«Το Ιράν θα υπολογίσει καλά την αντίδρασή του»
Ολα τα ενδεχόμενα είναι ανοιχτά στη Μέση Ανατολή καθώς οι εντάσεις έχουν κλιμακωθεί σημαντικά μετά τη δολοφονία από το Ισραήλ του ηγέτη της Χαμάς Ισμαήλ Χανίγια στην Τεχεράνη και του στελέχους της Χεζμπολάχ Φουάντ Σουκρ στη Βηρυτό, δηλώνει στη συνέντευξή του στα «ΝΕΑ» ο Γιοσέφ Νταχέρ, καθηγητής στο Πανεπιστήμιο της Λωζάννης και συνεργάτης καθηγητής στο Ευρωπαϊκό Πανεπιστημιακό Ινστιτούτο της Φλωρεντίας.
Ο ειδικός στη Μέση Ανατολή και συγγραφέας μεταξύ άλλων του βιβλίου «Hezbollah: Political Economy of the Party of God» εκτιμά ότι σημαντικό ρόλο στις εξελίξεις θα παίξει ο τρόπος αντίδρασης του Ιράν και της Χεζμπολάχ και σε λιγότερο βαθμό της Χαμάς.
Πώς επηρεάζεται η κατάσταση στη Μέση Ανατολή μετά τη δολοφονία από το Ισραήλ του ηγέτη της Χαμάς Χανίγια και του στελέχους της Χεζμπολάχ Σουκρ;
Καθιστά τις διαπραγματεύσεις μεταξύ του Ισραήλ και της Χαμάς για εκεχειρία στη Γάζα πιο δύσκολες. Επιπλέον, είναι σημαντικό το ερώτημα ποια αντίποινα θα αποφασίσει το Ιράν μετά τη δολοφονία του ηγέτη της Χαμάς, διότι η τοποθεσία της εκτέλεσης παίζει σημαντικό ρόλο, έγινε σε ιρανικό έδαφος, στην Τεχεράνη, οπότε αποτελεί άμεση πρόκληση για το Ιράν και καθιστά αναπόφευκτα τα αντίποινα από την πλευρά της Τεχεράνης. Παράλληλα, για τον Νετανιάχου είναι ένας τρόπος να δείξει στους Ισραηλινούς ότι έχει καταφέρει κάποιες νίκες, συμπεριλαμβανομένης της πρόσφατης ανακοίνωσης της δολοφονίας του Μοχάμεντ Ντέιφ, διοικητή της στρατιωτικής πτέρυγας της Χαμάς. Η Χεζμπολάχ, από την πλευρά της, θα απαντήσει αναγκαστικά στους ισραηλινούς βομβαρδισμούς της Βηρυτού με στόχο τον Σουκρ, αλλά πιθανότατα προσπαθώντας να αποφύγει την πρόκληση μιας ευρύτερης ανάφλεξης. Οι ΗΠΑ έστειλαν πολεμικό πλοίο (το «USS Wasp») κοντά στον Λίβανο, καθώς οι εντάσεις κλιμακώνονται και αυξάνουν οι φόβοι για έναν ευρύτερο πόλεμο στη Μέση Ανατολή. Ολα τα ενδεχόμενα είναι ανοιχτά καθώς οι εντάσεις εντείνονται.
Παράλληλα, η Χαμάς δήλωσε ότι θα προχωρήσει σε αντίποινα.
Πιθανώς θα επιχειρήσει νέες επιθέσεις με πυραύλους από τη Γάζα ή πιθανές επιθέσεις από μέλη της στη Δυτική Οχθη, αν και είναι πιο δύσκολο λόγω της ισραηλινής κατοχής και του συντονισμού ασφαλείας της Παλαιστινιακής Αρχής με το Τελ Αβίβ. Η απάντηση της Χαμάς δεν θα είναι τόσο ισχυρή σε σύγκριση με αυτή της Χεζμπολάχ και του Ιράν. Είδαμε ήδη φιλοϊρανικές πολιτοφυλακές στο Ιράκ να εξαπολύουν στρατιωτική επίθεση σε βάση των ΗΠΑ. Το είχαμε δει πριν από μερικούς μήνες, μειώθηκε σημαντικά, αλλά το βλέπουμε πάλι. Οι απειλές για περαιτέρω περιφερειακές εντάσεις είναι ήδη εδώ. Το αν θα μετασχηματιστούν σε περιφερειακό πόλεμο, είναι νωρίς να πούμε, θα εξαρτηθεί σε μεγάλο βαθμό από τα αντίποινα του Ιράν και της Χεζμπολάχ. Η αντίδραση από το Ιράν ίσως να γίνει σε μερικές εβδομάδες. Η Χεζμπολάχ δεν ενδιαφέρεται για έναν πλήρους κλίμακας πόλεμο. Το Ισραήλ ασκεί πίεση στον Λίβανο, όμως δεν έχει το πράσινο φως των ΗΠΑ, αλλά με τις ενέργειές του ωθεί τις ΗΠΑ σε έναν περιφερειακό πόλεμο. Το ερώτημα είναι αν θα προχωρήσει περαιτέρω το Ισραήλ και οι ΗΠΑ θα ακολουθήσουν ή οι ΗΠΑ θα καταφέρουν να απομακρύνουν το ενδεχόμενο ενός περιφερειακού πολέμου. Το Ισραήλ θα χρειαστεί την κάλυψη των ΗΠΑ εάν ξεκινήσει μια περιφερειακή αντιπαράθεση.
