Οι κομματικές συσπειρώσεις και τα «γρήγορα ταβάνια»
Οι συσπειρώσεις των κομμάτων και το πότε προσκρούουν σε «ταβάνι επιδόσεων» έχουν τη σημασία τους πάντα ενόψει εκλογικών αναμετρήσεων. Εξαρτώνται βέβαια από πολλά. Αν και όλοι οι πολιτικοί χώροι αποζητούν όχι απλώς υψηλή συσπείρωση στην κομματική τους βάση αλλά και έγκαιρη, το στοίχημα είναι μεγάλο.
Το τελευταίο έχει σημασία αφού μια έγκαιρη συσπείρωση αρκετό καιρό πριν από την κάλπη δίνει τον χώρο σε μια στρατηγική προσέλκυσης ροών από άλλες δεξαμενές αλλά και μια πιο ευέλικτη αναπροσαρμογή σε τακτικές ανοίγματος αν απαιτηθεί από τα επιτελεία.
Βέβαια οι συσπειρώσεις από μόνες τους δεν φέρνουν νίκες ή καλές εκλογικές επιδόσεις. Συχνά τα «γρήγορα ταβάνια» που δείχνουν οι μετρήσεις έχουν και αδιέξοδα.
Ο γενικός κανόνας είναι πως οι ευρωεκλογές έχουν πάντα χαμηλή συσπείρωση. Ο δείκτης αυτός όμως μας βοηθάει να δούμε τον έλεγχο της βάσης από το εκάστοτε κόμμα. Σχεδόν πάντα αφορά το πόσοι θα πάνε να ψηφίσουν σε σχέση με τις προηγούμενες κάλπες.
Το πρόβλημα εδώ είναι διττό: και οι προηγούμενες κάλπες ήταν διαφορετικού τύπου, εθνικές δηλαδή. Αλλά και μια σύγκριση με τις ευρωκάλπες του 2019 ίσως αφαιρεί από το κάδρο μια σειρά τεκτονικών αλλαγών που έχουν συντελεστεί στο πολιτικό τοπίο από τότε.
Σε αντίθετη τροχιά. Ας ξεκινήσουμε με δύο παραδείγματα καλής συσπείρωσης, χαρτογραφώντας την προεκλογική συγκυρία. Σήμερα τα δύο κόμματα με έγκαιρη και υψηλή συσπείρωση είναι το ΠΑΣΟΚ και το ΚΚΕ. Το πρώτο βάσει μετρήσεων έχει κατά προσέγγιση γύρω στο 74% συσπείρωση. Το δεύτερο είναι στο 75% – 76%. Αυτό όμως που είναι θετικό για το ΚΚΕ (πάντα είναι το κόμμα με την υψηλότερη ταύτιση με τους ψηφοφόρους του), φαίνεται δυσεπίλυτος γρίφος για το ΠΑΣΟΚ. Κι αυτό αφού μια σειρά ανθρώπων που ειδικεύονται στις μετρήσεις λένε πως η Χαριλάου Τρικούπη έχει «πιάσει ταβάνι» αλλά δεν δείχνει την ίδια ώρα να εκταμιεύει ροές από άλλους χώρους. Κυρίως αυτό εντοπίζεται στα μεγάλα αστικά κέντρα ενώ το ΠΑΣΟΚ φαίνεται να τα πηγαίνει καλά στην περιφέρεια, π.χ. στην Κρήτη (πάντα μιλάμε για τις συσπειρώσεις). Το ΚΚΕ από την άλλη μπορεί να πιάνει ήδη υψηλές συσπειρώσεις αλλά αυτό είναι στοιχείο επιβιωτικό για τη δική του τροχιά και παρά την ανακοπή εισροών από άλλους χώρους που εκ παραλλήλου επίσης έχει εδώ και δύο μήνες. Είναι στα θετικά του ΚΚΕ πως συσπειρώνει εγκαίρως τη βάση του και μάλιστα σε μια κάλπη χαλαρής παραδοσιακά ψήφου. Δεν ισχύει το ίδιο για τη Χαριλάου Τρικούπη.
Αν κάτι όμως μετράει θετικά σήμερα για το ΠΑΣΟΚ είναι ένας άλλος δείκτης αρκετά συγγενής με εκείνον της συσπείρωσης. Εχει υψηλή βεβαιότητα ψήφου. Επίσης καταγράφεται στην ευρεία δεξαμενή των αναποφάσιστων μια ταλάντωση μεταξύ ΝΔ και ΠΑΣΟΚ που μπορεί προφανώς να γέρνει προς τη ΝΔ αλλά δίνει χώρο για εισροή και στο κόμμα του Νίκου Ανδρουλάκη.
