Ο ΥΠΕΞ της Εσθονίας στα ΝΕΑ: «Η Ρωσία μας δοκιμάζει συνεχώς»
Θα πρέπει να φτάσουμε στον στόχο για αμυντικές δαπάνες 5% του ΑΕΠ νωρίτερα από το 2032 δηλώνει στη συνέντευξή του στα «ΝΕΑ» ο υπουργός Εξωτερικών της Εσθονίας Μάργκους Τσάκνα, αναφερόμενος στον χρονικό ορίζοντα που συζητείται ενόψει της Συνόδου του ΝΑΤΟ. Ο εσθονός αξιωματούχος, τον οποίο συναντήσαμε στις Βρυξέλλες, τονίζει επίσης την ανάγκη να παραμείνουν τα αμερικανικά στρατεύματα στις βαλτικές χώρες, ενώ βλέπει θετικά τη συμμετοχή της Τουρκίας στην ευρωπαϊκή άμυνα.
Η πρώτη μου ερώτηση αφορούσε το πρόσφατο περιστατικό κράτησης ελληνικών συμφερόντων πλοίου από τη Ρωσία ενώ απέπλεε από το εσθονικό λιμάνι Σίλαμαε. «Η Ρωσία ανησυχεί βαθιά ότι η ΕΕ, η περιοχή μας, οι ΗΠΑ και η Μεγάλη Βρετανία έχουμε λάβει αυστηρά μέτρα κατά του σκιώδους στόλου. Πέρυσι αποφασίσαμε να ελέγχουμε όλα τα πλοία, ενώ στο δέκατο έβδομο πακέτο κυρώσεων της ΕΕ αναγράφονται 300 πλοία του σκιώδους στόλου. Εχουμε μια συμφωνία μεταξύ Φινλανδίας, Εσθονίας και Ρωσίας ότι από το λιμάνι Σίλαμαε τα πλοία εξέρχονται με τον πιο ασφαλή τρόπο, διασχίζοντας τα ρωσικά χωρικά ύδατα. Για πρώτη φορά η Ρωσία αρνήθηκε, προχωρώντας στην κράτηση του πλοίου ελληνικών συμφερόντων. Το πλοίο ελευθερώθηκε, αλλά βλέπουμε το μοτίβο. Επιπλέον, πριν από λίγες μέρες, πλοίο του σκιώδους στόλου ονόματι «Jaguar» εισήλθε στην οικονομική ζώνη της Εσθονίας. Δεν συνεργάστηκαν, οπότε το συνοδεύσαμε εκτός της οικονομικής ζώνης. Για πρώτη φορά η Ρωσία έστειλε μαχητικό τζετ για να προστατεύσει το πλοίο. Για πρώτη φορά επέδειξε ότι ήταν έτοιμη να χρησιμοποιήσει στρατιωτική δύναμη, εισερχόμενη μάλιστα στον νατοϊκό εναέριο χώρο, κάτι πρωτοφανές. Υπήρξε δυναμική απάντηση, αλλά η κατάσταση είχε πολύ ένταση. Η Ρωσία μάς δοκιμάζει συνεχώς, παίζει με τον φόβο κλιμάκωσης» απαντά ο Μάργκους Τσάκνα.
Οσον αφορά τις προσπάθειες διαπραγμάτευσης Ουκρανίας – Ρωσίας, ο εσθονός υπουργός είναι ξεκάθαρος. «Δεν υπάρχει εκεχειρία, υπάρχουν περισσότερα αιτήματα από τον Πούτιν. Είναι επικίνδυνο το ότι χρησιμοποιεί την ευκαιρία που του έδωσε ο Τραμπ. Εμείς οι Ευρωπαίοι δεν μπορούμε να αλλάξουμε τη θέση μας όσον αφορά την κυριαρχία της Ουκρανίας, πρέπει να αυξήσουμε την πίεση στον Πούτιν. Ελπίζω ότι θα αποφασίσουμε σύντομα το δέκατο όγδοο πακέτο κυρώσεων. Η πραγματική πίεση στον Πούτιν και η μεγάλη στήριξη στην Ουκρανία θα τον φέρουν σε θέση να ξεκινήσει πραγματικές διαπραγματεύσεις».
Συζητήθηκε πιθανή αποχώρηση αμερικανικών δυνάμεων από την Ευρώπη στη συνάντηση των υπουργών Εξωτερικών του ΝΑΤΟ στην Αττάλεια; «Ο υπουργός Εξωτερικών Ρούμπιο το είπε ξεκάθαρα και είχαμε επίσης συνάντηση με τον πρεσβευτή των ΗΠΑ στο ΝΑΤΟ. Οι ΗΠΑ κάνουν αναθεώρηση των στρατευμάτων τους στην Ευρώπη. Υπάρχουν από την πλευρά των βαλτικών χωρών και της Πολωνίας πολλά επιχειρήματα για να διατηρηθούν τα αμερικανικά στρατεύματα, ακόμη και να αυξηθούν, διότι διασφαλίζουν ειρήνη στην περιοχή και δρουν ως δύναμη αποτροπής. Είναι κρίσιμης σημασίας. Αν εμείς επενδύουμε περισσότερα και αναλαμβάνουμε μεγαλύτερο κόστος, θα είναι φθηνότερο να παραμείνουν τα αμερικανικά στρατεύματα στην περιοχή μας παρά να μετακινηθούν στις ΗΠΑ ή αλλού». Θα γίνει, όμως, η όποια αποχώρηση σε συντονισμό με την Ευρώπη; «Αν λάβουν αποφάσεις, κάτι που δεν γνωρίζουμε ακόμη, θα κινηθούν με τους συμμάχους στο ΝΑΤΟ. Δεν θα υπάρξουν κενά». Διαβεβαιώνει δε ότι «έχει γίνει ξεκάθαρο από τον πρόεδρο Τραμπ, από τον Ρούμπιο, ότι οι ΗΠΑ είναι δεσμευμένες στο ΝΑΤΟ και τις βαλτικές χώρες».
