صلح قاموس قرآن است - امید کشوری
ازنظراسلامِ قرآن،هستی پر ازحق، کرامت وزیبایی است[1]وانسان نیز بخشی از هستی است. قرآن برای او مجموعه ای از حقوق قائل است، بگونه ای که انسان سالم را پر از حق وخالی از زور میداند. به عبارتی انسان را موجوی تعریف میکند که دارای حقوق ذاتی، انواع استعداد وتوانایی است. ازجمله بخشی ازاین حقوق عبارت هستند از: حق حیات، حق آرامش وامنیت وکار، مسکن وعدالت، حق استقلال درنظر وعمل، حق مالکیت تصمیم، حق آزادی انتخابِ گزینه های مورد نظربدون فشارهای آشکار و پنهانِ درونی وبیرونی، حق صلح ودوستی وانس و...،هر کدام از این حقوق بخشی ازشخصیتِ وجودی انسان را تشکیل میدهند.هر کدام از حق هایی که انسان دارد خود موضوع کتابهایی هستند که برخی از دانشمندان ومتفکران به آنها پرداخته اند، اما درمیان حقوق انسان بحث ما بطورمجمل در مورد جنگ وصلح درقرآن است.
در منظومه فکری اسلامِ قرآن، صلح حقی از حقوق انسان است.[2] بگونه ای که انسان در طول حیات خویش بطور فطری میل دارد که دیگران رفتاری دوستانه وصلح آمیزبا اوداشته باشند. البته این تمایل درونی ونازدودنی است. انسان سالم صلح جواست وباهمه انسانها به صرف اینکه انسان هستند رابطه صلح آمیزبرقرارمیکند.
از یک سو خداوند انسان را به حقوق واشراف به حقوق وعمل به حقوق می خواند. از این روانسان را به صلح وسلم دعوت میکند وغیر صلح که دشمنی وکینه وجنگ است را امری شیطانی ومیدان ومدارشیطان می داند.[3]"ای کسانی که ایمان آورده اید داخل شوید در صلح وسلامت واز گامهای شیطان پیروی نکنید که او برای شما دشمنی آشکاراست"
دردهه های اخیردین ستیزان اتهام هایی به اسلام زده ومیزنند. یکی از این اتهامها جنگ طلبی است. اما با کمی مطالعه در اطراف موضوع وعمیق شدن در مسئلهی جنگ وصلح در قرآن، محقق متوجه میشود که عکس آن واقعیت دارد. صلح اساس، وجنگ موضوعی فرعی از سراجبار ودرحد دفاع قابل قبول است، بگونه ای که عملی فراتر ازدفاع، تجاور وتعدی است. به همین لحاظ است که در اسلام جنگ ابتدایی ممنوع است. جنگ برای دیندار کردن، برای تصرف سرزمین ویا سعت بخشیدن به قلمرو، برای اسیرگرفتن، برای تسلط وحکومت بردیگران، برای غارت وچپاول ممنوع است. در قرآن نبرد فقط در حد دفاع اجازه داده میشود اگر گروهی مهاجم به شما حمله کردند عاقلانه ترین وانسانی ترین راه این است که در برابر آنها انسان به دفاع بر خیزد. تمام آیات جنگ درقرآن در ارتباط با دفاع در برابر مهاجمین تعریف میشوند.به عبارتی درهمین میدان یعنی در میدان جنگ ودایره دفاع ازخود قابل بحث وبررسی هستند.
حال چون صلح حق وجنگ ناحق است، صلح امری انسانی وجنگ امری شیطانی است. قرآن از مسلمانان میخواهد ضمن دفاع قوی وجدی ازجان و خانه وکاشانه ووطن، برای صلح پایدار تلاش کنند از همین روست که میگویدهمه امکانات خود را بکار بگیرید، با تمام قوا در برابر متجاوزان ایستادگی کنید.[4] باشدت تمام با آنها نبرد کنید واز جایی که شما را اخراج کرده اند آنها را بیرون کنید.[5]همچنین در جاهایی که علیه شما کمین کرده اند با آنها پیکار کنید.[6]به هیچ وجه در برابرمتجاوز کوتاه نیائید ازهرچه که دارید برای دفاع استفاده کنید.[7]در میدان جنگ به دشمن پشت نکنیدکه شکست خواهید خورد و دچار خسران و زیان های جبران ناپذیر خواهیدشد.[8]در عین حال چون اساس زندگی ورابطه انسان باخودبا دیگران وبا طبیعت برعدالت ودادگری وعدم تجاوز ومبارزه بامتجاوزاست[9]. حتی درمیدان جنگ بحث به عدالت عمل کردن وعدم تجاوز را بشدت مورد توجه قرار میدهد[10]: کاری نکیند که راه تجاوز را در پیش بگیرید.
