Η ανθυγιεινή διατροφή μπορεί να οδηγήσει σε πρόωρη άνοια
Ιδιαίτερο προβληματισμό προκαλούν τα ευρήματα πρόσφατης μελέτης - που σημειωτέον ενισχύουν εκείνα παλαιότερων μελετών - τα οποία καταλήγουν πως ορισμένα τρόφιμα βλάπτουν σοβαρά τον εγκέφαλο. Μοιραία, οι επιστήμονες (ξανά)προειδοποιούν πως η κακή διατροφή φαίνεται να σχετίζεται με την εκδήλωση άνοιας, μεγαλώνοντας έτσι τη λίστα με τις επιπτώσεις κακών καθημερινών συνηθειών που υπονομεύουν την υγεία.
Πιο συγκεκριμένα και όπως προκύπτει από τα νεότερα δεδομένα όταν στο καθημερινό διαιτολόγιο συμπεριλαμβάνονται πολλά επεξεργασμένα τρόφιμα, δεν... υποφέρουν μόνον η καρδιά και η ζυγαριά. Επιπρόσθετα, επιβαρύνεται και η λειτουργία του εγκεφάλου, με αποτέλεσμα να πυροδοτούνται εκείνες οι διαδικασίες που πιθανόν να οδηγήσουν σε πρόωρη άνοια.
Τα συμπεράσματα αυτά έρχονται από επιστήμονες από την Κίνα οι οποίοι παρακολούθησαν επί μία δεκαετία περισσότερους από 70.000 μεσήλικες - δηλαδή ενηλίκους 55 ετών και άνω κατά την έναρξη της μελέτης. Μία σημαντική παράμετρος που πρέπει να επισημανθεί είναι ότι κανείς δεν έπασχε αρχικά από άνοια όταν εντάχθηκαν στη μελέτη.
Επειτα και για τη διεξαγωγή της οι επιστήμονες εστίασαν στις διατροφικές τους συνήθειες και στις δυνητικές επιπτώσεις των υπερεπεξεργασμένων τροφίμων στην υγεία του εγκεφάλου.
Τι προέκυψε από τις παρατηρήσεις που δημοσιεύτηκαν στην ιατρική επιθεώρηση «Neurology»; Οσοι κατανάλωναν τις μεγαλύτερες ποσότητες είχαν κατά 43% περισσότερες πιθανότητες να εκδηλώσουν άνοια, εν συγκρίσει πάντα με εκείνους που κατανάλωναν τις μικρότερες.
Για να έχει δε κανείς μία τάξη μεγέθους των βλαβερών ποσοτήτων αρκεί να αναλογιστεί πως εκείνοι που είχαν ένα πιο άστατο και ανθυγιεινό διαιτολόγιο κατανάλωναν καθημερινά σχεδόν 800 γραμμάρια επεξεργασμένων τροφίμων. Αντιθέτως, όσοι ακολουθούσαν ένα σαφώς πιο ισορροπημένο διατροφικό πρόγραμμα, δεν ξεπερνούσαν τα 225 γραμμάρια ημερησίως.
Τα αποτελέσματα. Οπως προαναφέρθηκε, οι επιστήμονες εξέτασαν δεδομένα από 72.083 μεσήλικες εθελοντές, εκ των οποίων κανένας δεν είχε εκδηλώσει άνοια. Ομως δέκα χρόνια μετά 518 συμμετέχοντες είχαν επισκεφτεί τον γιατρό τους και είχαν λάβει σχετική διάγνωση.
Αναλυτικότερα, από αυτούς οι 287 ανέπτυξαν νόσο Αλτσχάιμερ, οι 119 διαγνώστηκαν με αγγειακή άνοια και οι υπόλοιποι με άλλου είδους άνοιες.
Επειτα, οι επιστήμονες εξέτασαν την πιθανή συσχέτιση της διατροφής τους με την υγεία του εγκεφάλου τους. Τι ανακάλυψαν; Mε κάθε αύξηση της κατανάλωσής τους κατά 10%, αυξανόταν κατά 25% ο γενικός κίνδυνος άνοιας, κατά 14% ο κίνδυνος για νόσο Αλτσχάιμερ και κατά 28% ο κίνδυνος για αγγειακή άνοια
Στο ερώτημα τι είναι αυτό που βλάπτει τόσο πολύ τον εγκέφαλο, μία δυνητική απάντηση έρχεται από το Ιδρυμα Καρδιάς και Εγκεφαλικού του Καναδά (Heart and Stroke Foundation) με τους επιστήμονες να επισημαίνουν πως τα υπερεπεξεργασμένα τρόφιμα αλλάζουν πολύ από την αρχική κατάστασή τους, διότι έχουν υποστεί πολλαπλές επεξεργασίες. Με άλλα λόγια, περιέχουν ζάχαρη, λιπαρά, επιπλέον αλάτι, χημικά πρόσθετα, συντηρητικά και σε κάποιες περιπτώσεις τεχνητά χρώματα.
Συνεπώς και παρά την «πλούσια» γεύση τους είναι στην πραγματικότητα φτωχά σε θρεπτικές ουσίες - δηλαδή, σε πρωτεΐνες, φυτικές ίνες και άλλα ωφέλιμα βασικά συστατικά.
Αυτός είναι άλλωστε και ο λόγος που οι ειδικοί επαναλαμβάνουν σε κάθε ευκαιρία πως επιβαρυντικά τρόφιμα - όπως είναι τα αναψυκτικά με ζάχαρη, τα πατατάκια και τα άλλα αντίστοιχα σνακ, τα αλλαντικά, τα λευκά δημητριακά (που τα νοστιμίζουν η ζάχαρη και το αλάτι), οι συσκευασμένες σούπες κ.ά. - θα πρέπει να αποφεύγονται.
