Γιατί οι αθλητές στο βάθρο δαγκώνουν τα μετάλλια;
Οι λόγοι πολλοί. Είναι ιστορικοί, ανθρωπολογικοί, αλλά και… μιντιακοί. Επειτα από κάθε απονομή βλέπουμε τους νικητές να δαγκώνουν τα μετάλλιά τους.
Από… σοκολάτα είναι; Μιμητισμός και επιβεβαίωση μιας κλασικής θεωρίας. Αυτή της παράδοσης: κάποτε το δάγκωμα χρησιμοποιήθηκε σε χρυσά νομίσματα – ένα πολύ εύπλαστο μέταλλο – για να καταλάβουμε αν ήταν πραγματικά αυθεντικά με βάση το πόσο ήταν δυνατό να τρυπηθούν με τα δόντια.
Τα μετάλλια, ωστόσο, δεν περιέχουν περισσότερα από λίγα γραμμάρια χρυσού στις μέρες μας και κάθε οργανωτική επιτροπή αποφασίζει πώς θα συνθέσει το δικό της: στο Παρίσι 2024 υπάρχει λίγο από το σίδερο του Πύργου του Αϊφελ σε καθένα από αυτά. Επομένως, το τεστ μετάλλου δεν έχει πλέον νόημα.
Σήμερα, το δάγκωμα των μεταλλίων δεν έχει πρακτική χρήση για τον έλεγχο της αυθεντικότητας, αλλά παραμένει ως μια συμβολική και εικονική πράξη που σχετίζεται με τη νίκη και τον θρίαμβο. Πάντως, η παράδοση και η συνήθεια είναι πάντα εδώ.
Η ουσία είναι πως αποτελεί μια εικονική και συμβολική χειρονομία στους αθλητικούς αγώνες, ιδιαίτερα στους Ολυμπιακούς Αγώνες. Η πρακτική έγινε ιδιαίτερα διαδεδομένη τη δεκαετία του 1990 και του 2000, με την αύξηση της κάλυψης των Ολυμπιακών Αγώνων από τα μέσα ενημέρωσης και τις φωτογραφίες που αποτυπώνουν αθλητές να δαγκώνουν τα μετάλλιά τους.
Οι φωτογράφοι συχνά ενθαρρύνουν τους αθλητές να το κάνουν επειδή δημιουργεί μια αξέχαστη και αναγνωρίσιμη φωτογραφία. Είναι μια εικόνα που αποτυπώνει την ευφορία και το αίσθημα του θριάμβου του αθλητή.
Στη μέση είναι και το μάρκετινγκ. Οι φωτογραφίες των μικητών που δαγκώνουν τα μετάλλια γίνονται viral και πολύ δημοφιλείς στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, συμβάλλοντας στην προώθηση του αθλητικού γεγονότος και των ίδιων των αθλητών. Είναι μια χειρονομία που τραβάει την προσοχή και παραμένει στη συλλογική μνήμη.
«Εχει… ζήτηση»
Το 2012, ο πρόεδρος της Διεθνούς Εταιρείας Ολυμπιακών Ιστορικών Ντέιβιντ Βαλεχίνσκι είπε ότι οι φωτογραφίες με δάγκωμα ήταν «εμμονή των φωτογράφων» και ότι οι αθλητές συνεχίζουν να το κάνουν για να ικανοποιήσουν τη ζήτηση.
Η κολυμβήτρια Σάμερ Σάντερς, κάτοχος ενός χρυσού, ενός αργυρού και ενός χάλκινου στη Βαρκελώνη το 1992, υποστήριξε αυτή την άποψη: «Δεν είναι δική μας ιδέα, είναι δημοσιογράφοι και φωτογράφοι που μας το ζητούν επίμονα και δεχόμαστε».
Υπάρχει, ωστόσο, και μια ανθρωπολογική και ψυχολογική θεωρία που αποκαθιστά την αξία και το συναίσθημα στη χειρονομία. Το δάγκωμα, σύμφωνα με τον Φρανκ Φάρλι, πρώην πρόεδρο της Αμερικανικής Ψυχολογικής Εταιρείας, «κάνει τα μετάλλια δικά σας, είναι μια συναισθηματική σύνδεση με τα αποτελέσματά σας»: μια πολύ φροϋδική ερμηνεία, που αναφέρεται στο πώς αυτή η ενέργεια είναι σύμβολο ακραίας ευτυχίας και σύνδεση με το επιθυμητό αντικείμενο.
Μπορεί επίσης να είναι για αυτόν τον λόγο που ορισμένοι αθλητές, όπως ο Ράφα Ναδάλ, όχι μόνο δαγκώνουν τα μετάλλια αλλά και τα τρόπαιά τους.
Αποκωδικοποιώντας τον Φρόιντ, το δάγκωμα του μεταλλίου μπορεί να θεωρηθεί ως μια πράξη που βοηθά τον αθλητή να αισθανθεί την πραγματικότητα και την υλική ύπαρξη της επιτυχίας του. Είναι μια σωματική και αισθητηριακή εμπειρία που συνδέει το άτομο με την επίτευξή του με έναν πιο προσωπικό και άμεσο τρόπο.