همه ایستادگی برای این است که مهاجم که با تمام قوا تجاوزکرده است از تجاوز که ناحق است دست بکشد واز جنگ که امری شیطانی است منصرف شود. دربرابربه صلح که حقی از حقوق انسان، درهمه زمانها وهمه مکانها است گرایش پیدا کند. همچنانکه میگوید اگر به صلح تمایل پیدا کردند نترس شماهم به صلح گرایید.[11] همچنین تلاش برای صلح ونیکی از اموری است که قرآن پیشنهاد میکند شایسته است مردم به آن مبادرت ورزند.[12] قرآن میگوید با تمام کسانی که با شما درجنگ نیستند، به شما تجاوز نکرده اند وشما را آواره نکرده اند به نیکی ودادگری عمل کنید. همچنین دوستی با غیرمسلمانانی که به مسلمانان تجاوز نکرده اندمنعی ندارد.[13]
در اصل قرآن به نیکی واحسان باهمه[14]وتعاون وهمکاری در کارخیربا یکدیگر[15] ونیزعمل به صلح دعوت میکند.[16] درقرآن هر جا که بحث ازایمان هست عمل صالح واعمال صلح آمیزهم هستند،ایمان با عمل به صلح معنی پیدا میکند.[17]قرآن تسلط بر دیگران را پیشنهاد نمیکند بلکه همیاری را پیشنهاد میکند. به انسان میگوید که روش زیستن در دوستی براساس گفتگو رادرپیش بگیرد برای نمونه: به بهترین شیوه بحث کردن وسخن گفتن [18] وگوش برای شنیدن وچشم برای دیدن حقایق داشتن وبهترین سخنان را انتخاب کردن[19]موجب صبر وحلم وبردباری وخلق عظیم میشود.[20]این مژده ای است که قرآن به انسان میدهد. قرآن جنگ که کشتن وویرانی درآن اجتناب نا پذیراست رامنع میکند.[21]از این روکوشش برای پایان دادن جنگ ونفی همیشگی آن در مسئولیت هر فرد است. چرا که در زمینه فردی، خانوادگی، اجتماعی وجهانی صلح بهترین راه حل است [22]حال کسانی که بنام اسلام درهرزمان ومکانی به جنگ و تجاوزدست زده اند ویا می زنند،به اسلامِ قرآن هیچ ارتباط نداشته وندارد. چنین اعمالی دقیقا بر خلاف همه موازین اسلامِ قرآن و پیروی ازخط و خطوط شیطان است.[23]که قرآن آن را منع کرده است.
1- قرآن سورهای لقمان آیه 10،اسراء آیه 70، شعرا آیه 7، ق آیه 7 حج آیه 5
2- در قرآن صلح حقی از حقوق انسان وجنگ تنها به معنای دفاع مجاز است.
3- قرآن سوره بقره آیه 208وخداوند به دارسلام به خانه صلح ودوستی وسلم دعوت می کند سوره یونس آیه 25
4- قرآن سوره انفال آیه 60 وسوره بقره آیه 190 پیکار کنید در خدا( راه حق ) با کسانی که با شما پیکار می کنند.وتجاوز نکنید که خدا متجاوزان را دوست ندارد
5- قران سوره بقره نیمه دوم آیه 191
6- قرآن سوره بقره آیه 191"پیکار کنید،با آنها درجاهایی که علیه شما کمین کرده اند (در ترجمه این آیا ت مهندس بازرگان می فرمایند قتال پیکار ویا کشتن نیست بلکه قتل بمعنی خنثی کردن.عربها مشروب هم که می خوردند آب توی آن میریختند و تیزی آن را میگرفتند "میگفتند قتل الخمر" .قتل تیزی چیزی را بریدن هم هست. گرچه وقتی هیچ راهی نباشد درجنگ کشتن هم پیش می آید .در همین آیه میگوید اگر پیکار کردند با شما با آنها پیکار کنید وسزای پوشانندگان حق (صلح) همین است .در دوآیه بعدی می فرماید اگر به جنگ پایان دادند شما هم دست بکشید .
