Η εισβολή μέσα από τον φακό των Τούρκων
Στην Τουρκία και τα Κατεχόμενα, η βάρβαρη τουρκική εισβολή παρουσιαζόταν πάντα και παρουσιάζεται ακόμη ως «ειρηνευτική επιχείρηση» η οποία έφερε την ηρεμία στο νησί και απελευθέρωσε τους Τουρκοκύπριους διασώζοντάς τους από τους Ελληνοκύπριους. Αν και με την πάροδο του χρόνου οι Τουρκοκύπριοι αντιλήφθηκαν από πρώτο χέρι το βαρύ τίμημα της «απελευθέρωσης», το επίσημο αφήγημα, παρά τις αποκαλύψεις για φρικτά εγκλήματα που είχαν διαπράξει οι εισβολείς μαζί με δυνάμεις τουρκοκυπρίων ατάκτων, παραμένει το ίδιο.
Οι περισσότερες από αυτές τις φωτογραφίες φέρονται να λήφθηκαν από τούρκο αξιωματικό ο οποίος μετείχε στην εισβολή. Είναι ξεκάθαρο όμως ότι, χρονικά και μόνον, δεν μπορεί να είναι τραβηγμένες από έναν άνθρωπο. Μερικές από αυτές εμφανίστηκαν στο παρελθόν, κυρίως μέσα από τουρκικά δημοσιεύματα. Αλλες πάλι όχι. Ολες όμως, όσο δύσκολο κι αν είναι για εμάς, προσφέρουν την ευκαιρία να δει και ο έλληνας αναγνώστης, μισό αιώνα μετά, την αγριότητα μιας επιδρομής με χιλιάδες νεκρούς να παρουσιάζεται ως γιορτή και επιτυχία, μέσα φυσικά από τον στρεβλό φακό του εισβολέα. Και μόνον εκεί.
Οι προετοιμασίες του Τουρκικού στρατού
Σήμερα, γνωρίζουμε πια με δεδομένα και με μαρτυρίες ότι η εισβολή της Τουρκίας στην Κύπρο δεν ήταν αντίδραση στο πραξικόπημα της χούντας αλλά μέρος του ίδιου σχεδίου που περιελάμβανε και το πραξικόπημα. Ενδεικτική είναι και η μαρτυρία του συνταγματάρχη Νεζίχ Σιράλ, ο οποίος έγραψε πως έναν ακριβώς μήνα πριν απ’ την εισβολή – στις 18, 19 και 20 Ιουνίου – και υπό συνθήκες απόλυτης μυστικότητας οι τουρκικές ένοπλες δυνάμεις οι οποίες βρίσκονταν σε επιφυλακή από τις 25 Μαΐου έκαναν μεταξύ άλλων «όλη τη μέρα ασκήσεις για τη φόρτωση εφοδίων και βαρέος εξοπλισμού». Οι φωτογραφίες που απεικονίζουν τους πιλότους να ετοιμάζονται για τους βομβαρδισμούς είναι από την ημέρα της εισβολής, ωστόσο ανατριχιαστική είναι η λεπτομέρεια πως οι πλείστες όσων απεικονίζουν βόμβες να φορτώνονται στα μαχητικά είναι από την έναρξη της δεύτερης φάσης της εισβολής τον Αύγουστο. Πολλές από αυτές τις βόμβες, ενδεχομένως και αυτές που απεικονίζονται, θα έπεφταν λίγο αργότερα στο στρατόπεδο της ΕΛΔΥΚ κοντά στο αεροδρόμιο Λευκωσίας και θα σκότωναν, μαζί με τη σκληρή μάχη που ακολούθησε, 83 έλληνες φαντάρους και 3 αξιωματικούς.
