Μικροί ιοί, μεγάλα διλήμματα
Κάθε φθινόπωρο η ίδια ιστορία: πονόλαιμος, βήχας, πυρετός, καταρροή. Τα ιατρεία γεμίζουν, τα φαρμακεία αδειάζουν, και κάπου ανάμεσα σε κουτιά με θερμόμετρα και παστίλιες, ξανακούγεται το γνώριμο ερώτημα: «Είναι γρίπη, απλό κρυολόγημα ή κάτι άλλο;».
Ο,τι και να ‘ναι αποτελεί μέρος μιας εποχικής ρουτίνας, όπου το κύμα ιώσεων ταλαιπωρεί, χωρίς απαραίτητα να απειλεί – τουλάχιστον στον βαθμό που αυτό συνέβαινε όσο ο SARS-CoV-2 σφυροκοπούσε την ανθρωπότητα και εφόσον δεν πρόκειται για εκείνους που ανήκουν στις ευπαθείς ομάδες. Μόνο που σήμερα τίποτα δεν είναι απλό. Ούτε καν ένα κοινό κρυολόγημα.
Διότι, πλάι στους ιούς, επιστρέφει κάθε φθινόπωρο και κάτι άλλο: η κακή διαχείριση. Παρά τις συστάσεις, τα αντιβιοτικά εξακολουθούν να χρησιμοποιούνται σαν καραμέλες. Συνταγογραφούνται ή ανασύρονται από τα ντουλάπια «για καλό και για κακό». Κι ας μην τα χρειάζονται. Ετσι, κάθε φθινόπωρο μετατρέπεται σε εποχή «ενδυνάμωσης» των μικροβίων, συμβάλλοντας στην εξελισσόμενη και πλέον τρομερά επικίνδυνη, όπως άλλωστε προειδοποιεί ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας, αντοχή τους έναντι των διαθέσιμων αντιβιοτικών. Μια απειλή αθόρυβη μα υπαρκτή. Ενας κίνδυνος που δεν προκαλεί πυρετό αλλά μπορεί να μας αφήσει κάποτε χωρίς θεραπεία.
Και σαν να μην έφθανε αυτό, έρχεται και το δίλημμα των εμβολίων. «Να εμβολιαστώ;», «Ναι, αλλά έναντι ποιου ιού;», «Μήπως πάθω τίποτα αν κάνω τόσα εμβόλια, σε τόσο σύντομο χρονικό διάστημα;»… Και σε όλα τα παραπάνω, στη λίστα των αποριών, εντάσσεται και η πρακτικότητα και αποτελεσματικότητα των μέτρων ατομικής προστασίας του τύπου «να φοράω μάσκα στα ασφυκτικά γεμάτα λεωφορεία ή στο μετρό;».
Στην πράξη πρόκειται για απορίες που δεν θα έπρεπε να υφίστανται. Θα έπρεπε απλά να έχει απαντήσει η Επιστήμη. Ο γιατρός που εμπιστευόμαστε, βάσει των προσωπικών αναγκών αλλά και εκείνων των αγαπημένων ανθρώπων μας. Ομως η πολυφωνία, ακόμη και εντός της επιστημονικής κοινότητας, γεννά σύγχυση. Και μέσα σ’ αυτή τη βαβούρα οι ψύχραιμες φωνές χάνονται εύκολα
Η λύση, όπως σχεδόν πάντα, δεν βρίσκεται ούτε στον πανικό ούτε στην αδιαφορία. Βρίσκεται στην κοινή λογική – σε εκείνη τη σπάνια αρετή που, τελευταία, μοιάζει κι αυτή να έχει πέσει θύμα μιας παγκόσμιας επιδημίας. Γι’ αυτό, ίσως, το Γραφείο Εντοπισμού και Αντιμετώπισης των Fake News για θέματα υγείας, που θα λειτουργεί ως μόνιμος μηχανισμός παρακολούθησης, ανάλυσης και έγκυρης ενημέρωσης, θα αποτελέσει χρήσιμο εργαλείο. Αν καταφέρει να ξεχωρίσει τη γνώση από τη φλυαρία, το γεγονός από την εντύπωση, ίσως μας θυμίσει ξανά τι σημαίνει αξιόπιστη ενημέρωση.
Σε κάθε περίπτωση, το φθινόπωρο μάς θυμίζει ότι η υγεία είναι ένα εύθραυστο οικοσύστημα. Οι ιοί είναι μικροσκοπικοί, αλλά το αποτύπωμά τους – στην κοινωνία, στα νοσοκομεία, στην καθημερινότητά μας – τεράστιο. Και ίσως τελικά ο τρόπος που αντιδρούμε σε αυτούς μαρτυρά περισσότερα για εμάς.
Ισως, λοιπόν, κάθε κύμα ιώσεων να είναι και ένα τεστ συλλογικής ωριμότητας – μια υπενθύμιση πως η πρόληψη, η ψυχραιμία και η εμπιστοσύνη στην επιστήμη είναι πιο «θεραπευτικές» από οποιοδήποτε σιρόπι του Διαδικτύου, του «ειδικού», του μερικώς ενημερωμένου.