7- قرآن سوره نساء آیه 71وسوره بقره آیه
8- قرآن سوره انفال آیات،15و16: ای مؤمنان وقتی که به کافران درستون های جنگی برخورد میکنید،هرگز به آنها پشت نکنید(فرار نکنید)هرکس که در بر خورد نظامی چنین کاری بکند،"مگراینکه بخواهد تاکتیک جنگی خود را عوض کند یابه گروه دیگری برای یاری رسانی بپیوندد"،مورد غضب خداوند قرار میگیرد مأوای او جهنم،چه بد جایگاهی است (بیان وضعیت زندگی شکست خوردگان در جنگها را توضیح می دهد که با سهل انگاری زندگی جهنمی را برای خود بوجود می آورند) آیات زیادی برای تشویق به استقامت دربرابرمهاجمان بیان شده است از جمله سوره نساء89 آیات.سوره توبه و...
9-تجاوز در زمینه های مختلف در اسلام ممنوع است حتی درمیدان نبرد از حد بیرون رفتن یکی از منع هایی است که قرآن در موارد مختلف به آن تا کید می کند از جمله:سوره بقره آیه90 ومائده 8 و87 واعراف 55 و...
-10 قرآن سوره مائده آیه 8:ای کسانی که ایمان آورده اید.قیام کنید برای خدا(حق) ونمونه وگواه وبرای قسط وعدل باشید مبادا کینه و دشمنی با گروهی شما را موجب شود که به عدالت رفتار نکنید ودچار جرم شوید، این به تقوا نزدیکتر است تقوا پیشه کنید که خداوندازجزئی ترین چیز ها خبر دارد.
11-چون جنگ در اسلام دفاعی است هر گاه متجاوز دست از جنگ بکشد بلا فاصله باید دست از جنگ کشید و به صلح روی آورد:قرآن سوره بقره آیه های 192 و 193 سوره نساء آیه 90 وسوره انفال آیه 61
12- قرآن سوره حجرات آیات 9و10: اگر دو گروه از مومنان کارزارکردند میان آنها صلح برقرار کنید .اگر یکی ازآنها کوتاه نیامد وستمگر شد.همگی با او وارد نبرد شوید تا به امر خدا (که صلح است )تن بدهد واگرباز گشت،مطابق عدل وداد بین آنها صلح جاری کنید.خداوند دادگران را دوست دارد. این است وجز این نیست که مومنان برادر هستند پس بین برادرنتان صلح برقرار کنید .ونیز سوره انفال آیه 1
13- قران سوره ممتحنه آیه 8
[14] - قرآن سوره نحل آیه 90سوره اسراء آیه 7 سوره آل عمران آیه 134سوره نساء ایه 36 ،سوره انعام آیه151و...
[15]- قرآن سوره مائده آیه 2...درکار نیک وپرهیزگاری تعاون وهمپشتی داشته باشیدودرگناه ،تعدی ودشمنی تعاون نکنید .
[16]- قرآن سوره آیه از همین روست که خداوند به خانه صلح دعوت می کند سوره یونس آیه 25 .وچون به خانه صلح درآیند رشد کنان آزادمی شوند رعد
[17]- قرآن سوره بقره آیه 177سوره مائده آیات2و9و69وسوره مریم آیه 96 و...
[18]- قرآن سوره نحل آیه 125و...
[19]- قرآن سوره زمر آیات17و18
[20]- قرآن سورهای قلم آیه 4، آل عمران 159؛توبه 128 و...