Η απόβαση και οι αλεξιπτωτιστές
Οι κάτοικοι της Λευκωσίας, της Μεσαορίας αλλά των χωριών στη νότια πλευρά της οροσειράς του Πενταδάκτυλου αφηγούνται πως μια από τις τρομακτικότερες εμπειρίες των ημερών εκείνων ήταν πως με το που ήχησαν οι σειρήνες, την αυγή της 20ης Ιουλίου, ξύπνησαν και είδαν από τα παράθυρά τους τον ορίζοντα γεμάτο με αμέτρητους τούρκους αλεξιπτωτιστές να κατεβαίνουν σιγά – σιγά και να προσγειώνονται στην πεδιάδα της Μεσαορίας έξω από τη Λευκωσία. Εκεί, όπως και στην παραλία του Πέντε Μίλι στην Κερύνεια ήταν που θα διαπράττονταν οι πρώτες δολοφονίες αμάχων από τους εισβολείς. Στα χρόνια προ του 1974 ο Πενταδάκτυλος ήταν γεμάτος με πολυβολεία κατά μήκος των βόρειων ακτών του νησιού, με τρόπο που ήταν πρακτικά αδύνατο να μπορέσει να διενεργηθεί απόβαση. Με οδηγίες της χούντας όμως τα πολυβολεία είχαν αδειάσει. Οταν πια εκείνο το κομμάτι είχε καταληφθεί αποβατικά άρχισαν την αποστολή στρατιωτών, συνοδεία και μουφτή για την προσευχή, την ώρα που μερικά χιλιόμετρα πιο κάτω άλλοι βίαζαν και σκότωναν. Δύο μέρες μετά την έναρξη της εισβολής τα τανκς των Τούρκων μπήκαν στην Κερύνεια, ενώ τα πρώτα χωριά έξω από τη Λευκωσία είχαν καταληφθεί.
Η χαρά των Τουρκοκυπρίων
Η εικόνα των εισβολέων να πλησιάζουν δεν προκάλεσε, φυσικά, τρόμο αλλά χαρά στους Τουρκοκύπριους οι περισσότεροι από τους οποίους ζούσαν μετά τις διακοινοτικές ταραχές του 1963 σε θυλάκους σε διάφορα σημεία του νησιού. Αν και οι περισσότερες φωτογραφίες που υπάρχουν είναι από τη β’ φάση της εισβολής στις 14 Αυγούστου και την είσοδο των τουρκικών στρατευμάτων στην παλιά πόλη της Αμμοχώστου, θύλακο επίσης των Τουρκοκυπρίων από το 1963, υπάρχουν και κάποιες από την είσοδο των εισβολέων στα τουρκοκυπριακά χωριά της Μεσαορίας αμέσως μετά την εκδήλωση της εισβολής. Με τις μνήμες του 1963 και του τι ακολούθησε με ωμότητες εις βάρος τους νωπές, οι Τουρκοκύπριοι πίστεψαν ότι είχαν λυτρωθεί. Σύντομα όμως κατάλαβαν τι πραγματικά κρυβόταν πίσω από την εισβολή της Τουρκίας και πως οι ίδιοι ελάχιστη σημασία είχαν.
Η προέλαση και κατάληψη
Το μεγαλύτερο μέρος των εδαφών που κατέλαβε ο «Αττίλας» κατελήφθησαν στη β’ φάση της εισβολής τον Αύγουστο. Ωστόσο από τις πρώτες μέρες της εισβολής, οι Τούρκοι είχαν καταφέρει να πάρουν την Κερύνεια και τη γύρω περιοχή δημιουργώντας έναν μεγάλο διάδρομο εδάφους μέχρι και την άλλη πλευρά του Πενταδάκτυλου, έξω από τη Λευκωσία. Δημιούργησαν διάφορα προγεφυρώματα τα οποία θα τους επέτρεπαν στη συνέχεια να προελάσουν. Συνολικά κατέλαβαν το 7% του νησιού.
Όταν όλα τελείωσαν
Η β’ φάση της εισβολής διήρκησε κι αυτή μόλις τρεις μέρες, όπως και η α’ φάση. Το 7% των κατεχομένων εδαφών έγινε 37% και η συνέχεια είναι γνωστή. Τα στρατόπεδα που καταλαμβάνονταν γίνονταν χώρος επίδειξης λαφύρων όπως η Γαλανόλευκη, την οποία οι εισβολείς υπέστειλαν και βεβήλωσαν με τις υπογραφές τους φωτογραφίζοντάς την. Το στρατόπεδο – αρχηγείο της ΕΛΔΥΚ στη Λευκωσία ήταν ένας χώρος όπου καταγράφηκαν μερικές από τις πιο κτηνώδεις πράξεις όπως ο αποκεφαλισμός των σορών δέκα στρατιωτών από την Ελλάδα και η τοποθέτηση των κεφαλών τους στην είσοδο του κατεστραμμένου στρατοπέδου προκειμένου να φωτογραφίζονται οι εισβολείς με τη σειρά. Η πρακτική να σκυλεύονται οι σοροί των στρατιωτών ή να απογυμνώνονται ήταν δυστυχώς διαδεδομένη ως όπλο ταπείνωσης, όπως ήταν και οι βιασμοί.