Το άθλιο τίμημα της ομορφιάς των γυναικών της Μαυριτανίας
Ακουγόταν σαν καλοκαιρινή κατασκήνωση. «Θα πας διακοπές στην έρημο για να γνωρίσεις άλλα κορίτσια και να φας γλυκό φαγητό», της είπε η μητέρα της Tijanniya Mint Tijani. Η Tijanniya ήταν ενθουσιασμένη. «Είπε ότι μέχρι να επιστρέψω στο σπίτι, θα είμαι μια όμορφη γυναίκα».
Δέκα ημέρες αργότερα, η Tijanniya, 14 ετών, μια αθλητική μαθήτρια από την πόλη Atar στη δυτικοαφρικανική χώρα της Μαυριτανίας, τρώει πρωινό με άλλα πέντε κορίτσια, ηλικίας 7 έως 12 ετών, σε μια στενόχωρη καλύβα από ψαμμίτη βαθιά μέσα στην έρημο Σαχάρα.
Το στομάχι της είναι ήδη φουσκωμένο από τις τεράστιες ποσότητες κατσικίσιου γάλακτος και λιπαρού κουσκούς, αλλά το γεύμα δεν έχει τελειώσει. Το επόμενο πιάτο είναι μια πίντα από κοπανισμένο κεχρί αναμεμειγμένο με νερό. Η Tijanniya καταπίνει τον πηχτό χυλό – δεν έχει άλλη επιλογή. Μια ηλικιωμένη γυναίκα ντυμένη με ροζ ράσα απειλεί να τη χτυπήσει με ένα μακρύ μπαστούνι αν αρνηθεί. Ακόμη χειρότερα, αν ξεράσει, η γυναίκα θα την αναγκάσει να φάει τον εμετό της.
Τα στρώματα λίπους είναι το αποκορύφωμα της σεξουαλικότητας
Έξω, ένας δυνατός άνεμος μαστιγώνει την άμμο σε παράξενα, φαντασμαγορικά σχήματα. Τα κορίτσια έχουν σταλεί σε αυτό το ερημικό σημείο κοντά στο Atar για να υπομείνουν την πρακτική του leblouh – εντατική αναγκαστική σίτιση. «Ο στόχος είναι να τα ταΐζουμε μέχρι να φουσκώσουν τα σώματά τους σαν μπαλόνια», λέει η 50χρονη Aminetou Mint Elhacen, η γυναίκα που κρατάει το μπαστούνι.
Το ιδεώδες της γυναικείας ομορφιάς στη Μαυριτανία, μια χώρα μιάμιση φορά μεγαλύτερη από το Τέξας και καλυμμένη από έρημο, είναι σαν την αμερικανική λατρεία της υπερλεπτότητας σε αντίστροφη μορφή. Η παράδοση της Μαυριτανίας υποστηρίζει ότι στις γυναίκες, τα στρώματα λίπους είναι το αποκορύφωμα της σεξουαλικότητας.
Η προτίμηση αυτή προήλθε πριν από αιώνες μεταξύ των Μαυριτανών, νομάδων μουσουλμάνων αραβικής και βερβερικής καταγωγής που αποτελούν τα δύο τρίτα των 3,1 εκατομμυρίων κατοίκων της Μαυριτανίας. Για τους αρχαίους Μαυριτανούς, μια παχιά σύζυγος (όπως και τα παχιά ζώα) ήταν σύμβολο του πλούτου ενός άνδρα, απόδειξη ότι είχε αρκετά πλούτη για να τη θρέψει γενναιόδωρα, ενώ οι υπόλοιποι χάνονταν στην ξηρασία.