[21] - در اسلامِ قرآن صلح ریشه در جان آدمی دارد چنانکه کشتن یک نفر همانند کشتن همه بشریت است وحیات دادن وحفظ زندگی یک نفر، حیات دادان وحفظ زندگی همه انسانهاست؛قرآن سوره مائده آیه 32
[22]- سوره یونس آیه 25 :"خدا به خانه صلح دعوت می کند " سوره نساء آیه 128 در منازعات خانوادگی که ستون پایه اساسی جامعه است وتعمیم به کل جامعه دارد."صلح را بهترین راه حل معرفی میکند " ودر نیمه دوم آیه90 سوره نساء ،درزمان صلح ودر هنگامی که غیر مسلمانان وکافران به شما حمله نکرده اند وجنگی میان شما وآنها رخ نداده است.اساس رابطه ها برصلح است وشما به هیچ عنوان حق سلطه بردیگر(آنها) را ندارید."خداوند راهی(به سلطه )برآنها برای شما نگشوده است "
1- قرآن سورهای لقمان آیه 10،اسراء آیه 70، شعرا آیه 7، ق آیه 7 حج آیه 5
2- در قرآن صلح حقی از حقوق انسان وجنگ تنها به معنای دفاع مجاز است.
3- قرآن سوره بقره آیه 208وخداوند به دارسلام به خانه صلح ودوستی وسلم دعوت می کند سوره یونس آیه 25
4- قرآن سوره انفال آیه 60 وسوره بقره آیه 190 پیکار کنید در خدا( راه حق ) با کسانی که با شما پیکار می کنند.وتجاوز نکنید که خدا متجاوزان را دوست ندارد
5- قران سوره بقره نیمه دوم آیه 191
6- قرآن سوره بقره آیه 191"پیکار کنید،با آنها درجاهایی که علیه شما کمین کرده اند (در ترجمه این آیا ت مهندس بازرگان می فرمایند قتال پیکار ویا کشتن نیست بلکه قتل بمعنی خنثی کردن.عربها مشروب هم که می خوردند آب توی آن میریختند و تیزی آن را میگرفتند "میگفتند قتل الخمر" .قتل تیزی چیزی را بریدن هم هست. گرچه وقتی هیچ راهی نباشد درجنگ کشتن هم پیش می آید .در همین آیه میگوید اگر پیکار کردند با شما با آنها پیکار کنید وسزای پوشانندگان حق (صلح) همین است .در دوآیه بعدی می فرماید اگر به جنگ پایان دادند شما هم دست بکشید .
7- قرآن سوره نساء آیه 71وسوره بقره آیه
8- قرآن سوره انفال آیات،15و16: ای مؤمنان وقتی که به کافران درستون های جنگی برخورد میکنید،هرگز به آنها پشت نکنید(فرار نکنید)هرکس که در بر خورد نظامی چنین کاری بکند،"مگراینکه بخواهد تاکتیک جنگی خود را عوض کند یابه گروه دیگری برای یاری رسانی بپیوندد"،مورد غضب خداوند قرار میگیرد مأوای او جهنم،چه بد جایگاهی است (بیان وضعیت زندگی شکست خوردگان در جنگها را توضیح می دهد که با سهل انگاری زندگی جهنمی را برای خود بوجود می آورند) آیات زیادی برای تشویق به استقامت دربرابرمهاجمان بیان شده است از جمله سوره نساء89 آیات.سوره توبه و...
9-تجاوز در زمینه های مختلف در اسلام ممنوع است حتی درمیدان نبرد از حد بیرون رفتن یکی از منع هایی است که قرآن در موارد مختلف به آن تا کید می کند از جمله:سوره بقره آیه90 ومائده 8 و87 واعراف 55 و...
-10 قرآن سوره مائده آیه 8:ای کسانی که ایمان آورده اید.قیام کنید برای خدا(حق) ونمونه وگواه وبرای قسط وعدل باشید مبادا کینه و دشمنی با گروهی شما را موجب شود که به عدالت رفتار نکنید ودچار جرم شوید، این به تقوا نزدیکتر است تقوا پیشه کنید که خداوندازجزئی ترین چیز ها خبر دارد.
