Ο τέταρτος δρόμος
Oταν το ελληνικό τμήμα της Ευρωπαϊκής Εισαγγελίας έστειλε στη Βουλή τη δικογραφία για δύο πρώην υπουργούς Αγροτικής Ανάπτυξης, στις 19 του περασμένου Ιουνίου, γράφαμε σε αυτόν τον χώρο ότι η κυβέρνηση είχε να διαλέξει ανάμεσα σε τρεις δρόμους. Να αγνοήσει την Ευρωπαϊκή Εισαγγελία, να την καταγγείλει για επέμβαση στις εσωτερικές μας υποθέσεις ή να εξετάσει ποια στοιχεία υποδηλώνουν ενδεχόμενη ενοχή των πρώην υπουργών κατά την άσκηση των καθηκόντων τους.
Το πρώτο ήταν αδύνατο: εδώ δεν μιλάμε για επαναπροωθήσεις μεταναστών, αλλά για διασπάθιση ευρωπαϊκών πόρων. Το δεύτερο ήταν αντιπαραγωγικό: δεν βιάζομαι, θα έλεγε η Λάουρα Κοβέσι, μόλις καταλαγιάσει ο θυμός σας απαντήστε παρακαλώ σε αυτά που σας ρωτάω. Και το τρίτο υπήρχε στην πραγματικότητα μόνο στην πιο άγρια φαντασία μας: πρώτο μέλημα του Πρωθυπουργού, όπως έχει αποδείξει επανειλημμένα, δεν είναι η αποκάλυψη της αλήθειας, αλλά η ενότητα του κόμματος. Αν μάλιστα επιβεβαιωθούν οι πληροφορίες και η ΝΔ αποχωρήσει από τη σημερινή ψηφοφορία για τη σύσταση προανακριτικής επιτροπής, θα αποδειχθεί ότι η ενότητα αυτή είναι επικίνδυνα εύθραυστη και ότι για τη διαφύλαξή της επιστρατεύονται συχνά ακόμη και τα πιο ανορθόδοξα μέσα.
Ο Κυριάκος Μητσοτάκης διάλεξε έτσι έναν τέταρτο δρόμο: τη διάχυση των ευθυνών. Μπορεί στελέχη του κυβερνώντος κόμματος να υποβοήθησαν, ή ακόμη και να υποκίνησαν, την υπεξαίρεση κονδυλίων της ΕΕ, αλλά αυτό συνέβαινε συνεχώς από τότε που μπήκαμε στο κλαμπ. Μπορεί να εξαγοράζαμε ψήφους μέσω των φουσκωμένων επιδοτήσεων, αλλά κάθε κυβέρνηση το ίδιο θα έκανε αν βρισκόταν στη θέση μας. Μπορεί να εξαναγκάζαμε σε παραίτηση όσους διοικητές δεν έπαιζαν το παιχνίδι και να μεταθέταμε όσα στελέχη δεν σιωπούσαν, αλλά ο αναμάρτητος πρώτος τον λίθον βαλέτω.
Οχι πως δεν είναι έτσι, αυτή ήταν πάντα η Ελλάδα. Ακόμη και επί κυβερνήσεων του καλύτερου πρωθυπουργού της μεταπολίτευσης, του Κώστα Σημίτη, η διαφθορά έφτανε συχνά (εν αγνοία του) σε δυσθεώρητα επίπεδα. Μια κυβέρνηση όμως που εκλέγεται με στόχο, όχι ασφαλώς την εξάλειψη, αλλά τουλάχιστον την καταπολέμηση αυτής της διαφθοράς, δεν μπορεί συνεχώς να κρύβεται πίσω από τους προκατόχους της. Και ένας πρωθυπουργός που αναφωνεί με δραματικό τρόπο «Αποτύχαμε!» πρέπει να δείχνει ότι κατάλαβε τους λόγους αυτής της αποτυχίας και να μην εξαντλεί την αντίδρασή του στην απαξίωση των αντιπάλων του. Στην περίπτωση του ΟΠΕΚΕΠΕ, επινόησε τη σύσταση εξεταστικής επιτροπής από το 1998 μέχρι σήμερα. Αν αύριο έρθει από τις Βρυξέλλες και νέα δικογραφία, που όπως θρυλείται θα αφορά τα σπιτάκια ανακύκλωσης, θα αναζητήσει ευθύνες από τότε που άρχισε στη χώρα η ανακύκλωση του χαρτιού, κάπου εκεί στη δεκαετία του ’60;
Ναι, πολλοί από τους ηγέτες της αντιπολίτευσης που σήμερα επικρίνουν την κυβέρνηση πιθανότατα θα ακολουθούσαν την ίδια τακτική αν ήταν στην εξουσία. Κάπως έτσι όμως καταρρέει η εμπιστοσύνη στο πολιτικό σύστημα.