Το ξεχασμένο ιδιωτικό χρέος
Ανεξάρτητα από την γκρίνια που λογικά προκάλεσε στην αγορά και το Χρηματιστήριο η παρέμβαση της κυβέρνησης για τις τράπεζες, όλοι αναγνώρισαν ότι απάντησε σε μια ανάγκη της κοινωνίας. Εξού και παρά το γεγονός ότι εισήγαγε μια κάποιας μορφής έκτακτη φορολόγηση (έστω και έμμεση), που επισήμως απέκλειε, στις τραπεζικές μετοχές σημειώθηκε λελογισμένη πτώση. Η αιτιολόγηση τώρα όσων συνόδευσαν τις ανακοινώσεις, ειδικά η αναφορά του Πρωθυπουργού σε «καταχρηστικές πρακτικές», μάλλον σε πολιτικές ανάγκες παρέπεμπε παρά σε πραγματικές. Αν πράγματι είναι καταχρηστική η συμπεριφορά των τραπεζών, η ελληνική πολιτεία έχει όργανο, την Επιτροπή Ανταγωνισμού για να επιληφθεί και εκεί θα έπρεπε να παραπεμφθεί προς επίλυση το θέμα. Εκτός και αν η αναφορά αποτελούσε μομφή για το (μη) έργο της Επιτροπής Ανταγωνισμού. Σε κάθε περίπτωση κάτι που φαινόταν να γίνεται καθεστώς στη μεταμνημονιακή Ελλάδα, οι υψηλές τραπεζικές προμήθειες, έσπασε έστω και με καθυστέρηση, γεγονός που πιστώνεται στα θετικά της κυβέρνησης Μητσοτάκη.
Το σημαντικό που πρέπει να κρατήσουμε είναι ότι οι τράπεζές μας δείχνουν πλέον αρκετά ισχυρές όχι μόνο να διαχειριστούν έκτακτες κυβερνητικές παρεμβάσεις, αλλά να ανοίξουν ξανά τα «φτερά» τους για το εξωτερικό. Ηδη μελετούν την επέκτασή τους και μέσα στο 2025 θα τη δούμε να μετουσιώνεται ποικιλοτρόπως. Και αυτό είναι καλό νέο και για τους καταθέτες και για τους φορολογούμενους. Με την ανάπτυξη δραστηριοτήτων ξανά στα Βαλκάνια, όπως κάνει η Eurobank (στη Βουλγαρία) ή ακόμα και στην Κύπρο. Την επέκταση σε νέες κερδοφόρες δραστηριότητες όπως οι ψηφιακές τράπεζες, σαν αυτήν που επιχειρεί η Τράπεζα Πειραιώς με τη Snappi ή την επέκταση της συμμαχίας της Alpha Bank με την πανίσχυρη ιταλική Unicredit. Αντίστοιχες ευκαιρίες επέκτασης εκτός της ελληνικής αγοράς αναζητά και η Εθνική Τράπεζα. Το πιο σημαντικό είναι ότι πλέον όλοι καταλαβαίνουν ότι χρειαζόμαστε μεγαλύτερες τράπεζες και για να το πετύχουν δεν αρκεί μόνο η εν Ελλάδι παρουσία.
Το πρόβλημα ωστόσο για την οικονομία, για το οποίο δεν έγινε ούτε μια αναφορά στον προϋπολογισμό, παραμένει το δυσθεώρητο ύψος του ιδιωτικού χρέους. Και εδώ έχουμε ένα πρόβλημα για το οποίο όσα γίνονται, μονίμως δεν αρκούν για να το μειώσουν. Πρόκειται για τα κόκκινα δάνεια που στο μεγαλύτερο μέρος τους έχουν μεταφερθεί από τις τράπεζες στις εταιρείες διαχείρισης ιδιωτικού χρέους. Τα τελευταία στοιχεία του 2024 δείχνουν ότι ανέρχονται σε 70 δισεκατομμύρια ευρώ, λίγο λιγότερο από το μισό των δανείων που εξυπηρετούνται και έχουν φτάσει τα 151 δισ. ευρώ.
Το 2019 τα κόκκινα μη εξυπηρετούμενα δάνεια έφταναν τα 92 δισ. ευρώ και τα εξυπηρετούμενα τα 100 δισ. ευρώ. Με λίγα λόγια υπάρχει μια βελτίωση 22 δισ. ευρώ σε πέντε χρόνια, που άλλα πληρώθηκαν και άλλα διεγράφησαν, αλλά ακόμα υπάρχει πολύς δρόμος να καλυφθεί για να φτάσουμε σε μιας μορφής «κανονικότητα». Το ερώτημα είναι τι είδους κανονικότητα μπορεί να υπάρξει όταν από τους 800.000 με δάνειο σε servicer μόλις οι 20.000 έχουν ανοίξει λογαριασμό στην πλατφόρμα τους (αντίστοιχο ebanking) και η συντριπτική πλειοψηφία των οφειλετών κυριολεκτικά αγνοείται. Οι οφειλές όμως παραμένουν οφειλές και βαραίνουν μια ολόκληρη οικονομία και κάποια στιγμή θα πρέπει να αρχίσουμε να συζητάμε ρεαλιστικές λύσεις.