11-چون جنگ در اسلام دفاعی است هر گاه متجاوز دست از جنگ بکشد بلا فاصله باید دست از جنگ کشید و به صلح روی آورد:قرآن سوره بقره آیه های 192 و 193 سوره نساء آیه 90 وسوره انفال آیه 61
12- قرآن سوره حجرات آیات 9و10: اگر دو گروه از مومنان کارزارکردند میان آنها صلح برقرار کنید .اگر یکی ازآنها کوتاه نیامد وستمگر شد.همگی با او وارد نبرد شوید تا به امر خدا (که صلح است )تن بدهد واگرباز گشت،مطابق عدل وداد بین آنها صلح جاری کنید.خداوند دادگران را دوست دارد. این است وجز این نیست که مومنان برادر هستند پس بین برادرنتان صلح برقرار کنید .ونیز سوره انفال آیه 1
13- قران سوره ممتحنه آیه 8
[23] - قرآن سوره نحل آیه 90سوره اسراء آیه 7 سوره آل عمران آیه 134سوره نساء ایه 36 ،سوره انعام آیه151و...
[23]- قرآن سوره مائده آیه 2...درکار نیک وپرهیزگاری تعاون وهمپشتی داشته باشیدودرگناه ،تعدی ودشمنی تعاون نکنید .
[23]- قرآن سوره آیه از همین روست که خداوند به خانه صلح دعوت می کند سوره یونس آیه 25 .وچون به خانه صلح درآیند رشد کنان آزادمی شوند رعد
[23]- قرآن سوره بقره آیه 177سوره مائده آیات2و9و69وسوره مریم آیه 96 و...
[23]- قرآن سوره نحل آیه 125و...
[23]- قرآن سوره زمر آیات17و18
[23]- قرآن سورهای قلم آیه 4، آل عمران 159؛توبه 128 و...
[23] - در اسلامِ قرآن صلح ریشه در جان آدمی دارد چنانکه کشتن یک نفر همانند کشتن همه بشریت است وحیات دادن وحفظ زندگی یک نفر، حیات دادان وحفظ زندگی همه انسانهاست؛قرآن سوره مائده آیه 32
[23]- سوره یونس آیه 25 :"خدا به خانه صلح دعوت می کند " سوره نساء آیه 128 در منازعات خانوادگی که ستون پایه اساسی جامعه است وتعمیم به کل جامعه دارد."صلح را بهترین راه حل معرفی میکند " ودر نیمه دوم آیه90 سوره نساء ،درزمان صلح ودر هنگامی که غیر مسلمانان وکافران به شما حمله نکرده اند وجنگی میان شما وآنها رخ نداده است.اساس رابطه ها برصلح است وشما به هیچ عنوان حق سلطه بردیگر(آنها) را ندارید."خداوند راهی(به سلطه )برآنها برای شما نگشوده است "
[23]- قرآن سوره بقره آیه 208
1- قرآن سورهای لقمان آیه 10،اسراء آیه 70، شعرا آیه 7، ق آیه 7 حج آیه 5
2- در قرآن صلح حقی از حقوق انسان وجنگ تنها به معنای دفاع مجاز است.
3- قرآن سوره بقره آیه 208وخداوند به دارسلام به خانه صلح ودوستی وسلم دعوت می کند سوره یونس آیه 25
4- قرآن سوره انفال آیه 60 وسوره بقره آیه 190 پیکار کنید در خدا( راه حق ) با کسانی که با شما پیکار می کنند.وتجاوز نکنید که خدا متجاوزان را دوست ندارد
5- قران سوره بقره نیمه دوم آیه 191
6- قرآن سوره بقره آیه 191"پیکار کنید،با آنها درجاهایی که علیه شما کمین کرده اند (در ترجمه این آیا ت مهندس بازرگان می فرمایند قتال پیکار ویا کشتن نیست بلکه قتل بمعنی خنثی کردن.عربها مشروب هم که می خوردند آب توی آن میریختند و تیزی آن را میگرفتند "میگفتند قتل الخمر" .قتل تیزی چیزی را بریدن هم هست. گرچه وقتی هیچ راهی نباشد درجنگ کشتن هم پیش می آید .در همین آیه میگوید اگر پیکار کردند با شما با آنها پیکار کنید وسزای پوشانندگان حق (صلح) همین است .در دوآیه بعدی می فرماید اگر به جنگ پایان دادند شما هم دست بکشید .
