Ορθιοι 1 και 2 πως σημειώθηκε μια θεσμική κλιμάκωση του αντιπολιτευτικού λόγου και υπήρξε ενοποιητική και εσωτερικά. Από τότε κύλησε πολύ νερό στο αυλάκι. Η πανδημία κάνει τον δεύτερο κύκλο της. Επώδυνο.
Σχέδιο αντί-Πισσαρίδη
Με προοπτική για τη χώρα τα κοινοτικά χρήματα και το Ταμείο Ανάκαμψης, η κυβέρνηση έχει ως αιχμή της την Εκθεση Πισσαρίδη ως ένα ευρύ σχέδιο ανάταξης και ανασύνθεσης για τα επόμενα χρόνια. Ο ΣΥΡΙΖΑ συγκρότησε το δικό του και ένα μέρος του έχει ήδη διαρρεύσει - τουλάχιστον το προσχέδιο. Σε αυτό πρωταγωνιστικό ρόλο έχει ο τέως υπουργός Γιώργος Σταθάκης. Το λεγόμενο σχέδιο αντι-Πισσαρίδη ως απάντηση στην κυβέρνηση είναι ένα μεσοπρόθεσμο πρόγραμμα που πιάνει πια συνολικότερα θέματα της κοινωνίας και της οικονομίας.
Κομμάτι του μάλιστα είναι το νέο σχέδιο για το ΕΣΥ, που όμως λόγω επικαιρότητας επιλέχθηκε από το κονκλάβιο του ΣΥΡΙΖΑ να παρουσιαστεί προσεχώς και αυτοτελώς και άρα έχει επίσης θέση σχεδίου. Από τον Μάιο του 2020 ο Αλέξης Τσίπρας όξυνε τη ρητορική του αλλά και κράτησε μια γραμμή πιο θεσμική στα υγειονομικά έχοντας ως στέλεχος κρούσης τον τέως υπουργό Ανδρέα Ξανθό. Το δίδυμο Σταθάκης - Ξανθός ίσως είναι και αντιπροσωπευτικό της νέας τακτικής που δεν στερείται τόνων αλλά είναι μακριά από φωνασκίες.
Το σχέδιο αντι-Πισσαρίδη θεωρείται τώρα μια καλή ευκαιρία για τον ΣΥΡΙΖΑ να χαράξει διακριτή γραμμή - λένε οι της ηγεσίας - από την κυβέρνηση και τη νεοφιλελεύθερη ταυτότητά της. «Το Ταμείο Ανάκαμψης βρίσκεται στο επίκεντρο δύο διαφορετικών στρατηγικών για την ανάπτυξη της ελληνικής οικονομίας. Η πρώτη στρατηγική στην οποία προσανατολίζεται η κυβέρνηση προεγγράφεται στην Εκθεση της Επιτροπής Πισσαρίδη και τις βασικές κατευθύνσεις του προγράμματος της ΝΔ. Για τη ΝΔ φαντάζει ως μία ακόμα ευκαιρία προώθησης της νεοφιλελεύθερης ατζέντας», αναφέρεται εξάλλου στο σχέδιο του ΣΥΡΙΖΑ - ΠΣ, που παρεμπιπτόντως ένα μέρος στελεχών δεν θέλουν να το λένε αντι-Πισσαρίδη επειδή κάτι τέτοιο μοιάζει να τους ετεροκαθορίζει.
Αγωνία του επιτελείου του Τσίπρα είναι όλο αυτό να έχει μια σύγχρονη νότα. Να είναι εύληπτο στον κόσμο. Να πείθει. Σε μια ομολογουμένως δύσκολη συγκυρία που όλοι εντοπίζουν το κενό αντιπολίτευσης αλλά και την απόσταση από τη μεσαία τάξη και άλλα στρώματα.
Η δοκιμασία
Τα προγράμματα όμως φτιάχνονται για να υλοποιούνται. Και η εξίσωση για τον ΣΥΡΙΖΑ μόνον εύκολη δεν είναι. Με μία ακόμη δοκιμασία: του νέου προγράμματος του κόμματος που έρχεται να προστεθεί στα κείμενα που καλούνται στην Κουμουνδούρου να καταρτίσουν αλλά και να... κοινωνήσουν. Εδώ τα πράγματα είναι ακόμη πιο περίπλοκα (ρόλο παίζουν διανοητές - στελέχη όπως ο Αριστείδης Μπαλτάς), αφού στο κείμενο του προγράμματος για το 3ο Συνέδριο του ΣΥΡΙΖΑ θα δοκιμαστούν οι τάσεις, οι βαρονίες, οι πτέρυγες και όσοι εμπλέκονται στον λεγόμενο μετασχηματισμό.
Ο ΣΥΡΙΖΑ - ΠΣ επίσης έχει πια την εμπειρία διακυβέρνησης της χώρας. Υπό αυτή την έννοια πρέπει να ισορροπήσει μεταξύ ρεαλισμού και ριζοσπαστισμού. Σε μια χώρα που δοκιμάζεται και που αναμένει μια ανάταξη και μια επιστροφή στην κανονικότητα.