Photo: YouTube
H πρακτική της αναγκαστικής σίτισης ονομάζεται «leblouh» ή «gavage»
Μέχρι πρόσφατα, φαινόταν ότι το βίαιο τάισμα και το ήθος του big is beautiful είχαν αρχίσει να εκλείπουν. Παρόλο που το leblouh* δεν είχε ποτέ τεθεί εκτός νόμου σε αυτή την ισλαμική δημοκρατία, το 2003 η κυβέρνηση ξεκίνησε μια εκστρατεία για την καταπολέμηση της κακοποίησης των παιδιών και την ευαισθητοποίηση για τους κινδύνους της παχυσαρκίας για την υγεία.
(*Αυτή η πρακτική της αναγκαστικής σίτισης ονομάζεται «leblouh» ή «gavage», ένας γαλλικός όρος που αναφέρεται στη «διαδικασία πάχυνσης των χηνών για την παραγωγή φουά γκρα». Αυτή η απανθρωποποίηση των κοριτσιών και των γυναικών εκτείνεται πολύ πέρα από τη σημειολογία).
Επιπλέον, καθώς οι ποικίλες παγκόσμιες επιρροές -από τη δυτική μόδα μέχρι τη νιγηριανή ποπ μουσική και τη γαλλική τηλεόραση- έφτασαν σιγά σιγά στις μάζες, οι νεαρές γυναίκες σε πόλεις όπως η πρωτεύουσα Νουακσότ άρχισαν να αδυνατίζουν κάτω από τα ρούχα μουλάφα. Αλλά τον Δεκέμβριο του 2007, η πρόοδος σταμάτησε όταν ένοπλοι με ύποπτους δεσμούς με τη βορειοαφρικανική πτέρυγα της Αλ Κάιντα δολοφόνησαν τέσσερις Γάλλους παραθεριστές κοντά στην πρωτεύουσα, προκαλώντας την κατακόρυφη πτώση του τουρισμού και των ξένων επενδύσεων.
Mια χούντα που ευνοούσε την «επιστροφή στην παράδοση»
Στη συνέχεια, τον Αύγουστο του 2008, ένα στρατιωτικό πραξικόπημα απομάκρυνε τη δημοκρατική κυβέρνηση και εγκατέστησε μια χούντα που ευνοούσε την «επιστροφή στην παράδοση». Οι εκλογές του Ιουλίου διατήρησαν τη χούντα στην εξουσία, παρά τους ισχυρισμούς για μαζική νοθεία των ψήφων.
Τώρα οι μεγαλόσωμες γυναίκες είναι ξανά στη μόδα και το έθιμο της διοχέτευσης πλούσιου φαγητού σε νεαρά κορίτσια, όπως οι χήνες που εκτρέφονται για φουά γκρα, ευδοκιμεί και πάλι ανεξέλεγκτα.
H Elhacen, μία επαγγελματίας με γουρλωμένα μάτια που ταΐζει με το ζόρι, εκτιμά ότι γύρω από το Atar, ένα εμπορικό κέντρο 250 μίλια από το Nouakchott, το ποσοστό των κοριτσιών που ταΐζονται με το ζόρι έχει ανέλθει σε πάνω από 80%. Κυβερνητικά στοιχεία πριν από το πραξικόπημα του 2008 ανεβάζουν το ποσοστό στο 50-60% στις αγροτικές περιοχές και στο 20-30% στις πόλεις. «Η πρακτική επανεμφανίζεται επειδή οι άνδρες εξακολουθούν να βρίσκουν τα βουνά γυναικείας σάρκας ανακουφιστικά και ερωτικά», εξηγεί ο Seyid Ould Seyid, ένας άνδρας δημοσιογράφος από τη Μαυριτανία. «Η έλξη είναι ριζωμένη από τη γέννηση».
Δείτε το βίντεο
«Το στομάχι μου πονάει»
Η Elhacen, η οποία κερδίζει το ισοδύναμο των 155 δολαρίων για κάθε κορίτσι που ταΐζει με το ζόρι σε διάστημα τριών μηνών, είναι ευχαριστημένη. «Έχω και πάλι πολύ περισσότερες πελάτισσες», σημειώνει. Οι σημερινές «πελάτισσες» της ξαπλώνουν στην καλύβα με γυάλινα μάτια εξαντλημένα, χωνεύοντας το πρωινό.
