Influencers: Οταν η προσωπική ζωή γίνεται επιχείρηση

Πρόσφατα μια γυναίκα κέρδισε περισσότερα από 300.000 δολάρια από διαφημίσεις που έκανε κατά τη διάρκεια της καθημερινής παρακολούθησης της εγκυμοσύνης της από χιλιάδες χρήστες που είχαν τη δυνατότητα να δουν και να ακούσουν ακόμα και τις συζητήσεις της με τη γυναικολόγο.

Στυλίστες, γραφίστες, φωτογράφοι, οπερατέρ, μοντέρ, σύμβουλοι επικοινωνίας, social media manager, αναλυτές, διαφημιστές… Θέσεις εργασίας που ανοίγουν σε έναν νέο επιχειρηματικό κλάδο που δεν συγκροτείται από ανώνυμες, αλλά από «επώνυμες» εταιρείες. Η πώληση της προσωπικής ζωής έκανε άλματα μεγαλύτερα από του Μίλτου Τεντόγλου και η αναβάθμισή της από προϊόν σε επιχείρηση ήταν επόμενο. Οπως επόμενο ήταν και το ψηφιακό κυνηγητό της ΑΑΔΕ που χρησιμοποιεί πλέον ειδικούς αλγορίθμους και εργαλεία τεχνητής νοημοσύνης ώστε να ελέγχονται οι τραπεζικοί λογαριασμοί σε συνδυασμό με τους λογαριασμούς.

Στο προφίλ μιας π(ε)λούσιας νύφης που κοινοποιεί (και με βίντεο) καθημερινά κάθε της κίνηση και κάθε αγορά γράφει: «Αγαπητοί μου υπάλληλοι». Η πρόθεσή της είναι χιουμοριστική, αλλά η ομολογία της όχι.

Δεν μιλάμε πια για μεμονωμένα άτομα που εξειδικεύονται σε ένα αντικείμενο (μαγειρική, μόδα, αθλητικά, gaming, ταξίδια κ.λπ.) δημιουργώντας περιεχόμενο με στόχο το κέρδος. Αυτό, last year. Πλέον πωλούνται οι ίδιες οι ζωές με τιμοκαταλόγους που διαμορφώνονται ανάλογα με την προσωπική στιγμή, πέρα από τη συνηθισμένη τοποθέτηση προϊόντος.

Κυρίως στην Αμερική, αλλά και σε άλλες χώρες, όλο και πληθαίνουν τα στούντιο που παρέχουν συνθήκες διαβίωσης με σκοπό την παραγωγή περιεχομένου. Μοιάζουν με κανονικά σπίτια, αλλά δεν είναι. Οι κατά κυριολεξία ατομικές επιχειρήσεις δεν πηγαίνουν σε αυτά μόνο για να κάνουν μια «εκπομπή» και να φύγουν. Κλείνονται εκεί μέσα ξοδεύοντας μεγάλο μέρος της καθημερινότητάς τους, αφού καταβάλουν φυσικά το ανάλογο ενοίκιο. Μαγειρεύουν, γυμνάζονται, περιποιούνται τον εαυτό τους, κάνουν συζητήσεις με τους φίλους τους… Κανονικό οκτάωρο, αν όχι και παραπάνω. Αλλες φορές πρωί, άλλες βράδυ, επτά ημέρες την εβδομάδα… Συχνά σε ζωντανή μετάδοση.

Στην Ελλάδα μπορεί να μην έχει φτάσει ακόμα σε τέτοιο επαγγελματικό επίπεδο η πώληση της προσωπικής ζωής, αλλά ήδη διαφημιστικές εταιρείες και γραφεία αναλαμβάνουν την υποστήριξη αυτής της πώλησης, σε περίπτωση που δεν έχει προσλάβει τους δικούς του συνεργάτες ο ενδιαφερόμενος.

