Ο Τραμπ και το υπόδειγμα του Ερντογάν
Τραμπ και Μασκ έκαναν τον κόσμο άνω κάτω, την περασμένη εβδομάδα, με δηλώσεις και σχόλια για τα φλέγοντα διεθνή ζητήματα. Δηλώσεις αστόχαστες και επιπόλαιες ή, στην καλύτερη περίπτωση, ριζοσπαστικά αναθεωρητικές για τη γεωπολιτική τάξη και οι οποίες, σε ορισμένες περιπτώσεις, αποκαλύπτουν βαθιά άγνοια της πραγματικότητας στην οποία αναφέρονται. Παρ’ όλα αυτά, Καναδάς, Παναμάς, Μεξικό, Βρετανία έγιναν μύλος, ενώ η ανησυχία για την επερχόμενη προεδρία Τραμπ εξαπλώθηκε στις δυτικές πρωτεύουσες με την ταχύτητα του κορωνοϊού. Είναι το μέλλον του κόσμου μας στα χέρια δυο τρελών; Μπορεί να είναι, αλλά μην τρομάζετε. Ως έναν βαθμό, έτσι ήταν πάντα ο κόσμος. Οι άνθρωποι που ζούσαν στον πολιτισμένο κόσμο, πριν από το ξέσπασμα του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου, στον κόσμο που τόσο ωραία περιγράφει ο Στέφαν Τσβάιχ στο βιβλίο του «Ο κόσμος του χθες», δεν ήξεραν τι νούμερο για τα πανηγύρια ήταν ο Κάιζερ ούτε είχαν ιδέα για το πανηλίθιο, άβουλο και κομπλεξικό ανθρωπάκι, που κρυβόταν πίσω από τη στολή του Τσάρου. Εμείς, στο όνομα των αξιών της διαφάνειας και της ενημέρωσης, αλλά και με τη βοήθεια της σύγχρονης τεχνολογίας που μεταφέρει την πληροφορία ακαριαία, γνωρίζουμε τα πάντα για τους ηγέτες του κόσμου μας.
Τα ερωτήματα που κανείς δεν μπορεί να αγνοήσει μετά τον διεθνή σαματά που προκάλεσαν οι δυο τους είναι, κατ’ αρχάς, γιατί το κάνουν κι έπειτα αν υπάρχει κάποιο σχέδιο από πίσω, δηλαδή αν υπάρχει μέθοδος σε αυτή την τρέλα, για να το θέσω με τον τρόπο του σαιξπηρικού Πολώνιου. Να ξεκινήσω από το πρώτο, που είναι και το απλούστερο. Το κάνουν, επειδή μπορούν. Ο ένας είναι ο ισχυρότερος πολιτικός του κόσμου, ο άλλος είναι ο πλουσιότερος άνθρωπος του κόσμου και συμβαίνει να είναι φίλοι, με κοινές αντιλήψεις για τα πράγματα. Ποιος θα τους εμποδίσει να παίξουν και να διασκεδάσουν με την ισχύ που βρίσκονται να κατέχουν; Εξάλλου, πόσο θα διαρκέσει αυτή η παντοδυναμία τους; Σπάνε την πλάκα τους, λοιπόν, τώρα που μπορούν. Το λέω έτσι, γιατί μην αμφιβάλλετε ότι βασικό στοιχείο στο παιχνίδι που παίζουν οι δυο τους είναι η πλάκα. Νομίζω ότι αυτό φάνηκε από την προσφώνηση που χρησιμοποίησε ο Μασκ, απευθυνόμενος στον Τριντό. «Κάτσε να δούμε τι χαμός θα γίνει αν τον πω “κορίτσι”», φαντάζομαι τον Μασκ να σκέφτεται και μετά να απολαμβάνει το κύμα της φρίκης για την ιεροσυλία του.
Στο ερώτημα, αν υπάρχει μέθοδος στην τρέλα τους, απάντηση ξεκάθαρη δεν υπάρχει για κανέναν από όσους την αναζητούν. Το βέβαιο είναι ότι ο Τραμπ προσωπικά δεν έχει στρατηγική στα διεθνή, έχει μόνο πολύ ισχυρά ένστικτα. Η εμβριθέστερη μαρτυρία σχετικώς είναι αυτή που καταθέτει ο στρατηγός Χ. Ρ. ΜακΜάστερ, ο πρώτος διατελέσας σύμβουλος Εθνικής Ασφαλείας στην προεδρία Τραμπ, στο βιβλίο του «At War with Ourselves», που κυκλοφόρησε πέρυσι. Εκεί, ο συγγραφέας περιγράφει λεπτομερώς (και με απολαυστικά παραδείγματα) πώς προσεγγίζει το μυαλό του Τραμπ τα διεθνή. Ηταν, βλέπετε, το αφεντικό του και εκείνος ήταν υποχρεωμένος να μελετήσει τον τρόπο που σκέφτεται, ώστε να του σερβίρει αναλόγως τις λύσεις στα εκάστοτε προβλήματα. Αυτό είναι που δίνει ιδιαίτερη αξία στην μαρτυρία του.
Αν πάντως προσέξουμε προς τα πού αμολάει τις «βόμβες» του ο Τραμπ, διακρίνεται κάτι που θυμίζει μέθοδο μέσα στην τρέλα. Οι απειλές που εκτοξεύει μεταξύ σοβαρού και αστείου απευθύνονται κυρίως στους γείτονες των ΗΠΑ σε Βορρά και Νότο. Η εντύπωση που δίνεται είναι ότι επιδιώκει την υποταγή τους σε μια νέα ισορροπία σχέσεων, ευμενέστερη για τα συμφέροντα των ΗΠΑ, όπως τα αντιλαμβάνεται ο Τραμπ. Αυτό έκανε τον Γκίντεον Ράχμαν, έμπειρο αναλυτή των διεθνών σχέσεων στους «Financial Times», να διαγνώσει σε πρόσφατο άρθρο του ενδείξεις αναθεωρητισμού στον Τραμπ, ανάλογου εκείνου που επιδεικνύουν η Ρωσία και η Κίνα, που ολοφάνερα προσπαθούν να θέσουν τους γείτονές τους υπό την τροχιά τους. Το ίδιο, λοιπόν, μπορεί να πρεσβεύει και ο Τραμπ, με την επεκτατική ρητορική εις βάρος των γειτονικών χωρών, εκτιμά ο Ράχμαν. Για να το φέρω πιο κοντά στα δικά μας, ενδέχεται ο Τραμπ να κάνει ό,τι και ο Ερντογάν στη δική μας περιοχή του κόσμου. Αλλωστε, ξέρουμε ότι ο Τραμπ τον θαυμάζει και τον εκτιμά.