مهرداد درویش پور: درباره تضعیف خرافات دینی و دیگر پیامدهای اجتماعی کرونا در ایران

مهرداد درویش پور: در سه گفتگو با رادیو همبستگی، رادیو فردا و تلویزیون ایران اینترناسیونال به پیامدهای اجتماعی پاندومی کرونا در ایران پرداختم .

در گفتگوبا رادیو همبستگی گفتم که تضعیف خرافات شفا بخشی مراکز مقدس که زمینه ساز بازهم بیشتر سکولاریسم خواهد شد تنها یکی از پیامدهای شیوع کرونا است. دراین گفتگو درباره تغییرات احتمالی ده گانه بر ذهنیت مردم در عصر کرونا که برخی از آنها تنها مختص ایران نیز نیست اشاره کردم:

1 به چالش افتاده خرافه های مذهبی و تقویت جایگاه علم وعقلانیت در ایران و منطقه. هرچند واکنش ها در همه جا یکسان نیست. درحالی که کعبه و مدینه بسته شدند، اما در قم از قرنطینه شدن شهر خودداری شد و مسئله جنبه امنیتی به خود گرفت. 2 افزایش تحمل اجتماعی و همچون "فولاد آبدیده شدن" شدن مردمی که مرگ آفرینی و دیگر دشواری های عصر کرونا را تجربه می کنند. برخورد طنز آلود مردم با کرونا و رقص کرونا در بیمارستان ها و اعتماد به نفس مردم و چاره جویی های اجتماعی برای تطبیق خود با عصر کرونا به جای دستپاچگی اجتماعی که به گسترش آن منجر می شود.3 جایگزینی ترس از اقتدار با اقتدار ترس. در حالیکه مردم کمترین توجهی به فرمان های حکومتی نشان نمی دهند (کاهش اقتدار ترس)، نوعی نگرانی از شیوع مرگ آفرین کرونا، احتیاط و ملاحظه گری (اقتدار ترس) را گسترش داده است. 4 گسترش فرهنگ عمومی توجه به بهداشت عمومی و پیشگیری 5 افزایش حس مسئولیت شخصی در مقابله با بحران های اجتماعی. هرچند که بخش هایی از جامعه (به ویژه در نوروز) همچنان با سهل انگاری با کرونا برخورد می کنند.

6 افزایش همبستگی ملی، وجدان جمعی و توانایی جامعه مدنی در مقابله با کرونا درمتن بی کفایتی نظام 7 گسترش بی اعتمادی به نظام و به موازات آن تقویت اتوریته بخش بهداشت و پزشکی همچون نمادهای نجات انسانها در حالی که بسیاری خود جان باختند 8 افزایش همبستگی بین المللی که با کمک به ایران و کاهش احتمالی تحریم ها همراه خواهد شد.9 کاهش موقت تضادهای اجتماعی و بهره برداری نظام از فرصت برای تحکیم اقتدارخود (با توجه به حاشیه رفتن اعتراضات اجتماعی) و گسترش درازمدت نارضایتی از نظام. 10 تضعیف جهانی شدنی نئولیبرالیسم که کاهش نقش دولت و افزایش سود آوری اصلی ترین پیامد آن بوده است و برجسته شدن ضرورت عقلانیتی مراقبت گرا که کاهش بهره وام ها، افزایش کمک های مالی و کمک هزینه های اجتماعی و تقویت نقش دولت رفاه در تضمین حیات و استانداردهای زندگی – آن هم در بحرانی ترین دوران ها - شالوده آن است. هرچند گسترش بیکاری و افزایش دشواری های اقتصادی می تواند فشار صاحبان سرمایه را نیز به قصد جبران کاهش سود افزایش دهد. با این همه هنوز زود است در متن بحران کرونا تصویر دقیق از تکان های اجتماعی حاصل از آن بدست داد.

http://www.radiohambastegi.se/sounds/corona200314mehrdad.darvishpour.mp3

درگفتگو با ایران اینترناسیونال توضیح دادم که نگرانی فناتیسم اسلامی در ایران از شیوع کرونا و آلودگی اماکن مقدس مذهبی و قربانیان بالای آن درایران، اگر حکومت را وادار به تجدید نظردر انکار اولیه و عقب نشینی کرد، اما مهمترین ضربه را بر تعصبات دینی و خرافی زد و زمینه پیشروی باورهای عقلانی و سکولار را پیش از پیش فراهم ساخت. امری که کنش افراطی ترین گروه های مذهبی را اعتراض به بسته شدن حرم‌های مشهد و قم به بار آورده است.

https://www.facebook.com/iranintl/videos/1056847754698077/UzpfSTEwMDAwMDE1MjUwNzA2MzozMzY5MjYxNDk5NzU1NTY3/

درگفتگو با رادیو فردا اشاره کردم آنچه در ایران امروزمی گذرد از برخی جهات شباهتی با فروپاشی اقتدار کلیسا در عصر روشنگری و شیوع طاعون دارد. در قرون وسطی گسترش طاعون و رسوایی کلیسا در ناتوانی مهار آن از طریق خرافه های دینی، ضربه مهمی به اقتدار آن زد و در رویگردانی از آن و گسترش نگاه دنیوی نقش مهمی داشت. در ایران امروز نیز، خرافات دینی مبنی بر "شفابخشی" مکان های مقدس با شیوع کرونا و آلودگی مرگ آفرین این اماکن، به شدت تضعیف شدند. حتی حاکمان مروج این خرافات نیز وادار به قرنطینه مکان های معجزه بخش مقدس شان شدند. این اقدام اما نگرانی متعصب ترین قشرهای مذهبی در جامعه را که حکومت خود در شکل بخشیدن به آن نقش مهمی داشته است، برانگیخته است. گرچه نفس حاکمیت دینی طی چهار دهه عامل اصلی دین گریزی و پیشروی باورهای سکولار بوده است، اما کرونا گویی میخ تابوت را بر خرافات دینی زده است. شعار "تهران غلط می کند" هشدار این جماعت متعصب و نگران به مراکز سیاسی قدرت است. این گفتگو را می توان ازدقیقه 16 تا 23 در لینک زیر شنید.

https://www.radiofarda.com/a/30486440.html?fbclid=IwAR2z6rKN3kz3Y4mAf8hX5kdXiOrxSd5dbqZ4Zilf6AM7tCP0j4H3bdOC2wE