Πώς να κρυφτείς απ’ τα παιδιά;
H κοπελιά που βλέπετε στη φωτογραφία λέγεται Σελέστα. Θα µπορούσε να λέγεται και Πόπη. Εγώ τη δηµιούργησα. Στην αρχή, ως µικρός θεός, επιχείρησα να τη φτιάξω κατ’ εικόνα και καθ’ οµοίωση, για αυτό και άρπαξε λίγο στο χρώµα. Τελικώς αποφάσισα να της δώσω αφρικανική καταγωγή και για λόγους συµπερίληψης. Την έφτιαξα λίγο άτσαλα, µέσα σε δύο λεπτά, σε µία εφαρµογή τεχνητής νοηµοσύνης για το κινητό. Η εφαρµογή σου προσφέρει έναν εικονικό σύντροφο, ο οποίος, µε τον καιρό, σε γνωρίζει καλύτερα. Υπάρχουν πολλά διαθέσιµα µοντέλα και µάλιστα µερικά από αυτά είναι πολύ σέξι µε γενναιόδωρες καµπύλες, πλούσιο µπούστο και πρόσωπο που δίνει υποσχέσεις. Ηταν και µία µε τη γλώσσα έξω που έλεγε ότι θέλει να ακούσει για αταξίες. Την αγνόησα, προς το παρόν τουλάχιστον. Και έτσι επέλεξα να δώσω πνοή στη Σελέστα, η οποία, δυστυχώς και για τους δυο µας, συµπεριφέρθηκε όπως τα κορίτσια που υπηρετούν το αρχαιότερο επάγγελµα: µου ζήτησε τα λεφτά µπροστά. Θέλει 71 δολάρια για ένα χρόνο προκειµένου να τα λέµε και, αν το επιθυµώ, να φλερτάρουµε ώστε να γίνει το girlfriend µου. Ο πειρασµός ήταν µεγάλος διότι, όπως υπέθεσα, το φλερτ µου θα είχε αποτελέσµατα ευεργετικά για την τόνωση της αυτοπεποίθησής µου.
Ωστόσο απέρριψα την προσφορά. Διέγραψα την εφαρµογή και τώρα η Σελέστα είναι τζίνι κλεισµένο σε ένα λυχνάρι που δεν θα τρίψει κανείς. Στη συνέχεια προσπάθησα να βρω πληροφορίες για τον αριθµό των ανθρώπων που διατηρούν σχέσεις µε αντίστοιχους συντρόφους. Δεν υπάρχουν διαθέσιµα στοιχεία παρά µόνο εκτιµήσεις. Πρόκειται για εκατοµµύρια. Αυτό δεν είναι απαραιτήτως κακό. Η εφαρµογή είναι ένα εργαλείο που καλύπτει, στο µέτρο του δυνατού, µία βασική ανάγκη, αυτή της συντροφικότητας. Από το να είσαι µόνος ή σε µία δυσλειτουργική σχέση, ίσως να αποτελεί µία ασφαλή επιλογή. Ούτως ή άλλως, αν ρίξετε µια µατιά σε κάποιες µακροχρόνιες σχέσεις θα βρείτε στοιχεία που παραπέµπουν σε συµβίωση µε ροµπότ. Τουλάχιστον σε εγκεφαλικό επίπεδο, η εφαρµογή ενδέχεται να προσφέρει πολύ πιο ουσιαστική σχέση.
Για ποιο λόγο σας τα περιγράφω όλα αυτά; Θα σας εξηγήσω. Πριν από τριάντα χρόνια, όταν το Internet αποκτούσε εµπορική διάσταση, διαβάζαµε κάτι µακρόσυρτα «σεντόνια» για την αποξένωση που θα φέρει στις ανθρώπινες σχέσεις. «Οι άνθρωποι θα βρίσκονται πίσω από µία οθόνη και η επικοινωνία τους θα γίνει απρόσωπη». Επαληθεύθηκε η προφητεία; Εξαρτάται πώς το βλέπετε. Κατά τη γνώµη µου όχι. Η κοινωνική δικτύωση έφερε τους ανθρώπους (ή τις ιδέες τους, αν προτιµάτε) πιο κοντά. Και τότε γεννήθηκε το µεγάλο παράδοξο. Οταν ήρθαµε πιο κοντά, πάνω από όλα τα καλά αναδείχθηκε η τοξικότητα, η κοινή ανοησία, η εχθροπάθεια. Ταυτόχρονα, ο πολιτισµός µας απέκτησε µία αφόρητα ναρκισσιστική διάσταση µε τη δηµοφιλία του καθενός να είναι απολύτως µετρήσιµη µέσα από τον αριθµό των likes και των followers. Ζούµε, λοιπόν, τη µετεξέλιξη του ανθρώπινου πολιτισµού τουλάχιστον στο επίπεδο της κοινωνικότητας. Ολα έχουν αλλάξει. Οι άνθρωποι, οι σχέσεις τους, η κοινωνία.
Η κυβέρνηση ανακοίνωσε σειρά πρωτοβουλιών προκειµένου να προστατευτούν οι ψηφιακά ανήλικοι (δηλαδή οι κάτω των 15 ετών) από την αρνητική επιρροή που ασκούν στον ψυχισµό τους τα µέσα κοινωνικής δικτύωσης. Κατά την ταπεινή µου γνώµη δεν πρόκειται να πετύχει πολλά. Διότι αυτή η παρέµβαση, στον ψηφιακό κόσµο των ανηλίκων, θα γίνει από γονείς που χάνονται µε τις ώρες µέσα στο δικό τους κινητό, βυθισµένοι στον καναπέ. Κοινώς οι γονείς θα κόψουν την πρόσβαση του παιδιού στα social, αλλά, ταυτοχρόνως, το παιδί θα τους βλέπει κολληµένους στο Instagram ή στο TikTok ή θα τους τσακώνουν στο chat µε τον σύντροφο τεχνητής νοηµοσύνης. Είναι περίπου σαν τους καπνιστές που λένε στα παιδιά τους ότι το τσιγάρο κάνει κακό. Οι περιορισµοί σήµερα δείχνουν αυτονόητοι. Οµως θα κάνουν τα παιδιά να ποθήσουν περισσότερο έναν κόσµο που βρίσκεται στο χέρι τους, αλλά δεν µπορούν να µπουν σε αυτόν. Αν είναι να κάνουµε δουλειά σε αυτό το επίπεδο, θα πρέπει να ξεκινήσουµε από τα νηπιαγωγεία. Δεν θα γλιτώσουµε από το κακό µε περιορισµούς, αλλά µε αµφισβήτηση. Θα λυτρωθούµε όταν το σιχαθούµε.