Η Elhacen αναμειγνύει θρυμματισμένους χουρμάδες και φιστίκια με κουσκούς και λάδι για να φτιάξει το δεύτερο από τα τέσσερα γεύματα της ημέρας – γλυκανάλατες, αυγομεγέθεις μπάλες με περίπου 300 θερμίδες η καθεμία. Κάθε κορίτσι τρώει περίπου 40 την ημέρα, μαζί με 12 λίτρα κατσικίσιο γάλα και χυλό, καθιστώντας την ημερήσια πρόσληψη 14.000 έως 16.000 θερμίδες. Η συνιστώμενη κατανάλωση για ένα υγιές 12χρονο κορίτσι είναι κατά μέσο όρο 1500 θερμίδες- ένας ενήλικος άνδρας bodybuilder τρώει έως και 4000.
«Το στομάχι μου πονάει», βογκάει η Tijanniya. Κόρη κτηνοτρόφων, είναι έξαλλη με τους γονείς της που την έστειλαν εδώ. «Δεν θέλω να γίνω χοντρή. Δεν νομίζω ότι είναι όμορφο. Τώρα καταλαβαίνω γιατί κάποια κορίτσια στο σχολείο επέστρεψαν χοντρά μετά τις διακοπές, ενώ πριν ήταν πολύ πιο όμορφες». Η Tijanniya ρυθμίζει την ηλεκτρικά μπλε μουλάφα της, αποκαλύπτοντας ένα κίτρινο μπλουζάκι και μια μοντέρνα τζιν φούστα από κάτω. «Λατρεύω τα σπορ. Φοβάμαι ότι δεν θα μπορώ να τρέξω γρήγορα όταν θα είμαι χοντρή».
«Χτυπάω τα κορίτσια ή τα βασανίζω πιέζοντας ένα ξύλο ανάμεσα στα δάχτυλα των ποδιών τους»
Πώς τρώνε τα μικρά κορίτσια αυτές τις γιγαντιαίες ποσότητες φαγητού; «Είμαι πολύ αυστηρή», υπερηφανεύεται η Elhacen. «Χτυπάω τα κορίτσια ή τα βασανίζω πιέζοντας ένα ξύλο ανάμεσα στα δάχτυλα των ποδιών τους. Τα απομονώνω και τους λέω ότι οι αδύνατες γυναίκες είναι κατώτερες».
Οι οικισμοί της ερήμου, όπως αυτή η αγροτική κοινότητα των 1000 ατόμων, χωρίς ηλεκτρικό ρεύμα ή τρεχούμενο νερό, είναι δημοφιλείς τόποι για το leblouh, επειδή δεν υπάρχουν περισπασμοί και εύκολοι τρόποι διαφυγής. Αλλά η Elhacen αρνείται ότι η δουλειά της ισοδυναμεί με παιδική κακοποίηση. «Όχι, όχι, είναι για το καλό τους», σχεδόν ουρλιάζει. «Πώς θα βρουν σύζυγο αυτά τα καημένα τα κορίτσια αν είναι κοκαλιάρικα και αηδιαστικά;»
Μια πραγματική ανησυχία, καθώς το leblouh συνδέεται με μια άλλη αποτρόπαια πρακτική: τον παιδικό γάμο. Τα περισσότερα κορίτσια παντρεύονται μεταξύ 12 και 14 ετών. «Η αύξηση του μεγέθους ενός κοριτσιού δημιουργεί την ψευδαίσθηση ότι είναι σωματικά ώριμη, ότι είναι έτοιμη για σύζυγο», σημειώνει η Aminetou Moctar, μια ζωηρή, λεπτή γυναίκα γύρω στα 50, η οποία είναι επικεφαλής της Ένωσης Γυναικών Αρχηγών Νοικοκυριών, μιας οργάνωσης ίσων δικαιωμάτων στο Nouakchott. «Αλλά η αναγκαστική διατροφή μεγαλώνει το σώμα και συρρικνώνει τον εγκέφαλο – το μόνο που κάνουν τα κορίτσια είναι να τρώνε και να κοιμούνται».
