«Ξύπνησα με το περίστροφο στον κρόταφο…»

Μιλάει με απόλυτη διαύγεια και με αυτονόητη τη θέση πως ήταν χρέος του όσα έκανε. Θηριώδης και με ένα απλό πουκάμισο δεν δείχνει να τον διαπερνά η υγρασία στο πρώην ΕΑΤ-ΕΣΑ και νυν Πάρκο Ελευθερίας όπου στεγάζεται το Μουσείο Μουσείο Αντιδικτατορικής και Δημοκρατικής Αντίστασης. Τι να πάθει όταν έχει κάνει πεντέμισι χρόνια φυλακής επί χούντας και έχει επίσης βασανιστεί; Είναι στέλεχος του Συνδέσμου Φυλακισθέντων και Εξορισθέντων Αντιστασιακών (ΣΦΕΑ 1967-74) και σήμερα παλεύει για τη μνήμη αλλά και για τις σύγχρονες διεκδικήσεις. Ετσι έμαθε. Ο αντιστασιακός Γιάννης Ξαρχουλάκος, στα 51 έτη από την εξέγερση του Πολυτεχνείου θυμάται και δεν ξεχνά.

Κατ’ αρχάς γιατί ως ΣΦΕΑ βάζετε το ζήτημα της διάσωσης της Γυάρου;

Διότι ένας ιδιωτικός οργανισμός υπό την αιγίδα διαφόρων κρατικών υπηρεσιών όπως το υπουργείο Πολιτισμού στήριξαν τη δραστηριότητα μιας εταιρείας αλουμινίου για να κάνουν μελέτη, υποτίθεται, για την ανάπτυξη του νησιού. Το νησί θα το κάνανε κόμβο νερού. Τώρα, πώς θα το πετυχαίνανε αυτό το θαύμα δεν μας το είπαν. Και από την άλλη θα τοποθετούσαν ανεμογεννήτριες, που σημαίνει πλήρης διάλυση. Συνεργαστήκαμε με τον παλιό υπουργό του ΠΑΣΟΚ, τον Νίκο Σηφουνάκη, ο οποίος πραγματικά όχι μόνο ενδιαφέρθηκε, αλλά έκανε έργο. Εμείς ζητάμε να επανέλθει το νομικό καθεστώς (2001) που το υπέγραψε τότε ο Βενιζέλος ως υπουργός Πολιτισμού και χαρακτηρίζει ολόκληρο το νησί ιστορικό τόπο.

Γιατί έχει σημασία να διασωθεί;

Διότι νομίζω ότι πρέπει η ιστορία κάθε λαού να διασωθεί. Διαφορετικά, χωρίς ιστορική μνήμη ένας τόπος, ένας λαός τι κάνει;

Να πιάσω το νήμα: χαρακτηρίσατε πριν που μιλάγαμε στο off, το 1973 «μαγική χρονιά». Και όχι μόνο για το Πολυτεχνείο αλλά και για την ανταρσία στο «Βέλος» και για τις δύο Nομικές. Γιατί;

Διότι όλα τα προηγούμενα χρόνια εκείνο που κυριαρχούσε ήταν ο φόβος. Κι αυτό λειτουργούσε αποτρεπτικά στο να προσεγγίσουν οι άνθρωποι τις αντιστασιακές οργανώσεις. Υπήρχαν πολλές. Και κάλυπταν ολόκληρο το πολιτικό φάσμα: από τη Δεξιά μέχρι και την Ακρα Αριστερά. Θα πω μία: οι Ελεύθεροι Ελληνες υπό την ηγεσία του συνταγματάρχη Δημήτρη Οπρόπουλου. Εμεινε ανάπηρος. Βασανίστηκε. Για ποιον λόγο; Πολύ απλά γιατί ήταν ο αρχηγός των Ευελπίδων τη χρονιά που ήταν εκεί και ο Παπαδόπουλος. Το 1973 έχουμε τη διπλή εξέγερση της Νομικής, συνεχίζει την άνοιξη με την ανταρσία του «Βέλους» – που συνέβη μέσα στους κόλπους του ΝΑΤΟ – και βέβαια το Πολυτεχνείο που είναι η κορύφωση.

Ποια η πρώτη σας συμμετοχή στην αντιδικτατορική δράση;

Από την πρώτη στιγμή βγάλαμε προκηρύξεις και γράψαμε συνθήματα στους τοίχους ακαθοδήγητα εντελώς.

Πότε σας πιάνουν;

Με πιάνουν πρώτη φορά στις 23 Ιουνίου 1967, την ώρα που κοιμόμουν 6 ώρα το πρωί. Κάποια στιγμή ξύπνησα γιατί αισθάνθηκα στο δεξί μηνίγγι κάτι πολύ σκληρό να με πιέζει με δύναμη και κάνω έτσι με το χέρι μου και βλέπω την τρύπα από την κάνη του περιστρόφου του αστυνομικού. Με σηκώσανε λοιπόν και πήγαμε παραπάνω από πεντακόσια μέτρα με τα πόδια. Εγώ δεμένος πισθάγκωνα, σχεδόν ξυπόλητος, το παντελόνι μου ήταν κουμπωμένο από αυτούς, μου είχαν ρίξει στην πλάτη ένα πουκάμισο και με πηγαίνανε επιδεικτικά. Ο διοικητής Καπόγλου κρατούσε το περίστροφο κολλημένο στην πλάτη μου για να φοβίσουν τον κόσμο. Ξεκινάει η περιπέτεια των φυλακίσεων και τα βασανιστήρια.

