جمهوری یا نئوتوتالیتری!

کلمه – حسن ماکیانی

لینز، و استپان ،رژیم های پساتوتالیتاریانیسم را به سه دسته تقسیم می کنند که این سه دسته عبارتند از:

۱- رژیم های پساتوتالیتاریانیسم اولیه، که بسیار به نوع ایده آل توتالیتاریانیسم شبیه است و تنها در یکی از ابعاد که محدودیت های رهبری است با آن تفاوت می کند.

۲- رژیم های پساتوتالیتاریانیسم ایستا، که در آن علی رغم تحمل همواره برخی از منتقدان رژیم و جامعه مدنی و سازوکارهای محدودکننده رهبر بصورت نمایشی، در جهت‌ راستای حفظ قدرت مطلقه رهبری بوده و هرگز هم متحول نمی شوند.

۳- رژیم های پساتوتالیتاریانیسم جا افتاده ؛ دراین رژیم ها تمامی ابعاد توتالیتاریانیسم، با دگرگونی های اساسی روبه رو می شود،ولی از نظر سیاسی نقش برجسته رهبری، همچنان پابرجاست.»(ساموئل هانتینگتون،گذار به دموکراسی).

براساس این تقسیم بندی، نظام های نئوتوتالیتر همچنان به مثابه رژیم های پساتوتالیتاریانیسم ایستا،هستند که در آن ها نیز با پرپایی نوعی دموکراسی توتالیتری و به نمایش گذاشتن یک جامعه مدنی، چنین وانمود می کنند که تمامی ساختارها، از مجرای سازوکارهای دموکراتیک، و با نظر مردم، بنا شده است، اما در واقع این رهبری نظام است که شکل دهنده و مشروعیت بخش آن ساختار می باشد، بدین معنا که نهادهایی ،که نقش عمده ای در تعیین ساختارها و شکل دهنده این نظام ها دارند، توسط شخص رهبر تعیین شده و سپس سایر ارکان شکل دهنده قدرت، از مجاری این نهادها عبور می کنند. در این نظام ها، نهادهای ساختاری، که امر نظارت و کنترل بر اعمال،رفتار و گفتار رهبری را بر عهده دارند، که از طریق یک پروسهٔ دموکراتیک تشکیل شده است، ولی این امر تنها به لحاظ حفظ ظاهر و تبرئه اعمال خلاف و ضد انسانی رهبری، صورت گرفته است، وگرنه چگونه می توان پذیرفت که نهادهایی که امر نظارت برعهدهٔ آنان نهاده شده است، باید خود از کانال نهادهای انتصابی رهبری عبورکنند و بخواهند بر اعمال رهبر نظارت داشته باشند؟!

مانند تایید نمایندگان مجلس خبرگان رهبری، توسط شورای نگهبان؟!

اما آنچه که در بین این نظام ها مشترک است،اهداف استراتژیکی رهبری است که مهم ترین آن «حفظ قدرت مطلقه شخص رهبراست» که در نظام های سرکوبگر توتالیتر، ابزارهای رسیدن به آن اهداف را نمایان می سازند، ولی در نظام های نئوتوتالیتر، تا سرحد امکان از بروز و ظاهر شدن آن ابزار خوداری می کنند، اما در نهایت در پشت پردهٔ ساز و کارهای دموکراتیک از آن ابزار استفاده می کنند!