Στο σκηνικό που έχει δημιουργηθεί, η χειρότερη απειλή βρίσκεται στα αντίποινα από το Ιράν;
Η τοποθεσία της δολοφονίας είναι πολύ σημαντική. Μετά την επίθεση στην ιρανική πρεσβεία στη Δαμασκό, το Ιράν απάντησε ύστερα από μερικές εβδομάδες. Αυτό που θα μπορούσε να γίνει άμεσα είναι ιρανικές πολιτοφυλακές από Ιράκ και Υεμένη να δράσουν κατά αμερικανικών στρατιωτικών βάσεων ή να υπάρξουν περισσότερες και πιο έντονες επιθέσεις από τους Χούθι σε πλοία στην Ερυθρά Θάλασσα. Και η Χαμάς μπορεί να κάνει επιθέσεις, αλλά δεν θα είναι τόσο σημαντικές όσο οι επιθέσεις από τη Χεζμπολάχ, το Ιράν και τους συμμάχους της Τεχεράνης. Το Ιράν θα υπολογίσει καλά την αντίδραση. Μπορεί να κινηθεί όπως τον Απρίλιο, εξαπολύοντας επίθεση με πυραύλους στο Ισραήλ, δείχνοντας όμως παράλληλα ότι δεν θα ήθελε να υπάρξει περιφερειακός πόλεμος. Διαφορετικά σενάρια είναι πιθανά. Ολα είναι ανοιχτά και οι εξελίξεις θα εξαρτηθούν σε μεγάλο βαθμό από τις δράσεις της Χεζμπολάχ και την αντίδραση του Ιράν.
Είπατε ότι η Χεζμπολάχ δεν επιθυμεί έναν ευρύ πόλεμο και ότι το Ισραήλ ασκεί πιέσεις. Τι εννοείτε;
Η ακροδεξιά πτέρυγα της ισραηλινής κυβέρνησης θέλει να υπάρξει σημαντική κλιμάκωση και όπως είδαμε υπάρχει ξεκάθαρα κινητοποίηση από το Ισραήλ μετά το συμβάν στα κατεχόμενα Υψίπεδα του Γκολάν. Το Ισραήλ επιδιώκει να πιέσει τον Λίβανο να εφαρμοστεί το ψήφισμα 1701 που χρονολογείται από το τέλος του πολέμου του 2006 προς όφελός του, να αποσυρθούν τα βαριά όπλα της Χεζμπολάχ βόρεια του ποταμού Λιτάνι. Αλλά υπάρχουν προκλήσεις. Το Ισραήλ θα άνοιγε μια βίαιη σύγκρουση και θα προκαλούσε έναν περιφερειακό πόλεμο μόνο αν έπειθε τις ΗΠΑ να ακολουθήσουν. Οι ΗΠΑ δεν έχουν δώσει πράσινο φως στο Ισραήλ να ξεκινήσει μια στρατιωτική εισβολή στον Λίβανο. Χωρίς την υποστήριξη των ΗΠΑ, η ικανότητα του Ισραήλ να αντιμετωπίσει μια περιφερειακή αντιπαράθεση είναι πολύ πιο δύσκολη. Αν υπάρξει εισβολή στον Λίβανο, θα ξεκινήσει ένας περιφερειακός πόλεμος με τους συμμάχους του Ιράν να εισέρχονται στη σύγκρουση. Οι φιλοϊρανικές πολιτοφυλακές στο Ιράκ, την Υεμένη και τη Συρία θα εισέλθουν στην αντιπαράθεση και θα στοχεύσουν το Ισραήλ ή περιφερειακούς στόχους των ΗΠΑ, ενώ η Δύση και οι ΗΠΑ θα πρέπει να εμπλακούν για να προστατεύουν τον σύμμαχό τους. Θα έχουμε όλη την περιοχή σε πόλεμο. Οσον αφορά τη Χεζμπολάχ, δεν θέλει να χτυπηθεί ο Λίβανος, που βρίσκεται σε δεινή οικονομική θέση. Επίσης, η στήριξή της εκτός των σιιτών είναι στο χαμηλότερο όλων των εποχών, ενώ οι περισσότεροι Λιβανέζοι δεν θέλουν πόλεμο. Παράλληλα, το Ιράν δεν θέλει να δει το κύριο πλέγμα επιρροής του στην περιοχή να αποδυναμώνεται, καθώς αποτελεί σημαντικό εργαλείο πίεσης για το Ιράν και πλεονέκτημα στις διαπραγματεύσεις με τις ΗΠΑ. Η Χαμάς είναι σύμμαχος του Ιράν, αλλά δεν έχει την ίδια σχέση που έχει η Χεζμπολάχ, η οποία είναι «παιδί» της Ισλαμικής Επανάστασης της δεκαετίας του 1980 και είναι επίσης μαζικά χρηματοδοτούμενη και πολιτικά συνδεδεμένη με το Ιράν, ενώ ο προϋπολογισμός της εξαρτάται άμεσα από τον θεσμό του Willayat al Faqih, με άλλα λόγια από τον ιρανό ανώτατο ηγέτη Χαμενεΐ.