Η μαύρη τρύπα στον Σιδηρούν Θόλο του Ισραήλ

Eπίθεση με πυραύλους στο κεντρικό Ισραήλ επιχείρησε χθες το απόγευμα η Χεζμπολάχ με αποτέλεσμα εκατομμύρια πολίτες να σπεύσουν στα καταφύγια. Ο ισραηλινός στρατός έκανε λόγο για τρεις πυραύλους που αναχαιτίστηκαν.

Την ίδια ώρα, το Ισραήλ επέκτεινε τους στόχους του στον Λίβανο, σκοτώνοντας τουλάχιστον 18 ανθρώπους στο πρώτο του χτύπημα στη χριστιανική πόλη Αϊτού στον Βορρά, όπως ανακοίνωσε ο Λιβανέζικος Ερυθρός Σταυρός. Μέχρι στιγμής το επίκεντρο των στρατιωτικών επιχειρήσεων του Ισραήλ στον Λίβανο ήταν στον Νότο, στην κοιλάδα Μπεκάα και στα προάστια της Βηρυτού. Το Ισραήλ διέταξε χθες τους κατοίκους άλλων 25 χωριών να απομακρυνθούν προς τα βόρεια, καθώς εντείνει τις επιθέσεις του και σε αυτές τις περιοχές.

Οι επιχειρήσεις πραγματοποιούνται εν μέσω μεγάλης έντασης μεταξύ του Ισραήλ και της ειρηνευτικής δύναμης του ΟΗΕ UNIFIL, στον Νότιο Λίβανο, με την ισραηλινή κυβέρνηση να συνεχίσει να ζητά την αποχώρησή της.

Οι ισραηλινές δυνάμεις εντείνουν τις πιέσεις και στη Γάζα, κοντά στον προσφυγικό καταυλισμό Τζαμπαλία, όπου χθες σκοτώθηκαν δέκα άτομα που περίμεναν στην ουρά για το συσσίτιο. Καθώς όμως η Χεζμπολάχ έπληξε την Κυριακή με σμήνη drones στόχους στη Χάιφα, το ερώτημα που απασχολεί είναι κατά πόσο παραμένει αποτελεσματικός ο Σιδηρούς Θόλος, το αντιπυραυλικό σύστημα του Ισραήλ.

Κανένας συναγερμός

Αυτά τα ερωτήματα για την αποτελεσματικότητα των συστημάτων αεράμυνας του Ισραήλ πολλαπλασιάζονται, διότι ενώ θεωρούνται επαρκή για πυραύλους, δεν ισχύει το ίδιο και για τα μη επανδρωμένα αεροσκάφη, όπως τα drones Mirsad-1 που χρησιμοποιεί η Χεζμπολάχ. Στο Ισραήλ επικρατεί ανησυχία, καθώς η επίθεση στην πόλη Μπινγιαμίνα, από την οποία έχασαν τη ζωή τους τέσσερις ισραηλινοί στρατιώτες, ηλικίας 19 ετών, ήταν η δεύτερη φορά που τα μέτρα προστασίας δεν λειτούργησαν στο μέγιστο. Οι ένοπλες δυνάμεις έχουν ξεκινήσει έρευνα σχετικά με το γιατί δεν ενεργοποιήθηκε κανένας συναγερμός κατά τη διάρκεια της αιματηρής, όπως αποδείχτηκε, επίθεσης.

«Το Ισραήλ έχει πρόβλημα με τα drones» γράφει η «Wall Street Journal». «Είναι μικρά, κινούνται χαμηλά, είναι δύσκολο να ανιχνευθούν και δεν κινούνται σε προβλέψιμες τροχιές ούτε εκπέμπουν την έντονη θερμότητα των πυραυλικών κινητήρων, γεγονός που βοηθά στον εντοπισμό και την καταστροφή τους. Τα drones είναι φθηνά, είναι άφθονα και αναπτύσσονται από εχθρικές χώρες σε όλο και πιο αυξανόμενο αριθμό και πολυπλοκότητα».

Το θέμα δεν είναι καινούργιο. Σε μια κίνηση πρόκλησης προς τον ισραηλινό στρατό τους προηγούμενους μήνες η Χεζμπολάχ είχε στείλει drones παρακολούθησης σε όλο το Βόρειο Ισραήλ, συλλέγοντας αεροφωτογραφίες ευαίσθητων τοποθεσιών και δημοσιοποιώντας τες.