Οσον αφορά την ενίσχυση των αμυντικών δαπανών ο Μάργκους Τσάκνα αισιοδοξεί. «Ας ελπίσουμε ότι θα έχουμε συμφωνία τουλάχιστον για 5% με 3,5% σε αμιγώς στρατιωτικές επενδύσεις και 1,5% για υβριδικές απειλές, για κυβερνοασφάλεια. Κάποιες χώρες δεν έχουν ακόμη φτάσει σε 2%. Ολοι θα πρέπει να παίξουν τον ρόλο τους». Ποιος θα είναι ο χρονικός ορίζοντας επίτευξης του 5%; «Συζητάμε μέχρι το 2032, αλλά είναι πολύ μακρύς ορίζοντας κατά την άποψή μας». Γιατί; «Συμφωνήσαμε στο ΝΑΤΟ σε συγκεκριμένα αμυντικά σχέδια πριν από δύο χρόνια. Ο Ανώτατος Συμμαχικός Διοικητής Ευρώπης (SACEUR) έχει δώσει σε όλα τα κράτη – μέλη τις ανάγκες, τι πρέπει να έχουμε με ποιο χρονοδιάγραμμα, πόσο κοστίζει. Η αύξηση δαπανών στο 3,5% αντιστοιχεί σε αυτά τα σχέδια. Αλλά πρέπει να επενδύσουμε περισσότερα. Η Εσθονία επενδύει 5,4%, διότι έτσι θα καλύψουμε τα κενά που θα έχουμε τα επόμενα χρόνια. Ζητώ από όλα τα κράτη – μέλη να ανταποκριθούν σε αυτά που είχαν συμφωνήσει πριν από δύο χρόνια».
Σχετικά με τη συμμετοχή της Τουρκίας στην ευρωπαϊκή άμυνα ο Μάργκους Τσάκνα θεωρεί ότι «θα πρέπει να έχουμε το δικαίωμα να αποφασίσουμε τι και από πού αγοράζουμε, από την Τουρκία, τις ΗΠΑ, τη Νότια Κορέα και, φυσικά, την Ουκρανία. Δεν υποστηρίξαμε ποτέ τους αυστηρούς περιορισμούς στις αγοροπωλησίες όπλων μεταξύ των νατοϊκών χωρών. Χρειαζόμαστε μεγαλύτερη ευελιξία. Η Τουρκία ανήκει στο ΝΑΤΟ. Οι ΗΠΑ ενδιαφέρονται για τα ευρωπαϊκά τρισ. που θα επενδύσουμε στην άμυνα και η διατλαντική σχέση είναι σημαντική επίσης για να κρατηθεί διασυνδεδεμένη η Τουρκία. Κατανοώ τη θέση της Ελλάδας, αλλά δεν μπορούμε να βάλουμε την Τουρκία στο ίδιο επίπεδο με τη Ρωσία, η οποία διεξάγει τον πιο βάναυσο πόλεμο εναντίον της Ουκρανίας και παραβιάζει όλες τις αρχές του Χάρτη του ΟΗΕ. Η Τουρκία είναι μεγάλη δύναμη στην περιοχή και σύμμαχος».
Αναμένει αποφάσεις για την Ουκρανία στη Σύνοδο του ΝΑΤΟ; «Ο πρόεδρος Ζελένσκι πρέπει να συμμετέχει. Στη Σύνοδο ο πρώτος στόχος είναι το επενδυτικό σχέδιο. Θα ήθελα να δω εξελίξεις για τις εγγυήσεις ασφαλείας. Η πιο αποτελεσματική εγγύηση για την Ευρώπη και για την Ουκρανία θα είναι η ένταξή της στο ΝΑΤΟ, αλλά δεν φαίνεται να γίνεται τώρα, ούτε θα υπάρξει πρόσκληση. Αλλά δεν γνωρίζουμε τι εξελίξεις μπορεί να έχουμε στις διαπραγματεύσεις, παρότι δεν είμαι αισιόδοξος». Αναμένει πάντως ότι στη Σύνοδο του ΝΑΤΟ θα «συζητηθεί το ζήτημα των εγγυήσεων στην Ουκρανία ανάμεσα στα μέλη του ΝΑΤΟ. Το συζητήσαμε και στην Αττάλεια. Το συμπέρασμα της Συνόδου του ΝΑΤΟ θα είναι σύντομο και πρακτικό. Αυτό ήταν το μήνυμα του Μαρκ Ρούτε».