Aλματα μπροστά;
Το διαβάζω, το ξαναδιαβάζω και δεν πιστεύω στα μάτια μου. Χθες ήταν η Παγκόσμια Ημέρα κατά της Ομοφοβίας και της Τρανσοφοβίας. Υποθέτω διότι σαν χθες η Γενική Συνέλευση του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας αφαίρεσε την ομοφυλοφιλία από τη λίστα των ψυχιατρικών παθήσεων. Πότε; Το 1990. Πριν από μόλις τριάντα τέσσερα χρόνια. Δηλαδή τόσα είδωλα της ποπ κουλτούρας που λατρέψαμε τη δεκαετία του 1980, από τον Φρέντι Μέρκιουρι έως τον Μπόι Τζορτζ, άτομα δηλαδή που είχαν δηλώσει ανοιχτά τη σεξουαλική τους ταυτότητα, θεωρούνταν ψυχιατρικά ασθενείς. Οπως επίσης και πάρα πολλοί φίλοι μου, συγγενείς, συνάδελφοι. Ηταν εκείνη η δεκαετία που έγινε από πολλούς το μεγάλο coming out. Ενώ το αμφίφυλο, έστω και ως εικόνα, «έπαιζε» στην ποπ κουλτούρα και στη ροκ μουσική ήδη από τη δεκαετία του 1970 – για να βάλουμε στην κουβέντα και τον Ντέιβιντ Μπόουι. Πού να φανταστώ ότι η ομοφυλοφιλία «ήταν» ψυχική πάθηση, εγώ μια χαρά τούς έβλεπα όλους. Και πίστευα ότι αυτή η «άρση» είχε γίνει χρόνια πριν, τουλάχιστον από τη δεκαετία του 1960.
Βέβαια, δεν ανήκω στον μέσο όρο. Μεγάλωσα με την κουλτούρα ενός νησιού που ήταν, ουσιαστικά, λιμάνι. Που σημαίνει λιγότερα ταμπού σε σχέση με τη σεξουαλικότητα. Οι ομοφυλόφιλοι μπορεί να θεωρούνταν άτομα, ας πούμε, «εκτός γραμμής» αλλά όχι εκτός κοινωνίας. Κρατούσαν κάποια προσχήματα, αλλά δεν κρύβονταν κιόλας. Η γιαγιά μου, όταν παραμεγάλωσε, με τη «σοφία» της άνοιας, έλεγε ότι κάθε οικογένεια πρέπει να έχει τον «τοιούτο» της. Και στο σπίτι μου, στα χρόνια της πρώτης νιότης, έβρισκαν καταφύγιο οι γκέι φίλοι μου κυρίως διότι συζητούσαν τα «θέματά» τους με τη μητέρα μου, η οποία είχε τον τρόπο της να τους απενοχοποιεί. Χρειάστηκε να μεγαλώσω για να καταλάβω ότι αυτό ήταν μια δική μας, «οικογενειακή συνθήκη» που δεν αφορούσε και πάρα πολλούς εκεί έξω.
Σήμερα, τριάντα τέσσερα χρόνια μετά, με την ισότητα στον γάμο να ισχύει και στη χώρα μας και τον αρχηγό αξιωματικής αντιπολίτευσης παντρεμένο με άνδρα, θα έλεγε κάποιος ότι έχουμε κάνει άλματα προς τα εμπρός. Εχουμε; Ως προς τους τύπους ναι, αλλά ως προς την ουσιαστική αποδοχή δεν νομίζω. Τα τύπου χαλαρά και χιουμοριστικά σχόλια που διάβασα και άκουσα για τον νικητή της Γιουροβίζιον, ακόμη και από ανθρώπους που «δεν τους το ‘χα», δεν με πείθουν για κάτι τέτοιο. Και θεωρώ ότι όσο μια «ελίτ» ομφαλοσκοπεί και αυτοθαυμάζεται για την ανοχή της στη διαφορετικότητα, δίνοντας μάλιστα και ιδεολογικά πρόσημα, τόσο αναπτύσσεται, από την άλλη, μια λαϊκίστικη αντιδραστικότητα που λοξοκοιτάζει, συνειδητά ή ασυνείδητα, πολύ πίσω. Πιο πίσω και από το 1990.
Εκείνη η απόφαση του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας που αφαίρεσε από την ομοφυλοφιλία το ψυχιατρικό πρόσημο θα ισχύσει στην πραγματικότητα όταν και αν – κι ας περιοριστώ στη χώρα μας – ακόμη και στο τελευταίο χωριό της Ελλάδας θα μπορούν κάποιοι νέοι άνθρωποι να εκφράσουν χωρίς φόβο και ντροπή τη σεξουαλικότητά τους. Διότι η ερωτική ταυτότητα γίνεται προκλητική όταν «εκποιείται» αισθητικά ή ιδεολογικά. Και αυτό μπορεί να γίνει και από γκέι και από στρέιτ άτομα.