«Οι γονείς θα μου δώσουν μπόνους αν ένα κορίτσι αναπτύξει ραγάδες»
Η Tijanniya θέλει να γίνει καθηγήτρια γαλλικών, αλλά η Elhacen λέει ότι οι γονείς της έχουν ήδη κανονίσει γάμο γι’ αυτήν. «Η δουλειά της θα είναι να κάνει μωρά και να είναι ένα μαλακό, σαρκώδες κρεβάτι για να ξαπλώνει ο σύζυγός της». Για το σκοπό αυτό, σκοπεύει να επιταχύνει την αύξηση του βάρους της Tijanniya σερβίροντάς της φλιτζάνια με καθαρό ζωικό λίπος.
«Το κοιλιακό λίπος θα πρέπει να πέφτει καταιγιστικά, οι μηροί θα πρέπει να επικαλύπτονται και ο λαιμός θα πρέπει να έχει πυκνούς κυματισμούς λίπους», λέει η Elhacen. Το απόλυτο σημάδι ομορφιάς, ωστόσο, είναι οι ασημένιες ραγάδες στα χέρια. «Οι γονείς θα μου δώσουν μπόνους αν ένα κορίτσι αναπτύξει ραγάδες».
Πίσω στο Ατάρ, μια συλλογή από στενά, αμμώδη δρομάκια και μαγαζιά, η 26χρονη Zeinebou Mint Mohamed προσφέρει μια ματιά στο πιθανό μέλλον των κοριτσιών. Ιδιοκτήτρια παντοπωλείου, με ύψος 1,75 μ. και βάρος πάνω από 200 κιλά, με τα πλεγμένα μαλλιά της βαμμένα ξανθά στις άκρες και ραγάδες στα χέρια της, είναι μια σύγχρονη γυναίκα που έχει μια σχέση αγάπης-μίσους με το μέγεθός της.
«Με τάιζαν με το ζόρι όταν ήμουν παιδί. Έκανα εμετό και υπέφερα από καούρα και διάρροια, αλλά πήρα γρήγορα βάρος», θυμάται η Zeinebou, ξαπλώνοντας στο ετοιμόρροπο σπίτι της με τα δύο δωμάτια.
«Ξαφνικά είδα πόσο πολύ οι άνδρες της Μαυριτανίας λατρεύουν τις πολύ χοντρές γυναίκες»
Στα 13 της παντρεύτηκε έναν πολύ μεγαλύτερό της άνδρα και στα 16 της απέκτησε δύο γιους. Τότε, όπως κάθε φυσιολογική έφηβη, επαναστάτησε, με αποτέλεσμα ο σύζυγός της να τη χωρίσει. Νεοαποκτηθείσα ανύπαντρη, κατακλύστηκε από ρομαντικές προτάσεις.
«Ξαφνικά είδα πόσο πολύ οι άνδρες της Μαυριτανίας λατρεύουν τις πολύ χοντρές γυναίκες. Οι άνδρες μου έλεγαν ότι είχα το πιο όμορφο σώμα στην πόλη και τσακώνονταν για μένα». Με τα τεράστια μάτια της και το χαρισματικό χαμόγελό της, η Zeinebou θα ήταν μια μεγάλη ομορφιά ανεξάρτητα από το μέγεθός της. Αλλά η αντίδραση των ανδρών στο σώμα της μεταμόρφωσε την αυτοεικόνα της.
«Όταν συνειδητοποίησα τη δύναμη που είχα πάνω στους άνδρες, άρχισα να απολαμβάνω το να είμαι χοντρή». Ο σημερινός φίλος της Zeinebou, ο Baba Slama, 29 ετών, ο οποίος είναι, όπως πολλοί άνδρες από τη Μαυριτανία, λεπτός σαν ράγες, συμφωνεί ότι έχει το πάνω χέρι. «Είναι πανέμορφη, την αγαπώ», λέει.
