Χένα Βιρκούνεν: «Αναγκαία η ρύθμιση των κολοσσών τεχνολογίας»

Παρά τις πιέσεις που δέχεται από τις ΗΠΑ, η Ευρώπη παραμένει δεσμευμένη στην ανάγκη ρύθμισης των κολοσσών τεχνολογίας, δηλώνει η εκτελεστική αντιπρόεδρος της Κομισιόν Χένα Βιρκούνεν στη συνέντευξη που παραχώρησε στα «ΝΕΑ» και σε μικρή ομάδα ανταποκριτών ευρωπαϊκών εντύπων στις Βρυξέλλες. Η φινλανδή επίτροπος, υπεύθυνη για την Κυριαρχία, την Ασφάλεια και τη Δημοκρατία, μιλά για τις προτεραιότητές της καθώς και για την αντιμετώπιση του Χ από την Κομισιόν.

Η Επιτροπή απέσυρε την οδηγία για την ευθύνη στην τεχνητή νοημοσύνη (ΤΝ). Εχει αρχίσει η ΕΕ να υποκύπτει στις απαιτήσεις των ΗΠΑ «να μη ρυθμίζονται» οι εταιρείες τεχνολογίας;

Το ψηφιακό μας περιβάλλον είναι ασφαλές, δίκαιο, δημοκρατικό. Η προσέγγισή μας στους νόμους DMA (ψηφιακής αγοράς), DSA (ψηφιακών υπηρεσιών) και AI Act (τεχνητής νοημοσύνης) είναι βάσει κινδύνου. Βάσει του AI Act, εάν υπάρχουν υψηλότεροι κίνδυνοι, πρέπει να πληρούνται ορισμένα πρότυπα. Βάσει του DSA, οι μεγαλύτερες πλατφόρμες έχουν περισσότερες υποχρεώσεις. Είμαστε πολύ αφοσιωμένοι σε αυτό. Η οδηγία για την ευθύνη στην ΤΝ αποσύρθηκε επειδή έχουμε ήδη τον νόμο ΤΝ και θέλουμε να αποφύγουμε επικαλυπτόμενους κανόνες. To τελευταίο τρίμηνο του έτους θα έχουμε ένα ολοκληρωμένο πακέτο αναθεωρητικής νομοθεσίας προκειμένου να εξορθολογήσουμε τους ψηφιακούς κανόνες.

Μήπως όμως ο εξορθολογισμός γίνει πρόσχημα για απορρύθμιση, όπως ζητούν οι ΗΠΑ;

Οχι. Θέλουμε να αντιμετωπίσουμε τις αλληλεπικαλύψεις, να μειώσουμε τους κανονισμούς αναφοράς επειδή έχουμε αρκετούς ειδικά στην κυβερνοασφάλεια, στους DMA, DSA, AI Act. Επίσης, ο GDPR (Γενικός Κανονισμός για την Προστασία των Δεδομένων) είναι μέρος αυτού του ελέγχου, επειδή δημιουργεί συχνά δυσκολίες στις εταιρείες, καθώς εφαρμόζεται διαφορετικά σε διαφορετικά κράτη-μέλη.

Στη σύνοδο για την ΤΝ στο Παρίσι, ο αμερικανός αντιπρόεδρος Βανς κάλεσε την ΕΕ να μη «στραγγαλίσει» τις εταιρείες τεχνολογίας με τον κανονισμό ΤΝ. Ποια είναι η απάντησή σας;

Στις περισσότερες περιπτώσεις χρήσης της ΤΝ η εισαγωγή προϊόντων ΤΝ στην αγορά μπορεί να γίνει ελεύθερα διότι δεν έχουν υψηλό κίνδυνο. Αλλά όταν χρησιμοποιείται σε νοσοκομεία ή μεταφορές, για παράδειγμα, πρέπει να υπάρχει αξιόπιστο περιβάλλον ότι τα προϊόντα είναι ελεγμένα, πιστοποιημένα. Είναι καλό για τις επενδύσεις και τις καινοτομίες να έχουν νομική ασφάλεια. Εάν καινοτομούν με προϊόντα υψηλού κινδύνου, να πληρούν ορισμένα πρότυπα πριν εισέλθουν στις αγορές. Οι νόμοι δεν αφορούν το επίπεδο έρευνας, αλλά πριν το προϊόν εισέλθει στην αγορά, εάν έχει υψηλό κίνδυνο, πρέπει να δοκιμαστεί.

