Πώς η χειρονομία του «ΟΚ» έγινε σύμβολο των νεοναζί

Η Αννα Λάιστεν είναι πρόεδρος στη «Νέα Εναλλακτική» Βρανδεμβούργου, την οργάνωση νεολαίας του ακροδεξιού κόμματος «Εναλλακτική για τη Γερμανία» (ΑfD). Είναι ακραία περίπτωση, ακόμα και για το AfD, με το οποίο η ηγέτις της γαλλικής Ακροδεξιάς, Μαρίν Λεπέν, έκοψε κάθε σχέση, γιατί το κόμμα αυτό είναι εξτρεμιστικό. Τον περασμένο Μάιο η Αννα Λάιστεν είχε εκθειάσει ένα βίντεο νεαρών νεοναζί σε κλαμπ του τουριστικού νησιού Ζιλτ που στη μελωδία του «L’ Amour Toujours» τραγουδούσαν «Εξω οι ξένοι», «Η Γερμανία στους Γερμανούς», κάποιοι σχημάτιζαν με τα δάχτυλα κάτω από τη μύτη το μουστάκι του Χίτλερ. Ο σάλος που δημιουργήθηκε με το βίντεο ανάγκασε την ηγεσία του AfD Βρανδεμβούργου να αποστασιοποιηθεί από την πρόεδρο της οργάνωσης νεολαίας.

Δεν ήταν η πρώτη φορά που η Αννα Λάιστεν προκάλεσε την ηγεσία του ακροδεξιού AfD με τη συμπάθειά της σε νεοναζιστικά σύμβολα. Τον Αύγουστο του 2022 είχε ανεβάσει φωτογραφία στο Instagram δίπλα σε συντάκτη του απαγορευμένου στο μεταξύ εξτρεμιστικού περιοδικού «Compact» με τη χειρονομία του «ΟΚ». Συμπεριφορές στελεχών, όπως της Λάιστεν, οδήγησαν την Υπηρεσία Προστασίας του Συντάγματος στον χαρακτηρισμό της οργάνωσης νεολαίας του AfD ως «διαπιστωμένα εξτρεμιστική ακροδεξιά οργάνωση», η δράση της οποίας παρακολουθείται από τις αρχές ασφαλείας.

Τα σύμβολα

Η δύναμη των συμβόλων στην πολιτική είναι τεράστια για όλες τις αποχρώσεις πολιτικής δράσης. Ακόμα σημαντικότερη είναι για περιθωριακά σχήματα που κινούνται στα όρια της νομιμότητας. Στο ακροδεξιό, νεοναζιστικό φάσμα, τα σύμβολα είναι κώδικας επικοινωνίας και ταυτοτικής διάκρισης. Ως ένα τέτοιο σύμβολο χρησιμοποιείται όλο και περισσότερο τα τελευταία χρόνια η χειρονομία «ΟΚ». Στην αθώα, καθημερινή χρήση, η χειρονομία με τον δείκτη και τον αντίχειρα να σχηματίζουν κύκλο δηλώνει: «Ολα καλά». Για τους νεοναζί όμως δηλώνει την ανωτερότητα και ισχύ της λευκής φυλής.

Η χρήση της χειρονομίας δεν είναι ακόμα τόσο διαδεδομένη στη Γερμανία, όσο είναι στη Μεγάλη Βρετανία και τις ΗΠΑ, από όπου ξεκίνησε η καταχρηστική στρέβλωσή της ως ρατσιστικό σύμβολο υπεροχής της λευκής φυλής – White Power: Ο δείκτης και ο αντίχειρας ενωμένοι αποκωδικοποιούνται ως γράμμα P, τα τρία άλλα ελεύθερα δάχτυλα ως γράμμα W. Τη χειρονομία αυτήν έκανε ο Μπρέντον Τάραντ μετά την επίθεσή του σε δύο τζαμιά στο Κράιστ-τσερτς της Νέας Ζηλανδίας με 50 νεκρούς, τον Μάρτιο του 2019.

Από το 2017

Η οργάνωση «ADL» (Anti-Defamating League) που ιδρύθηκε το 1913 και αντιμάχεται τη δυσφήμηση των Εβραίων κατέγραψε ότι ήδη από το 2017 είχε αρχίσει η χρήση του «ΟΚ» ως συμβόλου λευκής ισχύος. Αρχικά ως «αστείο» από έναν χρήστη του φόρουμ 4chan που έγραψε: «Πρέπει να πλημμυρίσουμε το Twitter και άλλα μέσα κοινωνικής δικτύωσης με ισχυρισμούς ότι ΟΚ είναι σύμβολο της λευκής υπεροχής». Ηθελε να «τρολάρει» τους αριστερούς προκαλώντας την αντίδρασή τους. Ο κωδικός της δράσης ήταν «Ο-ΚΚΚ» παραπέμποντας στην Κου-Κλουξ-Κλαν. Οι αντιδράσεις ήταν τόσο πολλές, που ακροδεξιοί εξτρεμιστές άρχισαν να το χρησιμοποιούν εσκεμμένα. Μέχρι το 2018 η χρήση του συμβόλου είχε μια ειρωνική διάσταση, ακόμα και από πολιτικούς, όπως ο Ντόναλντ Τραμπ και η Μαρίν Λεπέν. Αλλά από το 2019 χρησιμοποιείται πλέον στοχευμένα από την εξτρεμιστική Ακροδεξιά ως ρατσιστικό σύμβολο ανωτερότητας.

«Λευκή Υπεροχή» με «αίμα και τιμή»

Το κίνημα της «Λευκής Υπεροχής» ή «Λευκής Δύναμης της αρίας φυλής έχει την ιδεολογική του θεμελίωση στον εθνικοσοσιαλισμό, όπως οι οργανώσεις του είδους «Blood and Honor», που ήταν το σύνθημα της νεολαίας του Χίτλερ «Αίμαι και τιμή». «Η Λευκή Υπεροχή» δεν είναι ένα καθαρά εθνικιστικό κίνημα, αλλά ένα πανάριο κίνημα, με συγκολλητική ουσία την κοινή καταγωγή της λευκής φυλής και την υποτιθέμενη απειλή για τον λευκό πολιτισμό», εξηγεί ο πολιτικός επιστρήμονας Τόμας Γκρούμκε, σε έρευνα του «Ιδρύματος Κόνραντ Αντενάουερ» (KAS) του CDU για τον ακροδεξιό εξτρεμισμό. 

Φυσικά, δεν είναι νεοναζί όλοι όσοι χρησιμοποιούν τη χειρονομία «Ολα καλά». «Μόνο όταν το σήμα του χεριού χρησιμοποιείται σε συνδυασμό με άλλους σαφείς δείκτες περί λευκής υπεροχής η χειρονομία γίνεται νεοναζιστικό σύμβολο», σύμφωνα με την ADL. Στο μεταξύ, εξηγεί ο διευθυντής Ορεν Σέγκαλ, «σε πολλές περιπτώσεις χρησιμοποιείται σε συμφραζόμενα μίσους, γι’ αυτό και τη συμπεριλάβαμε στη βάση δεδομένων για σύμβολα μίσους».