Τα οφέλη της αλλαγής. Τι θα συνέβαινε όμως εάν κανείς έκοβε μαχαίρι ή έστω περιόριζε σημαντικά τα επεξεργασμένα τρόφιμα;
«Οι μικρές διατροφικές αλλαγές μπορεί να έχουν μεγάλα οφέλη» δήλωσε ο επικεφαλής ερευνητής Dr. Huiping Li από το Ιατρικό Πανεπιστήμιο Tianjin. «Σημαντική αλλαγή είναι και να αυξηθεί η κατανάλωση ανεπεξέργαστων ή ελάχιστα επεξεργασμένων τροφίμων και να μειωθεί εκείνη των υπερεπεξεργασμένων».
Ο Dr. Li κατάληξε στη συγκεκριμένη διατύπωση μετά την παρατήρηση πως με κάθε μείωση των υπερεπεξεργασμένων τροφίμων κατά 60 γραμμάρια την ημέρα και ταυτόχρονη αύξηση κατά 60 γρ. των ανεπεξέργαστων μειωνόταν κατά 3% ο κίνδυνος για άνοια.
Οσο για τις πιο υγιεινές επιλογές που κάνουν τη διαφορά, αυτές μπορούν να είναι τα φρέσκα φρούτα και λαχανικά, τα όσπρια, το γάλα, τα μη επεξεργασμένα δημητριακά πρωινού χωρίς προσθήκη ζάχαρης κ.ο.κ.
Η επιδημία του 21ου αιώνα. Παγκοσμίως,στις μέρες μας υπάρχουν 50 εκατομμύρια άνθρωποι που ζουν με άνοια,αριθμός που θα αυξηθεί δραματικά στο μέλλον λόγω της αύξησης του προσδόκιμου επιβίωσης τόσο στις αναπτυγμένες όσο και στις αναπτυσσόμενες χώρες, αναφέρει η Εταιρεία Alzheimer Αθηνών. Και συνεχίζει: Σύµφωνα µε πρόσφατα στατιστικά στοιχεία στη χώρα μας 160.000 άτομα πάσχουν από άνοια και 280.000 άτομα από ήπια νοητική διαταραχή, που είναι προστάδιο της άνοιας. Συνολικά, ο πληθυσμός των ανθρώπων με νοητικά προβλήματα πλησιάζει το μισό εκατομμύριο και αν συνυπολογίσουμε ότι για κάθε ασθενή με άνοια επηρεάζεται σημαντικά η ζωή 2-3 φροντιστών-μελών της οικογένειας, η πάθηση αφορά άμεσα 1 εκατομμύριο έλληνες πολίτες.
Η νόσος Αλτσχάιμερ και οι άλλες μορφές άνοιας προκαλούν υψηλή υγειονομική δαπάνη ως αποτέλεσμα των αυξημένων αναγκών για θεραπευτική αγωγή και φροντίδα του πάσχοντος και υποστήριξη των φροντιστών. Το ετήσιο κόστος της άνοιας παγκοσμίως το 2010 ανήλθε σε 604 δισ. δολάρια, ενώ στην Ευρώπη ξεπέρασε τα 170 δισ. ευρώ. Στην Ελλάδα το ετήσιο κόστος της άνοιας πλησιάζει τα 3 δισ. ευρώ.
Παρ' όλα αυτά οι αιτίες της νόσου Αλτσχάιμερ δεν είναι συνολικά γνωστές.Οι σημαντικότεροι παράγοντες κινδύνου είναι η γενετική προδιάθεση και η αύξηση της ηλικίας, παράγοντες μη τροποποιήσιμοι. Ο κίνδυνος για ανάπτυξη άνοιας αυξάνεται με τη γήρανση και η νόσος είναι εξαιρετικά συχνή στις μεγάλες ηλικίες: 2% του πληθυσμού ηλικίας 65-74 έχει άνοια, ποσοστό που ανεβαίνει στο 19% για τις ηλικίες 75-84 και στο 42% για τους μεγαλύτερους των 85 ετών.Μια συχνή ωστόσο παρανόηση είναι ότι η έκπτωση των νοητικών ικανοτήτων αποτελεί τμήμα της φυσιολογικής διαδικασίας της γήρανσης. Είναι σήμερα γνωστό ότι αυτό δεν είναι σωστό. Οσο μεγαλώνουμε, ορισμένοι από εμάς θα νοσήσουν και ορισμένοι δεν θα νοσήσουν από άνοια.
Οι εφτά καλές συνήθειες που «ξορκίζουν» το Αλτσχάιμερ
Η ισορροπημένη διατροφή δεν είναι η μόνη συνήθεια που «θρέφει» τον εγκέφαλο. Οι επιστήμονες της Αμερικανικής Καρδιολογικής Εταιρείας (AHA) έχουν εντοπίσει τους «Life's simple 7» - σε ελεύθερη μετάφραση θα μπορούσε να αποτυπωθεί ως οι «εφτά απλοί κανόνες για καλύτερη ζωή», που είναι οι εξής:
Παραμείνετε δραστήριοι.
* Ακολουθήστε μία καλή, ισορροπημένη διατροφή.
* Χάστε βάρος.
* Πείτε όχι στο τσιγάρο.
* Διατηρήστε υγιή αρτηριακή πίεση.
* Ελέγξτε τη χοληστερόλη.
* Ρυθμίστε τα σάκχαρο στο αίμα.