στρατηγική ανοικτών θυρών. Πάμε τώρα στα της ΝΔ. Αν τον Απρίλιο οι δημοσκόποι κατέγραφαν τη συσπείρωση του κυβερνώντος κόμματος στο 65%, σήμερα αυτή πιάνει το 70%. Ενα διόλου ευκαταφρόνητο ποσοστό που και χώρο έχει για περαιτέρω ροές αλλά και για να μη μετακινηθούν οι αναποφάσιστοι (της ΝΔ) σε άλλο χώρο.
Εν πολλοίς έτσι εξηγείται η στρατηγική ανοιχτών θυρών από τον Μητσοτάκη. Μια χαμηλή διαρκής συσπείρωση θα έφτιαχνε το περιβάλλον για μεγάλες ίσως μεταβολές. Δεν προκύπτει τώρα.
Ο γρίφος των νέων κοινών. Στο 60 plus όμως είναι και η συσπείρωση του ΣΥΡΙΖΑ, καθόλου χαμηλά και δεδομένης της περιδίνησης του κόμματος, της διάσπασης της κομματικής βάσης αλλά και της στρατηγικής νέων κοινών που ακολουθεί ο Στέφανος Κασσελάκης. Το ερώτημα για την Κουμουνδούρου είναι αν το νέο κοινό που έχει προσεγγίσει θα πάει τελικά στην κάλπη της 9ης Ιουνίου δεδομένης της χαμηλής ταύτισης με το κόμμα. Το κοινό πάντως του ΣΥΡΙΖΑ σήμερα δείχνει προσήλωση στη νέα ηγεσία.
Χαρτογράφοι των συσπειρώσεων λένε επίσης πως η Κουμουνδούρου καταγράφει μια εισροή από την αδιευκρίνιστη ζώνη. Το δε μέρος της συσπείρωσης που λείπει από το κόμμα Κασσελάκη φαίνεται να αναπληρώνεται από νέες εισροές αλλά και από το ΠΑΣΟΚ (σήμερα επίσης δεν χάνει ακόμη πολύ από τα αριστερά). Βέβαια, το μεγάλο θέμα για τον ΣΥΡΙΖΑ είναι πόσοι θα φτάσουν τελικά στην κάλπη λόγω της νέας του κατάστασης.
Ο Κυριάκος Βελόπουλος επίσης δείχνει μια καλή συσπείρωση (65%), παρά την εικόνα κάμψης που επίσης έχει (στην πρόθεση ψήφου). Πάντως διατηρεί ένα μέρος της δυνητικής ροής από τους Σπαρτιάτες – παρεμπιπτόντως το ακροατήριό τους είναι τριχοτομημένο και κινείται και προς άλλους χώρους – ενώ σταθερά προσελκύει μια ροή της τάξης του 4% από τη Νέα Δημοκρατία.
Η σύγκριση με τις εθνικές κάλπες. Οι συσπειρώσεις των κομμάτων «διαβάζονται» πάντα και σε συνάρτηση με τον φόβο της αποχής. Τα κόμματα που εγκαίρως συσπειρώνουν τη βάση τους φοβούνται λιγότερο την αποχή, που επίσης υπάρχει εκτίμηση πως θα είναι υψηλή τον Ιούνιο λόγω αδύναμου διακυβεύματος για την κοινή γνώμη. Πάντα επίσης έχει ενδιαφέρον να διαβάζουμε τις σημερινές συσπειρώσεις σε σύγκριση με τα exit polls των τελευταίων εκλογών, δηλαδή των εθνικών του Ιουνίου του 2023. Βάσει μετρήσεων έξι εταιρειών τότε, η ΝΔ κατήγαγε συσπείρωση στο 91,7%, ο ΣΥΡΙΖΑ στο 83,8%, το ΠΑΣΟΚ στο 85,7%, το ΚΚΕ στο 82,8%, η Ελληνική Λύση στο 67,9%. Ο Μάιος και ο Ιούνιος του 2023 έδειξαν επίσης πως όλοι πήραν από τον τότε μεγάλο ασθενή του πολιτικού συστήματος, τον ΣΥΡΙΖΑ.
Ετερος ειδικός σημειώνει πως σήμερα πάντως ακόμη κυριαρχούν οι εκατέρωθεν κινήσεις ροών στα κόμματα. Η σταθεροποίηση όμως των δύο βασικών πόλων (ΝΔ, ΣΥΡΙΖΑ) για εκείνον επαναφέρει έστω το πρελούδιο ενός δικομματικού παιγνίου.