Το φημισμένο σύστημα

Το Iron Dome, το φημισμένο σύστημα αεράμυνας του Ισραήλ, έχει δυσκολευτεί να αντιμετωπίσει την πρόκληση. Η εναλλακτική είναι να εμπλακούν μαχητικά αεροσκάφη, μια δαπανηρή και δυνητικά επικίνδυνη λύση που αναγκάζει τους πιλότους να πετούν χαμηλά σε ορεινές περιοχές και τους εκθέτει στα αντιαεροπορικά συστήματα της Χεζμπολάχ. Οταν όλα τα άλλα αποτύχουν, οι ισραηλινοί στρατιώτες καλούνται να χρησιμοποιήσουν τα όπλα τους, μερικά από τα οποία διαθέτουν τεχνολογία που μπορεί να κάνει τις βολές τους πιο ακριβείς, σύμφωνα με ισραηλινούς στρατιωτικούς αξιωματούχους.

«Τα UAV έχουν μετατραπεί στην κύρια απειλή όσον αφορά την ικανότητά μας να τα αντιμετωπίσουμε, επειδή ο στρατός αυτή τη στιγμή δεν έχει κανένα μέσο πρόληψης εκτός από τη χρήση F-16» δηλώνει ο Αριελ Φρις, αξιωματικός ασφαλείας της Κιριάτ Σμόνα, μια ισραηλινής πόλης κοντά στα σύνορα με τον Λίβανο που έχει χτυπηθεί σε τουλάχιστον έξι επιθέσεις από drones με εκρηκτικά τον τελευταίο χρόνο. «Ανησυχούμε πολύ».

Η Χεζμπολάχ έχει εκτοξεύσει περισσότερα από 1.400 drones στο Ισραήλ από την αρχή του πολέμου, στοχεύοντας κυρίως πόλεις και στρατιωτικές βάσεις κοντά στα σύνορα. Η χρήση τους έχει αυξηθεί απότομα φέτος και η σιιτική οργάνωση επέδειξε την ικανότητα να μαθαίνει και να εκμεταλλεύεται τα τυφλά σημεία στην άμυνα του Ισραήλ χαρτογραφώντας το Βόρειο Ισραήλ με τα drones παρακολούθησης, παρατηρεί ο Σαρίτ Ζεχάβι, επικεφαλής think tank στο Ισραήλ.

Χρησιμοποιούν τους παλαιστίνιους αιχμαλώτους ως ασπίδες

Τα ισραηλινά στρατεύματα στη Γάζα χρησιμοποιούν Παλαιστίνιους ως ανθρώπινες ασπίδες και αναγκάζουν τακτικά τους κατοίκους που έχουν αιχμαλωτιστεί να εκτελούν εργασίες επικίνδυνες για τη ζωή τους, μεταξύ άλλων και μέσα στις σήραγγες της Χαμάς. Αυτές τις καταγγελίες έκαναν ισραηλινοί στρατιώτες και παλαιστίνιοι πρώην κρατούμενοι στους «New York Times», δίνοντας άλλη μια πτυχή της αιματηρής σύγκρουσης στη Γάζα που έχει ήδη συμπληρώσει έναν χρόνο.

Μία από τις μαρτυρίες προέρχεται από τον Μοχάμεντ Σουμπέιρ. Οι ισραηλινοί στρατιώτες έπιασαν τον 17χρονο Παλαιστίνιο μαζί με την οικογένειά του να κρύβεται και τον κράτησαν για 10 ημέρες πριν τον ελευθερώσουν χωρίς να του απαγγείλουν κατηγορίες. Κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου τον χρησιμοποιούσαν ως ανθρώπινη ασπίδα. Οπως περιγράφει, τον ανάγκασαν να περπατήσει με χειροπέδες στα άδεια ερείπια της πόλης του, της Χαν Γιουνίς, στη Νότια Γάζα, αναζητώντας εκρηκτικά που είχε τοποθετήσει η Χαμάς. Εκείνοι τον ακολουθούσαν σε απόσταση οπότε εάν πατούσε εκείνος τα εκρηκτικά, να γλίτωναν. Σε ένα κατεστραμμένο κτίριο είδε κατά μήκος του τοίχου μια σειρά από καλώδια συνδεδεμένα με εκρηκτικά. «Οι στρατιώτες με έστειλαν σαν σκυλί σε παγιδευμένο διαμέρισμα», αφηγείται ο μαθητής γυμνασίου. «Νόμιζα ότι αυτές θα ήταν οι τελευταίες στιγμές της ζωής μου».

