Μάχη για την αναστροφή: καταφυγή στον φόβο ή δέσμευση σε όραμα;

Αν ρωτούσε κάποιος τον Πρωθυπουργό για τις διακυμάνσεις αποδοχής της κυβέρνησης, σίγουρα θα του έλεγε ότι το τελευταίο τετράμηνο ήταν το χειρότερο. Θα προσέθετε με (αισιοδοξία ή ως επιθυμία) πως αυτό ήταν το δυσκολότερο σημείο που θα έχει η διακυβέρνησή του. Είναι όμως έτσι; Ας υποθέσουμε πως το εσωτερικό πολιτικό παίγνιο θα κριθεί αποκλειστικά από εσωτερικά γεγονότα, δηλαδή αυτά που ως έναν βαθμό μπορεί μια κυβέρνηση να ελέγξει ή να προβλέψει. Τότε, για να επαληθευθεί η – εικαζόμενη – πρωθυπουργική αισιοδοξία, υπάρχουν δύο τρόποι. Ο φόβος και η πολιτική κυριαρχία.

Ο Φόβος είναι το φάντασμα μιας απομίμησης της διακυβέρνησης του 2015 υπό την κυρία Κωνσταντοπούλου, δηλαδή μια συσπείρωση γύρω από τη ΝΔ και τον κ. Μητσοτάκη υπό τον φόβο της ανόδου στην εξουσία ή έστω της πολύ μεγάλης ισχυροποίησης της κυρίας Κωνσταντοπούλου που – αν μη τι άλλο – ξυπνά μνήμες σε μεγάλα τμήματα ηλικιών άνω των 30. Μπορεί να συμβεί, μπορεί ακόμα και να «δώσει» κυβέρνηση, αν και δύσκολα αυτοδύναμη, αυτή όμως μάλλον θα είναι πολιτικά αδύναμη και χωρίς δυνατότητα πραγματικών πρωτοβουλιών. Εξάλλου κάθε συσπείρωση που χτίζεται στον φόβο είναι εύθραυστη και εν τέλει αντιπαραγωγική.

Η Πολιτική Κυριαρχία είναι ο άλλος δρόμος. Αυτό προϋποθέτει όμως – τουλάχιστον – τρία επίπεδα δράσης και ιδεών. Το πρώτο είναι αυτό που στον δημόσιο λόγο ονομάζεται καθημερινότητα. Προβλήματα που συναντούμε καθημερινά όλοι μας, από την οδική ασφάλεια και τις καλές αστικές συγκοινωνίες έως την υγεία και την παιδεία. Ολα εκείνα που θα έπρεπε σε έναν βαθμό να είναι αυτονόητα, αλλά εξακολουθούν να μην είναι και για τα οποία η κυβέρνηση είχε από την πρώτη εκλογή της δεσμευτεί ότι θα εργαστεί για να αλλάξουν πλήρως. Το δεύτερο είναι η συνολική κατεύθυνση και η προτεραιοποίηση. Η ύπαρξη ενός σαφούς συνολικού πολιτικού σχεδίου για την κατεύθυνση της χώρας και η προτεραιότητα που δίνεται σε συγκεκριμένες δράσεις για την υλοποίησή του, με μετρήσιμους στόχους και συνεχή λογοδοσία στους πολίτες. Ας θυμηθούμε εδώ ότι το σχέδιο αυτό είχε ονομαστεί «πολυεπίπεδος εκσυγχρονισμός» στις προγραμματικές δηλώσεις αυτής της τετραετίας, χωρίς όμως να δημιουργηθεί ένα ολοκληρωμένο πολιτικό πλάνο πάνω του στη συνέχεια ή έστω χωρίς αυτό να έχει επικοινωνηθεί. Μόνο μέσα από την ύπαρξη ενός συνολικού σχεδίου τα όποια μέτρα δεν θα εκλαμβάνονται ως αποσπασματικές πολιτικές ή ακόμα χειρότερα ως σπασμωδικές αντιδράσεις στα θέματα που κυριαρχούν στην επικαιρότητα, αυτό όμως σημαίνει και ανθρώπους που μπορούν να το υλοποιήσουν. Το τρίτο είναι η θέση και η συνεισφορά σε θέματα πέραν των συνήθων ελληνικών θεμάτων στην Ευρώπη, αυτό – που για να είμαι δίκαιος σε έναν βαθμό το έχει επιχειρήσει η κυβέρνηση – μπορεί να σου εξασφαλίσει τη διάθεση να ακουστούν οι απόψεις σου και για τα θέματα που είναι πολύ υψηλές δικές σου προτεραιότητες. Πρέπει να γίνουν περισσότερα στο πλαίσιο κοινών ευρωπαϊκών δράσεων (από τη Μέση Ανατολή έως τη ζώνη του Σαχέλ και αλλού). Χρειάζεται όμως και ιδέες, φρέσκες ιδέες έξω από τον κομματικό μηχανισμό, έξω από τα συνήθη, που θα έχουν ανατρεπτικό αλλά και υλοποιήσιμο χαρακτήρα.

Το πραγματικό ερώτημα δεν είναι λοιπόν αν μπορεί η κυβέρνηση (στον χρόνο που έχει) να αλλάξει το κλίμα, αλλά αν μπορεί – και θέλει – να ακολουθήσει έναν δρόμο μεγάλων αλλαγών και δημιουργίας μιας πολιτικής κυριαρχίας μέσω δικών της πολιτικών πρωτοβουλιών.

Ο Πάνος Μανωλάκος είναι κοινωνιολόγος, αντιπρόεδρος του think tank «The Catalyst»