Πείτε για τα βασανιστήρια.

Τρώω φάλαγγα και ηλεκτροσόκ. Σου βάζανε ένα μεταλλικό μανταλάκι στο αφτί και δεν καταλάβαινες πού βρισκόσουν. Πατάγανε κάτι σε μία ντουλάπα – είχαν κάτι σαν μπαταρία αυτοκινήτου, η οποία είχε τρία κουμπιά και από εκεί το ρυθμίζανε. Στην αρχή το βάζανε χαμηλά και μετά απότομα στην πιο δυνατή ένταση. Εκεί γινόταν έκρηξη προς το κεφάλι μου και προς το σώμα μου. Τρέλα. Προφυλακιζόμαστε 28 Ιουλίου στις φυλακές Αβέρωφ. Μετά περνάμε στρατοδικείο και καταδικαστήκαμε με βαριές ποινές. Φυλακίζομαι Αίγινα, Κορυδαλλό. Σύνολο φυλακή 5 χρόνια και 3½ μήνες. Βγαίνω το 1972.

Εμπλέκεστε πάλι;

Είχα μία εμπλοκή στην προσπάθεια να ξαναδημιουργήσουμε οικοδομικά σωματεία με φίλους από τα παλιά.

Αρα στην εξέγερση του Πολυτεχνείου συμμετέχετε ως εργάτης.

Βέβαια. Πήγα από το πρωί της Τετάρτης. Στην κεντρική πύλη ζητούσαν οι φοιτητές ταυτότητα. Τους έδειξα τα χέρια μου. Μέσα είχε και πολλούς εργάτες και γινόταν εργατική συνέλευση με τον Γιάννη Φελέκη, τον Σοφρώνη Παπαδόπουλο και άλλους. Εξω και μέσα ήταν γεμάτο. Το Πολυτεχνείο ήταν εκείνες τις ημέρες όλη η Αθήνα. Είναι σκόπιμη διαστρέβλωση όταν περιορίζουν την εξέγερση αυτή σε τέσσερις τοίχους. Η εξέγερση ήταν παντού. Και γι’ αυτό έχουμε δολοφονίες σε όλη την πόλη. Εγώ φεύγω από το Πολυτεχνείο σε μια πολύ μεγάλη μαζική έξοδο από φοιτητές και εργάτες προς τη Νομαρχία της Αθήνας.

Εδώ στο Πάρκο Ελευθερίας όπου είμαστε, τι ήταν;

Εδώ ήταν αρχικά στρατόπεδο της ΕΣΑ και κατέληξε να γίνει κέντρο βασανιστηρίων. Το κολαστήριο του ΕΑΤ-ΕΣΑ που λέμε. Δεν ήταν κέντρο κράτησης. Οπου θέλανε κρατάγανε κόσμο και για όσο χρόνο. Το οποιοδήποτε αστυνομικό τμήμα έκανε σύλληψη και η σύλληψη αφορούσε πολιτική δράση, αυτόματα και στην περίπτωση «που χρειαζόταν» (sic) γινόταν και κέντρο βασανισμού. Ετσι κέντρο βασανιστηρίων για μένα ήταν το αστυνομικό τμήμα του Αγίου Σπυρίδωνα Χαϊδαρίου.

Τι κατασκεύαζε έναν βασανιστή;

Αυτή ήταν η εξουσία που συγκροτεί την έννοια του βαθέος κράτους. Οι βασανιστές ήταν νεαρά παιδιά. Τα οποία τα διαλέγανε με πολύ μεγάλη προσοχή. Μετά τη λήξη του Εμφυλίου, στην επαρχία, τα αγοράκια μεγαλώνανε μέσα σε συνθήκες απόλυτου φόβου. Και απόλυτης τρομοκρατίας. Βλέπανε ας πούμε τους ανθρώπους που ήταν στα Τάγματα Εθνικής Ασφαλείας (ΤΕΑ) να κάνουν ό,τι θέλανε. Και μαθαίνανε ότι αυτό συμβαίνει. Οτι οι κομμουνιστές κάνανε αυτό ή το άλλο. Πως είχαν το όπλο παρά πόδα. Υπήρχε αντικομμουνισμός και μίσος. Ηταν και «μάστορες» κάποιοι από τους εκπαιδευτές. Είχαν σπουδάσει και στη CIA.

Τι σας ώθησε να αντισταθείτε;

Θεωρώ ότι χωρίς δημοκρατία δεν υπάρχει ζωή.