Τουλάχιστον 11 διμοιρίες

Ενώ η έκταση και η κλίμακα τέτοιων επιχειρήσεων είναι άγνωστες, η πρακτική, παράνομη τόσο βάσει του ισραηλινού όσο και του διεθνούς δικαίου, έχει χρησιμοποιηθεί από τουλάχιστον 11 διμοιρίες σε πέντε πόλεις της Γάζας, συχνά με τη συμμετοχή αξιωματικών από ισραηλινές υπηρεσίες πληροφοριών, γράφουν οι «New York Times».

Παλαιστίνιοι κρατούμενοι εξαναγκάστηκαν να εξερευνήσουν μέρη στη Γάζα όπου ο ισραηλινός στρατός υποψιαζόταν ότι τα μέλη της Χαμάς ετοίμαζαν ενέδρα ή είχαν παγιδεύσει με εκρηκτικά. Η πρακτική άρχισε να χρησιμοποιείται όλο και συχνότερα. Οι παλαιστίνιοι κρατούμενοι αναγκάστηκαν να μπουν σε δίκτυα σηράγγων και να τα καταγράψουν ώστε οι ισραηλινοί στρατιώτες να βεβαιωθούν ότι δεν κρύβονταν εκεί μέλη της Χαμάς. Τους ανάγκασαν να μπουν σε κτίρια για να τσεκάρουν εάν υπήρχαν κρυμμένα εκρηκτικά και τους έβαλαν να μετακινούν γεννήτρια και δεξαμενές νερού, για τα οποία οι ισραηλινοί υποψιάζονταν ότι μπορεί να αποτελούσαν κρυφές εισόδους τούνελ ή παγίδες.

Συνήθης πρακτική

Οι «New York Times» πήραν συνεντεύξεις από επτά ισραηλινούς στρατιώτες που παρακολούθησαν ή συμμετείχαν σε τέτοια περιστατικά και την παρουσίασαν ως μια συνήθη πρακτική που γίνεται με σημαντική υλικοτεχνική υποστήριξη, εν γνώσει των ανώτερων αξιωματικών. Μάλιστα διευκρίνισαν ότι τους κρατούμενους συχνά τους μεταφέρουν μεταξύ των διμοιριών αξιωματικοί των υπηρεσιών πληροφοριών του Ισραήλ, μια διαδικασία που απαιτεί συντονισμό μεταξύ των μονάδων και ενημέρωση των ανώτερων διοικητών στο πεδίο. Οι στρατιώτες που μίλησαν στους δημοσιογράφους της αμερικανικής εφημερίδας, παρότι υπηρέτησαν σε διαφορετικά σημεία της Γάζας και σε διαφορετικό χρόνο, χρησιμοποιούν τους ίδιους όρους για να περιγράψουν το πώς παλαιστίνιοι κρατούμενοι μετατρέπονται σε ανθρώπινες ασπίδες.

Τέσσερα σενάρια για μια απάντηση στο Ιράν

To Ισραήλ βρίσκεται για άλλη μία φορά στα πρόθυρα να χτυπήσει το Ιράν. Σε αντίθεση με τις προηγούμενες φορές, το 2010 και το 2011, αυτή τη φορά ο πρωθυπουργός Μπενιαμίν Νετανιάχου έχει δίπλα του ένα πρόθυμο υπουργικό συμβούλιο – άλλωστε η στρατιωτική ηγεσία θεωρεί πως οι 200 βαλλιστικοί πύραυλοι που εκτόξευσε το Ιράν στο Ισραήλ την 1η Οκτωβρίου δεν αφήνουν άλλη επιλογή. Η μορφή που θα λάβουν τα αντίποινα μπορεί να έχει ευρείες συνέπειες στη Μέση Ανατολή και πέρα από αυτήν.

