Μπορούν οι ασθενείς με διαβήτη να τρώνε φρούτα;

Μια χούφτα σταφύλια, μια φέτα καρπούζι ή ένα τραγανό ροδάκινο μπορούν να προσφέρουν μια δροσερή και αναζωογονητική απόλαυση στον οργανισμό τις ζεστές ημέρες του καλοκαιρού. Ωστόσο τι ισχύει για τα άτομα που έχουν διαγνωστεί με διαβήτη τύπου 1 και 2; Μήπως η υγιεινή αυτή επιλογή, όπως τουλάχιστον ισχύει για τους περισσότερους, είναι απαγορευμένη για εκείνους; Ή μήπως τα φρούτα αποτελούν διατροφικό κανόνα μιας υγιεινής διατροφής, χωρίς εξαιρέσεις;

Η τοποθέτηση των ειδικών της Ιατρικής Σχολής του παγκοσμίου φήμης Πανεπιστημίου Harvard των ΗΠΑ είναι αθωωτική, όταν διευκρινίζουν ότι η κατανάλωση γλυκών, ώριμων φρούτων δεν επηρεάζει τον οργανισμό με τον ίδιο τρόπο που τον επηρεάζουν τα επεξεργασμένα, ζαχαρούχα τρόφιμα, όπως τα κέικ, το λευκό ψωμί ή τα γλυκά.

Οπως γλαφυρά περιγράφουν, τα σάκχαρα των φρούτων περιβάλλονται από ένα προστατευτικό περίβλημα – δηλαδή, από φυτικές ίνες και νερό και άλλα υγιεινά φυτικά συστατικά, όπως αντιοξειδωτικές πολυφαινόλες, βιταμίνες και μέταλλα. Και πώς λειτουργεί αυτό το περίβλημα; Οι φυτικές ίνες, για παράδειγμα, επιβραδύνουν την απορρόφηση των σακχάρων στο αίμα, βοηθώντας στη διατήρηση σταθερών επιπέδων γλυκόζης ενόσω ο οργανισμός καταναλώνει συστατικά μεγάλης αξίας.

Μάλιστα η Nancy Oliveira, διαιτολόγος και διευθύντρια της υπηρεσίας διατροφής και ευεξίας στο Brigham and Women’s Hospital (διδακτικό νοσοκομείο του Harvard), επικαλείται έρευνα (μετα-ανάλυση 19 τυχαιοποιημένων ελεγχόμενων δοκιμών) που δημοσιεύθηκε στο περιοδικό “Frontiers in Endocrinology” και καταλήγει ότι η μέτρια κατανάλωση ολόκληρων φρέσκων και αποξηραμένων φρούτων μείωσε σημαντικά το σάκχαρο του αίματος νηστείας σε διαβητικά άτομα.

Ωστόσο, όπως η ίδια προσθέτει, η αντίδραση κάθε ατόμου στα φρούτα μπορεί να διαφέρει. Γι’ αυτό και συνιστά στα άτομα με διαβήτη να ελέγχουν την επίδραση των φρούτων στον οργανισμό τους, είτε με το σύστημα συνεχούς παρακολούθησης της γλυκόζης στο αίμα (CGM) είτε με τη χρήση παραδοσιακού γλυκόμετρου (μία έως δύο ώρες μετά την κατανάλωσή τους).

«Τα άτομα μπορεί να έχουν διαφορετικές αντιδράσεις στα φρούτα ανάλογα με τον μεταβολισμό τους, αλλά ένας ακόμα παράγοντας που πρέπει να ληφθεί υπόψη είναι τα συνοδευτικά των φρούτων». Για παράδειγμα, η προσθήκη δημητριακών είναι πιο πιθανό να προκαλέσει μεγαλύτερη αύξηση του σακχάρου στο αίμα από ό,τι η κατανάλωση φρούτων μαζί με μια χούφτα ξηρούς καρπούς.

Ισορροπηµένη διατροφή

«Τα άτομα με διαβήτη καλό είναι να ακολουθούν ένα ισορροπημένο διατροφικό πλάνο που να αποδίδει επαρκή ενέργεια, να προσφέρει απαραίτητα θρεπτικά συστατικά και να βοηθά στη διατήρηση ενός υγιούς σωματικού βάρους και στην καλύτερη διατήρηση των επιπέδων γλυκόζης» σημειώνει στο ένθετο «Υγεία» ο Χάρης Δημοσθενόπουλος, κλινικός διαιτολόγος, βιολόγος και προϊστάμενος του Τμήματος Κλινικής Διατροφής – Διαιτολογίας του Λαϊκού Νοσοκομείου.

Και προσθέτει ότι τα περισσότερα φρούτα είναι υψηλά σε θρεπτικά συστατικά όπως βιταμίνες, καθώς είναι και χαμηλά σε λίπος και νάτριο. Περιέχουν ακόμα κάλιο, τρυπτοφάνη (ένα πολύ σημαντικό αμινοξύ), βιταμίνες A και C (πολύ σημαντικά αντιοξειδωτικά). «Ετσι τα φρούτα είναι μια καλή επιλογή για ένα υγιές διατροφικό πλάνο και δεν ισχύει πλέον η κλασική σύσταση για αποφυγή τους όταν υπάρχει διαβήτης».