7- قرآن سوره نساء آیه 71وسوره بقره آیه
8- قرآن سوره انفال آیات،15و16: ای مؤمنان وقتی که به کافران درستون های جنگی برخورد میکنید،هرگز به آنها پشت نکنید(فرار نکنید)هرکس که در بر خورد نظامی چنین کاری بکند،"مگراینکه بخواهد تاکتیک جنگی خود را عوض کند یابه گروه دیگری برای یاری رسانی بپیوندد"،مورد غضب خداوند قرار میگیرد مأوای او جهنم،چه بد جایگاهی است (بیان وضعیت زندگی شکست خوردگان در جنگها را توضیح می دهد که با سهل انگاری زندگی جهنمی را برای خود بوجود می آورند) آیات زیادی برای تشویق به استقامت دربرابرمهاجمان بیان شده است از جمله سوره نساء89 آیات.سوره توبه و...
9-تجاوز در زمینه های مختلف در اسلام ممنوع است حتی درمیدان نبرد از حد بیرون رفتن یکی از منع هایی است که قرآن در موارد مختلف به آن تا کید می کند از جمله:سوره بقره آیه90 ومائده 8 و87 واعراف 55 و...
-10 قرآن سوره مائده آیه 8:ای کسانی که ایمان آورده اید.قیام کنید برای خدا(حق) ونمونه وگواه وبرای قسط وعدل باشید مبادا کینه و دشمنی با گروهی شما را موجب شود که به عدالت رفتار نکنید ودچار جرم شوید، این به تقوا نزدیکتر است تقوا پیشه کنید که خداوندازجزئی ترین چیز ها خبر دارد.
11-چون جنگ در اسلام دفاعی است هر گاه متجاوز دست از جنگ بکشد بلا فاصله باید دست از جنگ کشید و به صلح روی آورد:قرآن سوره بقره آیه های 192 و 193 سوره نساء آیه 90 وسوره انفال آیه 61
12- قرآن سوره حجرات آیات 9و10: اگر دو گروه از مومنان کارزارکردند میان آنها صلح برقرار کنید .اگر یکی ازآنها کوتاه نیامد وستمگر شد.همگی با او وارد نبرد شوید تا به امر خدا (که صلح است )تن بدهد واگرباز گشت،مطابق عدل وداد بین آنها صلح جاری کنید.خداوند دادگران را دوست دارد. این است وجز این نیست که مومنان برادر هستند پس بین برادرنتان صلح برقرار کنید .ونیز سوره انفال آیه 1
13- قران سوره ممتحنه آیه 8
[23] - قرآن سوره نحل آیه 90سوره اسراء آیه 7 سوره آل عمران آیه 134سوره نساء ایه 36 ،سوره انعام آیه151و...
[23]- قرآن سوره مائده آیه 2...درکار نیک وپرهیزگاری تعاون وهمپشتی داشته باشیدودرگناه ،تعدی ودشمنی تعاون نکنید .
[23]- قرآن سوره آیه از همین روست که خداوند به خانه صلح دعوت می کند سوره یونس آیه 25 .وچون به خانه صلح درآیند رشد کنان آزادمی شوند رعد
[23]- قرآن سوره بقره آیه 177سوره مائده آیات2و9و69وسوره مریم آیه 96 و...
[23]- قرآن سوره نحل آیه 125و...
[23]- قرآن سوره زمر آیات17و18
[23]- قرآن سورهای قلم آیه 4، آل عمران 159؛توبه 128 و...
[23] - در اسلامِ قرآن صلح ریشه در جان آدمی دارد چنانکه کشتن یک نفر همانند کشتن همه بشریت است وحیات دادن وحفظ زندگی یک نفر، حیات دادان وحفظ زندگی همه انسانهاست؛قرآن سوره مائده آیه 32
[23]- سوره یونس آیه 25 :"خدا به خانه صلح دعوت می کند " سوره نساء آیه 128 در منازعات خانوادگی که ستون پایه اساسی جامعه است وتعمیم به کل جامعه دارد."صلح را بهترین راه حل معرفی میکند " ودر نیمه دوم آیه90 سوره نساء ،درزمان صلح ودر هنگامی که غیر مسلمانان وکافران به شما حمله نکرده اند وجنگی میان شما وآنها رخ نداده است.اساس رابطه ها برصلح است وشما به هیچ عنوان حق سلطه بردیگر(آنها) را ندارید."خداوند راهی(به سلطه )برآنها برای شما نگشوده است "
[23]- قرآن سوره بقره آیه 208
208