Στο μικροσκόπιο της Εφορίας

Οι συνέπειες στην ψυχολογία όσων εκτίθενται σε τέτοιο βαθμό είναι συχνά καταστροφικές, αλλά τα κέρδη μεγάλα. Αυτό οδήγησε ακόμα και το κράτος να προχωρήσει στη φορολόγησή τους και να τους αναγκάσει να ενταχθούν είτε στην κατηγορία του ελεύθερου επαγγελματία είτε σε αυτή των επιχειρήσεων. Πρόσφατη έρευνα έδειξε ότι μόλις το 20% δήλωνε τα εισοδήματα την ώρα που το 97% είχε έσοδα από αυτό. Η ΑΑΔΕ τους χώρισε σε 5 κατηγορίες ανάλογα με τους ακολούθους και το κέρδος που εκτιμάται ότι απορρέει από μια ανάρτηση:

– nanoInfluencers: 1.000-10.000 ακόλουθοι, κέρδος 20-100 ευρώ.

– microInfluencers: 10.000-50.000 ακόλουθοι, κέρδος 30-200 ευρώ.

– mid-tierInfluensers: 50.000-500.000 ακόλουθοι, κέρδος 80-650 ευρώ

– macroInfluencers: 500.000 έως ένα εκατομμύριο ακόλουθοι, κέρδος 150-1.500 ευρώ.

– megaInfluencers: Πάνω από ένα εκατομμύριο ακόλουθοι, κέρδος πάνω από 1.500 ευρώ.

Αλλο ενδιαφέρον στοιχείο της Metaμοντέρνας εποχής είναι ότι δεν είναι απαραίτητο η ζωή που κοινοποιείται να είναι χλιδάτη, όπως συνέβαινε μέχρι σήμερα. Πλέον και η μη ιδανική ζωή προσελκύει το ενδιαφέρον τόσο των τηλεθεατών όσο και των διαφημιστών.

Το επάγγελμα «προσωπική ζωή» έχει αλλάξει την αντίληψη για την ιδιωτικότητα, την εργασιακή εξέλιξη, ακόμα και την ανάγκη σπουδών ή απόκτησης δεξιοτήτων. Η ιδιωτικότητα καθορίζεται με όρους εμπορικότητας και η εξέλιξη αυτής της εργασίας – μέσα στην αλγοριθμική περίφραξη – τρέχει με ιλιγγιώδεις ταχύτητες. Μεγάλος κερδισμένος παραμένει ο ιδιοκτήτης της αρένας του θεάματος. Ενός ιδιότυπου, άκρως προσωποποιημένου «Big Brother», για να θυμηθούμε την αφετηρία του φαινομένου. Μπορεί να είναι μιντιακή αρχαιολογία η Πρωτοχρονιά του 2001, όταν ο τελικός του παιχνιδιού έκανε 80% τηλεθέαση, αλλά για την ελληνική κοινωνία ήταν η πρώτη επαφή με την παρακολούθηση της ζωής των άλλων μέσα από μια οθόνη.

Σήμερα, οι εμπορικές σχέσεις είναι τόσο ισχυρές που όχι απλώς περιλαμβάνουν την προσωπική ζωή, αλλά τη διαμορφώνουν. Η ιδιωτικότητα ως επιχείρηση ξεκίνησε με το πρόσημο της εγωπάθειας και μετεξελίχθηκε σε πλήρη απασχόληση με σύμβαση αορίστου χρόνου και αορίστου κέρδους.

Και ποιος ρισκάρει μια πρόβλεψη για το πώς θα έχει διαμορφωθεί η κατάσταση στο μέλλον, αφού πια δεν ακούγεται ως επιστημονική φαντασία το ενδεχόμενο προφίλ τεχνητής νοημοσύνης να πωλούν την καθημερινότητά τους διαφημίζοντας προϊόντα. Ισως να μην είμαστε σε θέση να αντιληφθούμε αν αυτό που βλέπουμε είναι κανονικός άνθρωπος ή κανονικός κώδικας.

Τουλάχιστον ακόμα πίσω από τις καρδούλες, τα follow, τα daily routine και τα unboxing υπάρχουν άνθρωποι με συναισθηματικό κόσμο, έστω και αν αυτός ο κόσμος παζαρεύεται σε καλή τιμή.