Μπορεί η ΕΕ να εκβιαστεί από τις ΗΠΑ, οι οποίες ασκούν αρκετή πίεση;

Είμαστε αφοσιωμένοι στις αξίες και τους κανόνες μας. Ο DSA λέει ότι οι online πλατφόρμες θα πρέπει να διαθέτουν πρακτικές για τον μετριασμό των κινδύνων, για παράδειγμα για την προστασία ανηλίκων, τις εκλογικές διαδικασίες, την ευημερία των ανθρώπων, και επίσης το περιεχόμενο. Δεν ρυθμίζουμε το περιεχόμενο. Λέμε μόνο ότι πρέπει να έχουν πρακτικές για να μη διαδίδουν ρητορική μίσους, ούτε παραπληροφόρηση, και να καταστρέφουν παράνομο περιεχόμενο και προϊόντα.

Η ΕΕ ήταν η πρώτη που ρύθμισε την ΤΝ. Πώς θα επηρεάσει τις επενδύσεις;

Στην Ευρώπη δεν έχουμε γιγαντιαίους ψηφιακούς παίκτες, αλλά έχουμε πολύ ισχυρές ερευνητικές κοινότητες, χιλιάδες νεοσύστατες επιχειρήσεις ΤΝ. Το εμπόδιο είναι ότι δεν έχουν αρκετή υπολογιστική ικανότητα, δεν έχουν πρόσβαση σε υπολογιστές για δοκιμές ΤΝ, γι’ αυτό επενδύουμε σε υπερυπολογιστές. Σε έναν χρόνο θα έχουμε πέντε φορές μεγαλύτερη χωρητικότητα στους υπερυπολογιστές, την οποία ανοίγουμε στις νεοφυείς επιχειρήσεις και τους ερευνητές. Το επόμενο βήμα είναι να χρησιμοποιήσει η βιομηχανία την ΤΝ. Σήμερα μόνο το 30% χρησιμοποιεί ΤΝ.

Είναι ήδη η Ευρώπη πίσω στον αγώνα της ΤΝ;

Ο αγώνας για την ΤΝ μόλις ξεκινά. Τις τελευταίες εβδομάδες ο Τραμπ ανακοίνωσε επενδύσεις 500 δισ. στην ΤΝ και λίγο αργότερα το DeepSeek, με όχι τόσο μεγάλους πόρους, εισήλθε στην αγορά και ήταν πολύ αποτελεσματικό. Η τεχνολογία αναπτύσσεται γρήγορα, ο αγώνας απέχει πολύ από το να τελειώσει. Σχεδιάζουμε να επενδύσουμε 200 δισ. στην ΤΝ και μεγάλο μέρος από την πλευρά της Κομισιόν θα είναι επενδύσεις στη χωρητικότητα υπολογιστών και υπερυπολογιστών. Η Ευρώπη επενδύει συνολικά 500 δισ. ετησίως στην έρευνα και την ανάπτυξη. Ενα μεγάλο μέρος αυτού θα κατευθυνθεί στην ΤΝ τα επόμενα χρόνια.

Η Ελλάδα έχει ενταχθεί στο ευρωπαϊκό πρόγραμμα δημιουργίας εργοστασίου ΤΝ. Ποιες είναι οι προσδοκίες σας;

Στην Πυξίδα Ανταγωνιστικότητας αυξήσαμε τη φιλοδοξία ώστε να έχουμε γιγα-εργοστάσια ΤΝ με μεγαλύτερη υπολογιστική ικανότητα. Τώρα εργαζόμαστε με τα εργοστάσια ΤΝ. Η δεύτερη πρόσκληση ενδιαφέροντος ολοκληρώνεται τον Μάρτιο, αλλά θα έχουμε σύντομα πρόσκληση ενδιαφέροντος προς τα κράτη-μέλη που θέλουν να επενδύσουν σε γιγα-εργοστάσια ΤΝ, να αποκτήσουν μεγαλύτερη χωρητικότητα στους υπερυπολογιστές τους. Τα υφιστάμενα θα μπορούσαν να μετατραπούν σε γιγα-εργοστάσια ΤΝ.