Αλλωστε, τα φρούτα περιέχουν υψηλές ποσότητες φυτικών ινών, και ειδικότερα τα φρούτα με φλούδα. «Η κατανάλωση φυτικών ινών βοηθά στην καλύτερη διαχείριση του διαβήτη, και συγκεκριμένα η κατανάλωση διαλυτών φυτικών ινών αυξάνει τον χρόνο απορρόφησης των τροφών. Οι φυτικές ίνες καθώς και το νερό που περιέχουν τα φρούτα είναι αυτά που μας κάνουν να νιώθουμε κορεσμό κατά την κατανάλωσή τους».

Κονσέρβες και µαρµελάδες

Τα άτομα με διαβήτη μπορούν να απολαμβάνουν σχεδόν όλα τα φρούτα, «αλλά θα πρέπει να προσέχουν την ποσότητα και να επιλέγουν φρούτα με χαμηλό γλυκαιμικό δείκτη» είναι η σύσταση που απευθύνει ο X. Δημοσθενόπουλος. Πιο συγκεκριμένα και σύμφωνα πάντα με τον ειδικό, οι γενικές οδηγίες για τα άτομα με διαβήτη περιλαμβάνουν αυξημένη κατανάλωση φρούτων, καθώς προσδίδουν πολλά οφέλη. «Παρ’ όλα αυτά η προετοιμασία και η κατανάλωση αυτών μπορεί να επηρεάσουν την αύξηση των σακχάρων. Για παράδειγμα, η κατανάλωση κονσερβοποιημένων ή σε μορφή μαρμελάδας όπως και σε μορφή smoothie ή χυμού φρούτων μπορεί να αυξήσει τα σάκχαρα του αίματος πιο γρήγορα από ό,τι ένα φρέσκο φρούτο, λόγω της μείωσης ή της απομάκρυνσης των φυτικών ινών».

Τι είναι ο γλυκαιµικός δείκτης

Σε ένα άτομο με διαβήτη υπάρχουν τρόφιμα που ανήκουν μεν στην ίδια ομάδα αλλά η κατανάλωσή τους μπορεί να έχει διαφορετική επίδραση στον οργανισμό. Αυτό ισχύει και με τα ισοδύναμα των φρούτων. «Η αξιολόγηση των τροφίμων αυτών γίνεται με τη μέτρηση του γλυκαιμικού δείκτη (ΓΔ) του τροφίμου. Οσο πιο υψηλός είναι ο δείκτης αυτός τόσο πιο γρήγορα γίνεται η απορρόφηση των τροφίμων από τον οργανισμό και άρα η αύξηση σακχάρων του αίματος. Ο γλυκαιμικός δείκτης μπορεί να πάρει τιμές από το 1 έως το 100. Τα φρούτα χαμηλού ΓΔ μπορούν να καταναλωθούν σε καθημερινή βάση, ενώ δεν απαγορεύεται και η κατανάλωση φρούτων υψηλών σε ΓΔ, αλλά πιο σπάνια στο διαιτολόγιο» εξηγεί ο ίδιος.

Κατανάλωση µε µέτρο

Συνεπώς, κάποια φρούτα όπως το καρπούζι, το σταφύλι, τα σύκα, η παπάγια αλλά και φρούτα σε υψηλό επίπεδο ωρίμανσης έχουν υψηλό ΓΔ και πρέπει να καταναλώνονται σε μικρότερες ποσότητες είτε σε συνδυασμό με τρόφιμα αυξημένου λίπους και φυτικών ινών όπως είναι οι ξηροί καρποί. «Με αυτόν τον τρόπο θα επιβραδυνθεί η απορρόφηση και άρα η αύξηση των σακχάρων στο αίμα» λέει ο X. Δημοσθενόπουλος.

 Ποια φρούτα είναι «αθώα»

Ολα τα φρούτα είναι πλούσια σε θρεπτικά συστατικά, πλούσια σε φυτικές ίνες, ελάχιστα επεξεργασμένες πηγές υδατανθράκων και είναι κατάλληλα για άτομα με διαβήτη.

Στη λίστα με τα φρούτα που έχουν χαμηλή περιεκτικότητα σε σάκχαρα περιλαμβάνονται τα μούρα, τα ακτινίδια και τα μανταρίνια. Μάλιστα, η Αμερικανική Ενωση Διαβήτη δίνει ιδιαίτερη έμφαση στα μούρα και τα εσπεριδοειδή.

Πόσες μερίδες είναι αρκετές

Στοχεύστε σε έως και τρεις μερίδες φρούτων, κατανεμημένες κατά τη διάρκεια της ημέρας, συμβουλεύει η Nancy Oliveira. Προσοχή όμως, μία μερίδα αντιστοιχεί με ένα φλιτζάνι φρουτοσαλάτα ή ένα μεσαίου μεγέθους ολόκληρο φρούτο. Για πιο πυκνά φρούτα πάλι, όπως μπανάνες ή μάνγκο, μία μερίδα ισοδυναμεί με 1/2 του φλιτζανιού.

Και η ίδια επίσης επιμένει ότι η κατανάλωση φρούτων μαζί με τροφές που περιέχουν λίπος ή φυτικές ίνες μπορεί να επιβραδύνει την αύξηση του σακχάρου στο αίμα. «Για παράδειγμα, δοκιμάστε ένα μήλο με φιστικοβούτυρο ή ένα πορτοκάλι με μια χούφτα αμύγδαλα ή ένα μικρό κομμάτι τυρί» προτρέπει.