«Θα ήθελα πολύ να μπορώ να φοράω τζιν και ψηλά τακούνια»
Ωστόσο, το βάρος της Zeinebou την επιβραδύνει: «Είμαι πάντα κουρασμένη και λαχανιάζω όταν περπατάω. Θέλω να είμαι πιο αδύνατη για να μπορώ να είμαι πιο δυναμική». Θαυμάστρια των τηλεοπτικών σαπουνόπερων που μεταδίδονται από τη Γαλλία και το Μαρόκο, ομολογεί ότι την ελκύει ο τρόπος ζωής των γυναικών πρωταγωνιστριών.
«Φαίνονται τόσο ανεξάρτητες», λέει. «Θα ήθελα πολύ να μπορώ να φοράω τζιν και ψηλά τακούνια. Θέλω να κάνω δίαιτα, αλλά φοβάμαι ότι δεν θα αρέσω πια στους άντρες».
Η Zeinebou ανησυχεί επίσης ότι θα χάσει την ιδιότητα του It-girl ανάμεσα στις φίλες της. «Η πρώτη μου σκέψη όταν γνώρισα τη Zeinebou ήταν: Πού βρήκε αυτό το απίστευτο σώμα;» λέει η καλύτερή της φίλη, η Hawer Sessay, 26 ετών. «Ζήλευα τόσο πολύ». Παρόλο που δεν είναι σκελετωμένη με ύψος 1,80 μ. και 180 κιλά, η Hawer λέει ότι έχει πρόβλημα να συσσωρεύσει βάρος και ότι την πείραζαν τα πιο παχουλά κορίτσια ως έφηβη.
Όταν τα 180 κιλά θεωρούνται λίγα
Πρόσφατα, ο σύζυγός της της είπε ότι «δεν του άρεσε να κοιμάται με μια σακούλα γεμάτη κόκαλα». Απεγνωσμένα να γίνει μεγαλύτερη, η Hawer χρησιμοποιεί φάρμακα για να βοηθήσει στην αύξηση του βάρους.
Καταναλώνει ένα μπουκάλι με χάπια των οποίων το δραστικό συστατικό είναι υδροχλωρική κυπροεπταδίνη, ένα φάρμακο για αλλεργίες με παρενέργεια την αυξημένη όρεξη. Σε κακή χρήση, το φάρμακο μπορεί να προκαλέσει χαμηλή αρτηριακή πίεση, θολή όραση, νεφρική ανεπάρκεια και άλλα προβλήματα. «Αγόρασα αυτό το φάρμακο επειδή ο φαρμακοποιός μου είπε ότι είναι το λιγότερο επικίνδυνο».
Η Aminetou, η ακτιβίστρια κατά της αναγκαστικής σίτισης, λέει ότι τα φαρμακευτικά προϊόντα είναι «η νέα μορφή leblouh». Πωλούνται κρυφά στις αγορές της πόλης και περιλαμβάνουν ορμόνες που χρησιμοποιούνται για την πάχυνση καμήλων και κοτόπουλων, καθώς και στεροειδή για το άσθμα και τον καρκίνο που προκαλούν φούσκωμα. Μια γειτόνισσα της Aminetou πέθανε τον Μάιο μετά τη λήψη ζωικών ορμονών ενώ ήταν έγκυος. «Ήλπιζε ότι θα της έδιναν ένα παχύ μωρό», αναστενάζει η ακτιβίστρια.
Σοβαρά προβλήματα υγείας
Η Aminetou έχει ζητήσει από τη χούντα να λάβει μέτρα, χωρίς αποτέλεσμα. «Οι αρχές θέλουν οι γυναίκες να επιστρέψουν στους παραδοσιακούς τους ρόλους – να μαγειρεύουν, να μένουν μέσα στο σπίτι και να είναι παχιές για να κρατούν τους άνδρες ευχαριστημένους», λέει.