Τα σενάρια που εξετάζει η ισραηλινή πολιτική και στρατιωτική ηγεσία είναι τέσσερα, γράφει ο «Economist».

1      O Νετανιάχου έχει εδώ και καιρό ταχθεί υπέρ του βομβαρδισμού των τοποθεσιών όπου γίνεται εμπλουτισμός ουρανίου στο Ιράν και όπου διεξάγονται έρευνες για το πυρηνικό του πρόγραμμα. Ωστόσο αυτές είναι διασκορπισμένες σε όλη τη χώρα, βαθιά κάτω από τη γη. Για να προκληθούν σημαντικές ζημιές θα απαιτούνταν μεγάλος αριθμός συγκεκριμένων, αμερικανικής κατασκευής, πυραύλων, που θα εκτοξευθούν από δεκάδες αεροσκάφη τα οποία θα έπρεπε να πετάξουν 1.200 χιλιόμετρα μακριά από το Ισραήλ.

2      Ενας πιο ευάλωτος στρατηγικός στόχος θα ήταν τα κύρια λιμάνια του Ιράν, ειδικά οι τερματικοί σταθμοί πετρελαίου που παρέχουν το μεγαλύτερο μέρος του εισοδήματος του Ιράν σε ξένο νόμισμα. Οι ισραηλινοί στρατηγοί πιστεύουν ότι η καταστροφή τους θα επιφέρει σοβαρό πλήγμα στην ήδη κλονισμένη οικονομία του Ιράν και μπορεί να έχει ως αποτέλεσμα και εσωτερική αναταραχή και αντικυβερνητικές διαδηλώσεις.

3      Μια τρίτη επιλογή θα ήταν να στοχοποιηθούν άμεσα οι ηγέτες του Ιράν. Αυτό θα ήταν δύσκολο, καθώς τα ανώτερα στελέχη του καθεστώτος είναι σχεδόν βέβαιο ότι θα βρεθούν σε μυστικές, προστατευόμενες τοποθεσίες. Επίσης, προβληματισμό προκαλεί το γεγονός ότι ο αντίκτυπος τέτοιων επιθέσεων είναι πάντα αβέβαιος. Το ζήτημα του ποιος θα αντικαταστήσει τον ηλικιωμένο ανώτατο θρησκευτικό ηγέτη του Ιράν, Αλί Χαμενεΐ, είναι ήδη αντικείμενο πολλών συζητήσεων στην Τεχεράνη.

4      Η πιο προφανής στρατιωτική απάντηση του Ισραήλ θα ήταν ένα χτύπημα στις πυραυλικές βάσεις του Ιράν. Αυτή η επιλογή θα ήταν πιθανό να προκαλέσει ένα ακόμα πυραυλικό μπαράζ από το Ιράν. Ωστόσο ο Νετανιάχου πιστεύει ότι το Ισραήλ έχει μια ιστορική ευκαιρία να αναδιαμορφώσει την περιοχή. Και αυτή τη φορά κάποιοι από τους στρατηγούς του, αν και όχι όλοι, συμφωνούν. Πιστεύουν ότι το γεγονός πως το Ισραήλ έχει αντισταθεί σε δύο μεγάλα μπαράζ επιθέσεων πυραύλων από το Ιράν (το πρώτο τον Απρίλιο) με ελάχιστα θύματα ή σοβαρές ζημιές αποδεικνύει ότι το Ισραήλ μπορεί να αντέξει.

Γιατί λοιπόν, περισσότερο από μια εβδομάδα μετά την ιρανική πυραυλική επίθεση, το Ισραήλ δεν έχει ακόμη αντεπιτεθεί; Δεν βιάζονται όλοι στους κύκλους ασφαλείας του Ισραήλ να αλλάξουν τη Μέση Ανατολή. Αρκετοί από τους στρατηγούς της χώρας ζητούν προσεκτική προετοιμασία, καθώς το Ισραήλ δεν έχει την πολυτέλεια να ξεκινήσει μια εκστρατεία αυτού του μεγέθους χωρίς συντονισμό με τον κύριο σύμμαχό του, τις Ηνωμένες Πολιτείες.