Η συνάδελφός σας Κάγια Κάλας είπε ότι η ΕΕ θα έχανε την αξιοπιστία της εάν δεν εφάρμοζε τους νόμους της. Γιατί διστάζει η Επιτροπή να επιβάλει κυρώσεις στο Χ;

Συμφωνώ ότι πρέπει να επιβάλουμε πλήρως τα ισχυρά εργαλεία DSA και DMA. Ελπίζω ότι πολύ σύντομα θα κλείσουμε τις πρώτες έρευνες. Οι έρευνες δεν είναι ο μόνος τρόπος επιβολής των κανόνων. Την περασμένη άνοιξη δημοσιεύσαμε κατευθυντήριες γραμμές για τις εκλογικές διαδικασίες. Τώρα εργαζόμαστε σε κατευθυντήριες γραμμές για την προστασία ανηλίκων. Είναι μια από τις σημαντικότερες προτεραιότητές μας. Εργαζόμαστε στον κώδικα δεοντολογίας. Τον Ιανουάριο όλες οι μεγάλες πλατφόρμες, Facebook, X, Instagram, TikTok, υπέγραψαν κώδικα δεοντολογίας κατά της ρητορικής μίσους στην ΕΕ. Τώρα εργαζόμαστε στον κώδικα δεοντολογίας κατά της παραπληροφόρησης. Επίσης, πέρυσι όλες οι μεγάλες πλατφόρμες έκαναν ανεξάρτητους ελέγχους. Μόνο η Wikipedia έλαβε πράσινο φως, οι υπόλοιποι έχουν δουλειά να κάνουν.

Είναι η Κομισιόν επιεικής με τον Ιλον Μασκ;

Το X ως πλατφόρμα έχει υποχρεώσεις βάσει του DSA, ανεξάρτητα από το ποιος είναι ο ιδιοκτήτης. Εστιάζω στον τρόπο με τον οποίο το X συμμορφώνεται με τους κανόνες μας, αυτό είναι που ερευνούμε, και επίσης αποφάσισα να ζητήσουμε περισσότερες πληροφορίες για να εμβαθύνουμε ειδικά στο πώς λειτουργεί και στο πώς έχει αλλάξει.

Κινδυνεύει ο αντίκτυπος της ΕΕ, το επονομαζόμενο «Brussels effect» στον ψηφιακό χώρο παγκοσμίως, λόγω των αλλαγών που σημειώνονται;

O DMA ακολουθείται από πολλές χώρες σε όλον τον κόσμο. Επίσης η προστασία των ανηλίκων είναι σημαντική σε όλον τον κόσμο. Οι κανόνες μας λένε ότι οι διαδικτυακές πλατφόρμες πρέπει να διασφαλίζουν ότι εάν ένας ανήλικος χρησιμοποιεί τις υπηρεσίες τους, έχει υψηλό επίπεδο απορρήτου και ασφάλειας. Γνωρίζουμε ότι αυτό δεν συμβαίνει τώρα, συχνά περιεχόμενο που δεν ταιριάζει στην ηλικία τους εμφανίζεται από τις πλατφόρμες και συχνά οι πλατφόρμες χρησιμοποιούν εθιστικούς αλγορίθμους. Οι προτεραιότητές μας όταν επιβάλουμε τον DSA είναι η προστασία των ανηλίκων, η αντιμετώπιση των προκλήσεων στις online αγορές, η προστασία των εκλογικών διαδικασιών και της δημοκρατίας. Σημαντικό ζήτημα παγκοσμίως γίνεται επίσης τώρα η ασφάλεια στην ΤΝ.