Ένας κυβερνητικός εκπρόσωπος, ο Mbarke Mint Mohamed, αρνείται ότι οι αρχές επιδοκιμάζουν το leblouh ή τη γυναικεία παχυσαρκία. «Λαμβάνουμε πολύ σοβαρά υπόψη μας αυτά τα προβλήματα», λέει, αλλά δεν μπορεί να κατονομάσει κανένα μέτρο που θεσπίστηκε για την αντιμετώπισή τους μετά το πραξικόπημα του 2008.
Eν τω μεταξύ, ο Dr. Mohammed Ould Madene, ειδικός στην επείγουσα ιατρική στο σκονισμένο κέντρο του Nouakchott, λέει ότι το ιδεώδες του λίπους είναι «ένα σοβαρό ζήτημα δημόσιας υγείας». Τον ανησυχεί ο αριθμός των ασθενών που βλέπει με διαβήτη, υπέρταση, καρδιακές παθήσεις και κατάθλιψη. Αναφέρει την πρόσφατη περίπτωση ενός κοριτσιού που μεταφέρθηκε εσπευσμένα στην κλινική χωρίς τις αισθήσεις του. «Ήταν μόλις 14 ετών, αλλά τόσο τεράστια που η καρδιά της είχε σχεδόν καταρρεύσει από την πίεση».
Το size 0 δεν μένει πια εδώ
Ωστόσο, ορισμένες νεαρές γυναίκες στην πρωτεύουσα αρνούνται να ακολυθήσουν την παράδοση. «Ήμουν πάντα αδύνατη και μου αρέσει το μέγεθός μου», λέει η Kane, 28 ετών, μια κοινωνική λειτουργός με λαμπερά μάτια. «Μπορώ να δουλεύω, να χορεύω, να περπατάω τρία μίλια μέχρι την παραλία».
Πολλές από τις φίλες της, μορφωμένες γυναίκες καριέρας όπως η ίδια, προτιμούν επίσης να είναι πιο αδύνατες, προσθέτει. Ένα άλλο ενθαρρυντικό σημάδι είναι η επιτυχία του πρώτου γυμναστηρίου μόνο για γυναίκες στο Νουακσότ, όπου περίπου 300 γυναίκες ανταλλάσσουν τις ρόμπες μουλάφα με φόρμες. «Τα μέλη είναι ακόμη ελάχιστα, αλλά ελπίζω ότι θα επεκταθεί», λέει η ιδιοκτήτρια, Zahoura Kajouane. «Ορισμένες γυναίκες μπαίνουν με εντολή γιατρού, αλλά άλλες είναι συνειδητοποιημένες ως προς την εικόνα τους. Μια γυναίκα ελπίζει να γίνει η Σακίρα της Μαυριτανίας».
Τούτου λεχθέντος, οι γυναίκες εδώ είναι σχεδόν βέβαιο ότι δεν θα προσπαθήσουν ποτέ να είναι κοκαλιάρες στο μέγεθος 0. Στο σπίτι της Zeinebou, αυτή και η Hawer επιθεωρούν τη φωτογραφία ενός μοντέλου με μπικίνι σε ένα γυαλιστερό περιοδικό από το γειτονικό Μαρόκο. Η καλλίγραμμη γυναίκα έχει – για τα δυτικά μάτια – τέλεια σιλουέτα, αλλά οι δύο γυναίκες νιώθουν πραγματικά αηδία. «Φαίνεται άρρωστη», συμφωνούν, δείχνοντας τους προεξέχοντες γοφούς και τις κλείδες της. Στη συνέχεια γυρίζουν σε ένα άρθρο για τη λιποαναρρόφηση και γελούν τόσο δυνατά που οι τοίχοι φαίνεται να τρέμουν.
*Με στοιχεία από marieclaire.com και hir.harvard.edu